Οι μετρήσεις των ειδικών απέδειξαν ότι χάρη στη γεωμετρία του υποστηρίζει με τελειότητα την ομιλία.
Η σύγχρονη επιστήμη έρχεται να επιβεβαιώσει με τον πλέον κατηγορηματικό τρόπο το κορυφαίο επίπεδο ακουστικής του αρχαίου θεάτρου της Επιδαύρου. Μετρήσεις που πραγματοποίησαν Ελληνες ειδικοί απέδειξαν ότι το φημισμένο οικοδόμημα αποδίδει εξαιρετικά ηχητικά αποτελέσματα στο φάσμα συχνοτήτων της ανθρώπινης φωνής, όντας τέλεια προσαρμοσμένο στην υποστήριξη της ομιλίας και στις ανάγκες του αρχαίου δράματος. Παράλληλα διαπίστωσαν ότι αυτό δεν οφείλεται σε εξωτερικούς παράγοντες, αλλά μόνο στην άρτια γεωμετρία του και στον τρόπο κατασκευής του.
«Εχουν γραφτεί απίστευτα πράγματα, κυρίως στο Διαδίκτυο, σε σχέση με το θέατρο: ότι μπορεί να παίζουν ρόλο διάφορα ρεύματα αέρα, ότι μπορεί να είναι βυθισμένα στον χώρο της ορχήστρας πιθάρια τα οποία λειτουργούν σαν αντηχεία, ενώ υπήρχε και η φήμη ότι ένα από τα μυστικά της Επιδαύρου είναι η τοπογραφική της θέση και όλα αυτά που την περιβάλλουν, ο άνεμος, η υγρασία, η θερμοκρασία κ.ά.» δηλώνει στην «Espresso» ο μηχανικός ακουστικής Σωτήρης Ψαρράς.
Προκειμένου να διαλευκάνει τι πραγματικά συμβαίνει με την ηχητική απόδοση του αρχαίου θεάτρου, θέλησε να προχωρήσει σε επιτόπια μελέτη σε συνεργασία με τον συνάδελφό του Μερκούριο Κουντουρά. Με τη βοήθεια της πλέον σύγχρονης τεχνολογίας και την εθελοντική συμμετοχή φοιτητών του διεθνούς τεχνολογικού ινστιτούτου SAE, οι δύο ειδικοί αποφάσισαν να χρηματοδοτήσουν και να υλοποιήσουν την έρευνα στο αρχαίο θέατρο της Επιδαύρου, τα αποτελέσματα της οποίας δημοσιεύθηκαν στο επίσημο επιστημονικό περιοδικό της Ευρωπαϊκής Ενωσης Ακουστικής («Acta Acustica United With Acustica»).
Η έρευνα διεξήχθη σε δύο φάσεις: Η πρώτη πραγματοποιήθηκε Ιούνιο, ύστερα από άδεια του υπουργείου Πολιτισμού, και είχε ως αντικείμενο τη διερεύνηση τυχόν σχέσης ανάμεσα στην ακουστική του θεάτρου και στις μετεωρολογικές συνθήκες. «Πραγματοποιήσαμε μετρήσεις για τρία συνεχόμενα 24ωρα. Με τρεις μετεωρολογικούς σταθμούς τοποθετημένους στο κέντρο της ορχήστρας, στο μέσο του κοίλου και στο πάνω-πάνω μέρος του κοίλου, καταγράφαμε τις διάφορες παραμέτρους και ταυτόχρονα κάθε μία ώρα κάναμε ηχητικές μετρήσεις» λέει στην «Espresso» ο κ. Ψαρράς.
