Το ελληνικό καλοκαίρι μπήκε για τα καλά και όλοι προετοιμάζονται για διακοπές, χορούς και πανηγύρια. Αλλωστε, Ελλάδα χωρίς πανηγύρια, χορούς, παραδοσιακά τραγούδια και νησιώτικο γλέντι δεν γίνεται.
- Από τον Νίκο Νικόλιζα
Οπως έλεγε και η αείμνηστη Ειρήνη Κονιτοπούλου: «Ολα αυτά θα χαθούν μόνο αν φύγει από τη ζωή και ο τελευταίος Ελληνας. Εχουν τόσο βαθιές ρίζες, που δεν τα αποκόβεις από την καρδιά κανενός Ελληνα». Η παλιά γενιά του παραδοσιακού και νησιώτικου τραγουδιού έχει δώσει σιγά σιγά τη σκυτάλη στη νέα γενιά. Στη νέα γενιά ανήκουν η Σοφία και η Μαίρη Κιοσκέρογλου με καταγωγή από τη Νάξο και τη Μικρά Ασία.
Τα τραγούδια τους εδώ και χρόνια παίζουν ως προπομπός πρωινών εκπομπών στα τηλεοπτικά κανάλια, δίνοντας μια ξεχωριστή νότα αισιοδοξίας. Οι σπουδές των δύο κοριτσιών είναι αξιέπαινες και δεν έμειναν μόνο στον αυτοδίδακτο χαρακτήρα τους, αλλά συνέχισαν και στο πανεπιστήμιο, καθώς η μία είναι πτυχιούχος Μουσικολογίας από το ΕΚΠΑ, αλλά και με δεύτερο πτυχίο Μουσικολογίας από το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, ενώ η άλλη είναι κάτοχος μεταπτυχιακού διπλώματος της Εθνομουσικολογίας, με ειδίκευση το σάζι, από το ΕΚΠΑ.
Οι δύο αδελφές δεν αποχωρίστηκαν λεπτό τη μουσική και έτσι πριν από χρόνια ίδρυσαν τη δική τους μουσική σχολή, η οποίο και εδρεύει στη Νέα Πέραμο Αττικής και φέρει το όνομα «Ωδή στη χαρά».
Πότε ξεκινήσατε να τραγουδάτε;
Σόφη: Ξεκινήσαμε να τραγουδάμε σε ηλικία 10-12 ετών, ακόμα ως μαθήτριες, και επαγγελματικά η πρώτη μας φορά ήταν στα 17 εγώ και στα 19 η Μαίρη.
Ποια ήταν τα πρώτα σας ακούσματα;
Μαίρη: Τα πρώτα μας ακούσματα ήταν κυρίως νησιώτικα, λαϊκά, ρεμπέτικα και τουρκικά τραγούδια. Στη συνέχεια, καθώς αρχίσαμε τις σπουδές μας, οι μουσικοί μας ορίζοντες άνοιξαν κι έτσι μέσα στα προηγούμενα ακούσματα προσθέσαμε και τα κλασικά της ευρωπαϊκής μουσικής.
Σόφη: Θυμάμαι χαρακτηριστικά όταν σε ηλικία 10 ετών έβαλα στην οικογένειά μου να ακούσει κλασική μουσική. Οι εντυπώσεις ήταν τόσο ενθαρρυντικές, που ειλικρινά θεωρώ ότι και όλη η διαδρομή που έχουμε κάνει μέχρι τώρα οφείλεται και στην υποστήριξη των γονιών μας. Ηταν πάντα ενθαρρυντικοί και αγωνίζονταν και εκείνοι από το δικό τους μετερίζι για τις σπουδές μας στη μουσική.
