Ελάχιστο DNA μπορεί να οδηγήσει τις Αρχές στο να «δουν» και το πρόσωπο του δράστη!
Απαρχαιωμένες φαντάζουν οι μέθοδοι που χρησιμοποιούν για την εξιχνίαση των εγκλημάτων οι πρωταγωνιστές της τηλεοπτικής σειράς «CSI» μπροστά σε εκείνες που σύντομα θα χρησιμοποιούν οι διωκτικές Αρχές του πραγματικού κόσμου. Οι επιστήμονες έχουν αναπτύξει νέα γενετικά τεστ, με βάση τα οποία αρκεί μια ελάχιστη ποσότητα DNA από τον τόπο ενός εγκλήματος, όπως το αποτύπωμα των χειλιών σε ένα ποτήρι, για να αποκαλυφθούν εξωτερικά χαρακτηριστικά του δράστη, όπως το φυσικό χρώμα των μαλλιών του ή η μορφολογία του προσώπου του!
Τα γνωστά γενετικά τεστ έχουν αποδειχτεί σημαντικό όπλο στη φαρέτρα των αστυνομικών Αρχών όλου του κόσμου τα τελευταία χρόνια, είναι όμως άχρηστα στις περιπτώσεις που οι Αρχές δεν μπορούν να ταυτοποιήσουν το δείγμα συγκρίνοντάς το με το DNA συγκεκριμένων υπόπτων.
Εδώ ακριβώς έρχονται να κάνουν τη διαφορά τα νέα γενετικά τεστ, που με ελάχιστο DNA μπορούν να δώσουν βασικά εξωτερικά χαρακτηριστικά του δράστη, στρέφοντας τις έρευνες προς συγκεκριμένους υπόπτους ή αποκλείοντας κάποιους άλλους. «Με τα καινούργια τεστ μπορούμε να καθορίσουμε τα εξωτερικά χαρακτηριστικά ενός ατόμου από ελάχιστη ποσότητα DNA που έχει αφήσει στον τόπο του εγκλήματος» δηλώνει στην «Espresso» η επίκουρη καθηγήτρια του τμήματος Ιατρικής του ΑΠΘ και ιατροδικαστής, Λήδα Κοβάτση. Οπως εξηγεί, οι νέες μέθοδοι ανάλυσης μπορούν να προσδιορίσουν το φυσικό χρώμα των μαλλιών του δράστη, το χρώμα των ματιών του (της ίριδας), την απόχρωση του δέρματός του καθώς και το σχήμα του προσώπου του (π.χ. αν είναι ωοειδές ή μακρόστενο). Μάλιστα, το ποσοστό επιτυχίας των συγκεκριμένων τεστ υπερβαίνει το 90%, ενώ κάθε ημέρα που περνάει η τεχνολογία τους βελτιώνεται.
Το πρώτο τεστ αυτού του τύπου είναι το HirisPlex και αναπτύχθηκε από το Πανεπιστήμιο Erasmus της Ολλανδίας, με τη συμμετοχή του ΑΠΘ και της κυρίας Κοβάτση. Το τεστ αυτό δημιουργήθηκε πέρυσι και μπορεί να «μαντέψει» χρώμα μαλλιών και ματιών. Παράλληλα όμως άνοιξε τον δρόμο για τη δημιουργία ανάλογων μεθόδων από άλλες επιστημονικές ομάδες, με αποτέλεσμα να μεγαλώνει διαρκώς ο κατάλογος των χαρακτηριστικών που μπορούν να εξαχθούν από το δείγμα του γενετικού υλικού. «Στο μέλλον», λέει η Ελληνίδα επιστήμονας, «θα περιγράφουμε όλα τα εξωτερικά χαρακτηριστικά ενός ατόμου από το ελάχιστο DNA που έχει αφήσει στον τόπο του εγκλήματος».
Προς το παρόν τα νέα γενετικά τεστ δεν χρησιμοποιούνται σε καμία χώρα, φαίνεται όμως ότι η εφαρμογή τους είναι καθαρά θέμα χρόνου. «Ακόμη δεν επιτρέπεται να χρησιμοποιηθούν στην πράξη, διότι η συμφωνία των επιστημόνων αυτήν τη στιγμή είναι ότι δεν χρησιμοποιούμε τέτοια τεστ που “ξεκλειδώνουν”, κατά κάποιο τρόπο, τα εξωτερικά χαρακτηριστικά για να μη στοχοποιούμε υπόπτους» λέει η κυρία Κοβάτση και προσθέτει: «Η πράξη και η ανάγκη για γρήγορη διαλεύκανση του εγκλήματος θα μας οδηγήσει στην υιοθέτηση των καινούργιων τεχνικών».
Τα νέα επιστημονικά δεδομένα στην εξιχνίαση του εγκλήματος με τη χρήση γενετικών τεστ αλλά και σχετικά νομικά ζητήματα θα βρεθούν στο επίκεντρο επιστημονικής εκδήλωσης με θέμα «Ανάλυση DNA και δικαστηριακή πράξη» που θα πραγματοποιηθεί σήμερα στις 18.00 στο Συνεδριακό Κέντρο Τράπεζας Πειραιώς, στην οδό Κατούνη 12-14, στη Θεσσαλονίκη. Η εκδήλωση διοργανώνεται από το τμήμα Ιατρικής του ΑΠΘ, τον Ομιλο Μελέτης Ιατρικού Δικαίου και Βιοηθικής και τον Δικηγορικό Σύλλογο Θεσσαλονίκης.
«Εργαλείο» και για τους ανθρωπολόγους!
Τα νέα γενετικά τεστ δεν χρησιμεύουν μόνο στον εντοπισμό του δράστη ενός εγκλήματος, αλλά μπορούν να αποδειχθούν εξαιρετικά χρήσιμα σε άλλες περιπτώσεις. Για παράδειγμα, το HirisPlex έχει τη δυνατότητα να βοηθήσει τους ιατροδικαστές στην ταυτοποίηση ενός πτώματος με αλλοιωμένα χαρακτηριστικά, αποκαλύπτοντας το χρώμα των μαλλιών και της ίριδας των ματιών του. Εξυπακούεται ότι αν το αλλοιωμένο-αποσυντεθειμένο πτώμα είναι αποτέλεσμα εγκληματικής ενέργειας, η ταυτοποίηση του θύματος μπορεί να οδηγήσει στον εντοπισμό του δράστη.
Το ίδιο γενετικό τεστ έχει εφαρμογές και σε τομείς άσχετους με το έγκλημα. Η δυνατότητά του να ανασύρει στοιχεία όχι μόνο από «φρέσκο» DNA αλλά και από το γενετικό υλικό που υπάρχει στα οστά ανθρώπων που έχουν πεθάνει πριν από πολλούς αιώνες το καθιστά εξαιρετικό εργαλείο για επιστήμονες άλλων τομέων, όπως ιστορικοί ή ανθρωπολόγοι. Στόχος των επιστημόνων είναι η εφαρμογή ανάλογων τεστ και σε DNA ανθρώπων που έχουν αποβιώσει εδώ και χιλιάδες χρόνια, με απώτερο σκοπό να μάθουμε περισσότερα στοιχεία για την εμφάνιση των προγόνων μας.