Τα αποτελέσματα έδειξαν μια μέση διαφορά στη θερμοκρασία της τάξης των δύο βαθμών Κελσίου ανάμεσα στην ορχήστρα και στο πάνω μέρος του κοίλου, διαφορά που δύσκολα μπορεί να προκαλέσει αξιόλογη διάθλαση (αλλαγή της πορείας) του ήχου. «Η διάθλαση άλλοτε επιδρά θετικά και άλλοτε αρνητικά. Εν προκειμένω, θεωρητικά θα μπορούσε η διάθλαση του ήχου να ευνοεί τη διάδοσή του προς το πάνω κοίλο, αλλά πρακτικά είδαμε ότι χρειαζόμαστε πλήθος μετρήσεων σε βάθος χρόνου -μιλάμε για ένα – δύο χρόνια με μόνιμο σύστημα εγκατεστημένο- για να μιλήσουμε πια με επιστημονικά δεδομένα αδιάσειστα για το πόσο τελικά επηρεάζει ή όχι» εξηγεί ο κ. Ψαρράς. Επί της ουσίας, οι ηχητικές μετρήσεις απέδειξαν ότι το αρχαίο οικοδόμημα ανταποκρίνεται άριστα στις απαιτήσεις μιας θεατρικής παράστασης, ανεξάρτητα από θερμοκρασία κλπ. «Αυτό που καταγράψαμε είναι ότι η ακουστική του θεάτρου είναι πάρα πολύ καλή υπό οποιεσδήποτε συνθήκες» υπογραμμίζει ο κ. Ψαρράς, συνοψίζοντας τα ευρήματα της πρώτης φάσης των μετρήσεων.
Οσο γεμίζει με κόσμο τόσο βελτιώνεται η ακουστική του
Η δεύτερη φάση της έρευνας υλοποιήθηκε Ιούλιο, κατά τη διάρκεια παράστασης αρχαίας τραγωδίας. Ο κ. Ψαρράς τονίζει ότι αυτή ήταν η παγκοσμίως πρώτη και έως σήμερα μοναδική ηχητική μέτρηση που έχει πραγματοποιηθεί σε αρχαίο θέατρο με την παρουσία κοινού, ενώ δεν παραλείπει να εκφράσει την ευγνωμοσύνη του στο Ελληνικό Φεστιβάλ που χορήγησε την απαιτούμενη άδεια. Οπως και στην πρώτη φάση, οι δύο ειδικοί χρησιμοποίησαν την τελευταία λέξη της τεχνολογίας ακουστικών μετρήσεων, όπως δωδεκάεδρο ηχείο μετρήσεων, ανδρείκελα-εξομοιωτές ανθρώπινου σώματος εξοπλισμένα με ειδικά μικρόφωνα, υπολογιστές με εξειδικευμένο λογισμικό κ.ά. Ηταν μια κοπιώδης και απαιτητική διαδικασία, αλλά οι ερευνητές «αποζημιώθηκαν» πλήρως από τα αποτελέσματα των μετρήσεων. «Αυτό που βρήκαμε δεν το περιμέναμε, είμαστε έκπληκτοι» λέει ο κ. Ψαρράς και συνεχίζει: «Αυτό που προέκυψε από αυτή τη μέτρηση είναι ότι όσο γεμίζει το θέατρο με κόσμο τόσο βελτιώνεται η ακουστική του, ειδικότερα στο πάνω μισό μέρος του κοίλου, στο πάνω-πάνω διάζωμα». Οπως εξηγεί, η καταληπτότητα και η ευκρίνεια της ομιλίας αυξάνεται σε ποσοστό 5% έως 10% ανάλογα με το σημείο ακρόασης!
Ακουστική εφικτή σήμερα μόνο με ηλεκτροακουστική ενίσχυση
Το γενικό συμπέρασμα που προκύπτει είναι ότι το αρχαίο θέατρο της Επιδαύρου «παίζει καταπληκτικά, η ακουστική του οφείλεται αυστηρά στη γεωμετρία του και στον τρόπο κατασκευής του και οι τοπογραφικές και περιβαλλοντικές συνθήκες δεν διαμορφώνουν κάποια ιδιαίτερα πράγματα στην ακουστική του. Με τη μέχρι σήμερα έρευνα, είναι το απόλυτο αρχαίο θέατρο, φτιαγμένο αυστηρά για ομιλία, όχι για μουσική» ξεκαθαρίζει ο Ελληνας ειδικός. Στην ερώτηση αν θα μπορούσαμε σήμερα να κατασκευάσουμε ένα υπαίθριο θέατρο με καλύτερη ακουστική από εκείνο της Επιδαύρου, ο κ. Ψαρράς απαντά αρνητικά. «Αν φτιάχναμε σήμερα ένα μοντέρνο θέατρο, θα χρειαζόμασταν ηλεκτροακουστική ενίσχυση για να πετύχουμε αυτά τα αποτελέσματα» λέει χαρακτηριστικά.
Σ. ΔEΛHΓΙΩPΓHΣ