Ποια ήταν η πρώτη σας σημαντική συνεργασία που σας στιγμάτισε και σας οδήγησε στον δρόμο του παραδοσιακού τραγουδιού;
Σόφη: Η συνάντησή μας με τη Δόμνα Σαμίου. Μάλιστα, φυλάω ακόμα σαν φυλαχτό, το οποίο έχω και κολλημένο μόνιμα στο πιάνο της δικής μας πλέον μουσικής σχολής «Ωδή στη χαρά», το σημείωμα που μας είχε γράψει σε ένα απλό χαρτί σημειώσεων. Εχει αντίστοιχα ίδιο και η Μαίρη. Η ιστορία της αφιέρωσης έχει ως εξής: Είχαμε βγει να πούμε τα κάλαντα και τη συναντήσαμε τυχαία. Μας σταμάτησε από μόνη της, γιατί, όπως μας υπογράμμισε η ίδια, της κάναμε εντύπωση διότι, αντί να τραγουδάμε τα πανελλαδικά κάλαντα, εμείς τραγουδούσαμε τα παραδοσιακά κάλαντα της Νάξου και σε εκείνη είχαμε τραγουδήσει του Πόντου και της Θράκης. Δεν πρόκειται να την ξεχάσω ποτέ αυτή τη συνάντηση. Με είχε σημαδέψει και με είχε κάνει να νιώσω τόσο μοναδικά, καθώς ένιωσα ότι μας ξεχώρισε στα μάτια της, εμένα και την αδελφή μου, η Δόμνα Σαμίου. Μια κυρία που είχε παραδώσει το τεράστιο έργο της ελληνικής παραδοσιακής μουσικής.
Νιώθετε δικαιωμένες από τις επιλογές σας στο παραδοσιακό τραγούδι;
Μαίρη: Είναι ευλογία να ασχολείσαι με τη μουσική και πόσο μάλλον όταν την έχεις σπουδάσει. Το τονίζω αυτό, καθώς το να σπουδάσεις μια τέχνη σου δίνεται η ευκαιρία να τη γνωρίσεις κιόλας.
Σόφη: Είναι τεράστια κουβέντα η συγκεκριμένη που ανέφερε η Μαίρη, καθώς, όταν σπουδάσεις τη μουσική, δεν την αντιμετωπίζεις απλά ως εμπόριο ή επιδερμικά. Αρα εκείνο που κερδίζεις πρώτα από όλα είναι η ηθική ικανοποίηση και ύστερα οτιδήποτε άλλο.
Μαίρη: Αρα νομίζω ότι σου απαντήσαμε και οι δύο, η καθεμία με το δικό της τρόπο, ότι νιώθουμε όχι απλά δικαιωμένες αλλά και ευλογημένες.
Κατάγεστε από Νάξο και Μικρά Ασία. Ποιες από τις δύο περιοχές είναι περισσότερο στην καρδιά σας και γιατί;
Σόφη: Η λέξη καταγωγή κρύβει μέσα της τη λέξη «άγω», που σημαίνει οδηγώ. Αρα για κάθε άνθρωπο η καταγωγή του τον οδηγεί και τον ορίζει. Μέσα σε αυτή κρύβονται πορείες και διαδρομές των παππούδων, στιγμές χαρούμενες, στιγμές προσπαθειών, αγωνίας, ειδικά μάλιστα για όλους εμάς που καταγόμαστε από τα χώματα της Μικράς Ασίας. Για εμάς και οι δύο μας καταγωγές είναι τόσο έντονες μέσα μας, που δεν μπορούμε να τις ξεχωρίσουμε. Είμαστε μεγαλωμένες με ζωντανά τα ήθη και τα έθιμα και των δύο μας πατρίδων.
Βρεθήκατε πολλές φορές κοντά σε τεράστιους καλλιτέχνες, όπως η Ειρήνη Κονιτοπούλου, ο Βαγγέλης Κονιτόπουλος, ο Στάθης Κουκουλάρης, ο Δημήτρης Ζάχος, η Γιώτα Χαλκιά κ.ά. Τι αποκομίσατε από αυτούς;
Μαίρη: Την ψυχραιμία τους και τον παιδικό ενθουσιασμό τους. Είναι σημαντικό πράγμα να είσαι ψύχραιμος στο «πατάρι», αλλά και παιδί.
Σόφη: Ζώντας από κοντά αυτούς τους ανθρώπους, βλέπεις ότι δεν χάνουν ποτέ τη διάθεσή τους όταν παίζουν ή τραγουδούν. Αφήνουν τη μαγική ιδιότητα της μουσικής να δράσει. Και ποια είναι αυτή; Οτι η μουσική σε παρασύρει όπως και να είσαι ψυχολογικά. Η μουσική είναι φάρμακο.
Είστε δύο νέες κοπέλες που θα μπορούσατε να ακολουθήσετε τον εύκολο δρόμο του μοντέρνου τραγουδιού. Τι ήταν αυτό που σας ώθησε στο παραδοσιακό τραγούδι;
Σόφη: Εκείνο που μας ώθησε είναι η αλήθεια της παραδοσιακής μουσικής. Οσο παράξενος κι αν σου φαίνεται αυτός ο χαρακτηρισμός, είναι γεγονός. Η παραδοσιακή μουσική κρύβει μέσα ένα ατέρμονο ποτάμι κοινωνικοπολιτισμικής συνδιαλλαγής. Στην παραδοσιακή μουσική κάθε τόπου κρύβονται οι ίδιοι οι άνθρωποι του τόπου, δεν είναι απρόσωπη η μουσική, καθώς οι άγνωστοι δημιουργοί της την έχουν «σκαρώσει» όχι για να πουλήσει, αλλά για να εκφράσει συναισθήματα, σκέψεις, ιδέες, ιδανικά, βιώματα κ.ά. Πώς μπορεί κάποιος να γυρίσει την πλάτη του στη παραδοσιακή μουσική άπαξ και τη γνωρίσει;
Κάνατε πρόσφατα έναν δίσκο που ακούστηκε πάρα πολύ σε όλα τα ΜΜΕ. Νιώθετε δικαιωμένες;
Μαίρη: Ο δίσκος «Μπλε θάλασσα», με 10 καινούργια νησιώτικα τραγούδια, σε στίχους του Θανάση Περιστεράκη και μουσική των Γ. Ανδρή, Β. Κονιτόπουλο, Α. Γκαρδάση και Α. Κουτσοκέρη, είναι το παιδί μας, όπως λέμε πάντα με τη Σόφη. Αρα, όπως ένας γονέας νιώθει δικαίωση όταν το παιδί του προοδεύει και ο κόσμος το αγαπά, έτσι κι εμείς μόνο δικαίωση νιώθουμε για τους κόπους και τα όνειρά μας.
Υπάρχουν εμπόδια στο επάγγελμά σας για δύο νέα κορίτσια όπως είστε εσείς;
Σόφη: Προφανώς υπάρχουν εμπόδια. Μα γαλουχηθήκαμε με τη φράση «ο καλός ο καπετάνιος στη φουρτούνα φαίνεται» και είναι και κάτι ακόμα, όταν κάτι αγαπάς, δεν το αφήνεις στο έλεος των καιρών, αλλά διαρκώς πασχίζεις για εκείνο.
Πιστεύετε πως υπάρχει χώρος και για άλλους νέους σε αυτό το επάγγελμα;
Μαίρη: Η μουσική είναι για όσους την εκτιμούν. Μακάρι όσοι μπαίνουν στον χώρο της μουσικής να τη σέβονται, καθώς η μουσική δεν είναι μόνο εμφάνιση και υλική υπόσταση, αλλά είναι κάτι μοναδικό και όσοι την αγγίζουμε πρέπει να τη σεβόμαστε.
Ποια ήταν η πιο ακραία ένδειξη θαυμασμού σε αυτό το σύντομο μουσικό ταξίδι που έχετε κάνει μέχρι σήμερα;
Σόφη: Είναι τιμή, στήριξη αλλά και χαρά μας, καθώς έχουμε δεχτεί και δεχόμαστε σε μεγάλο βαθμό τον ενθουσιασμό του κόσμου καθημερινά. Η συγκίνηση είναι μεγάλη όταν μας στέλνουν μηνύματα Έλληνες του εξωτερικού και μας ζητούν μάλιστα να τους αποστείλουμε το CD μας, εκεί όπου βρίσκονται, στην άλλη άκρη της Γης. Μας έχουν στείλει μηνύματα από Αυστραλία, Αμερική και μας λένε τόσο συγκινητικά λόγια. Μας εκφράζουν τον θαυμασμό αλλά και την παραδοχή τους για τη δουλειά μας. Επίσης, είναι πανέμορφο συναίσθημα όταν μπαίνουμε σε ένα μέρος και πλέον μας αναγνωρίζουν.
Ποια ήταν η συμβουλή που σας έδωσε κάποιος σπουδαίος ερμηνευτής ή οργανοπαίκτης και την ακολουθήσατε;
Σόφη: Να είμαστε ο εαυτός μας. Αυτή τη φράση μάς λέει ο αγαπημένος μας Θανάσης Περιστεράκης.
Πώς είναι η ζωή στα πανηγύρια;
Μαίρη: Ομορφη.
Σόφη: Απλοϊκή.
Μαίρη: Χορευτική.
Σόφη: Σας προσκαλούμε με χαρά να έρθετε στα πανηγύρια μαζί μας.
Μαίρη: Είναι τόσο όμορφο να βλέπεις όλον τον κόσμο να γίνεται ένα, σε χορούς κυκλωτικούς.
