Τα τελευταία χρόνια η αναβίωση εκατοντάδων πανηγυριών ανά την Ελλάδα και η αναμετάδοσή τους από τα socia media έχουν φέρει ξανά στο προσκήνιο, εκτός από εκατοντάδες ξεχασμένα παλιά τραγούδια, και έναν πιο αυθεντικό τρόπο διασκέδασης. Εκείνον που για δεκάδες χρόνια μεγάλοι τραγουδιστές, όπως ο Γιώργος Παπασιδέρης, η Σοφία Κολλητήρη, η Φιλιώ Πυργάκη, ο Αλέκος Κιτσάκης, η Τασσία Βέρρα, υπηρέτησαν με πάθος, δίνοντας τη σκυτάλη στις νεότερες γενιές τραγουδιστών.
- Από τον Νίκο Νικόλιζα
Μία από τις αξιοσέβαστες τραγουδίστριες αυτών των πανηγυριών, αλλά με πολύ σπουδαίες περγαμηνές από μουσικά σχολειά και με πλήθος διπλωμάτων -και από τη βυζαντινή μουσική- είναι η Γιώτα Χαλκιά. Η δημιουργός του περίφημου τραγουδιού «Γλύκα Γλύκα», το οποίο έγινε μεγάλη επιτυχία τόσο από την ίδια όσο και από την Εφη Θώδη, η οποία ταυτίστηκε με αυτό. Η σπουδαία δημοτική τραγουδίστρια σήμερα κάνει μια αναδρομή στο παρελθόν, θυμάται τις μεγάλες της συνεργασίες με τα μυθικά πρόσωπα των πανηγυριών, τη «χαρτούρα» που πήρε όλα αυτά τα χρόνια αλλά και μιλά για τη σημερινή γενιά των νέων δημοτικών τραγουδιστών, που έχει την ευκαιρία, όπως λέει, να τους γνωρίσει πιο εύκολα ο κόσμος μέσα από το διαδίκτυο, εν αντιθέσει με τις παλιότερες γενιές, που έπρεπε ένας τραγουδιστής να μεταφέρεται από πόλη σε πόλη για να μάθουν τα τραγούδια του!
Το επώνυμο Χαλκιά έχει όνομα βαρύ πίσω του. Κατάγεστε από την ίδια οικογένεια των περίφημων Χαλκιάδων;
Ολοι οι Χαλκιάδες είχαν μέσα στα σπλάχνα της οικογένειάς τους και έναν τραγουδιστή. Εμείς είχαμε τη θεία μου Μαρία Χαλκιά, που τραγουδούσε υπέροχα!
Πότε αρχίσατε να θυμάστε τον εαυτό σας να τραγουδάει;
Σε ηλικία 5 ετών θυμάμαι ότι έπαιρνα ένα σκουπόξυλο και το έκανα μικρόφωνο. Ανέβαινα πάνω στα σκαλοπάτια του σπιτιού μας στη Λευκάδα και «γινόμουν» τραγουδίστρια. Βέβαια, οι γονείς μου ούτε που να το ακούσουν δεν ήθελαν. «Δεν θα σε κάνουμε τραγουδίστρια. Βγάλ’ το από το μυαλό σου» μου έλεγαν. Απέναντι από το σπίτι μας, λοιπόν, υπήρχε ένας καθηγητής μουσικής, ο Νίκος Μορίνας, που ήταν και καθηγητής της Αγνής Μπάλτσα. Αυτός λοιπόν έλεγε της μάνας μου: «Κυρία Ελένη, το παιδί αυτό δεν κάνει για τίποτα άλλο. Μόνο τραγουδίστρια». Και η μάνα μου αντιδρούσε. Εγώ έγινα τραγουδίστρια με το έτσι θέλω και με μεγάλη αντιπαράθεση με τους δικούς μου. Ηταν και πολύ δύσκολα τα χρόνια τότε. Οι κοπέλες δεν έβγαιναν να πάνε από πανηγύρι σε πανηγύρι ασυνόδευτες. Εγώ λοιπόν έγινα τραγουδίστρια στην Πάτρα το 1978. Και εκεί δούλεψα πολύ με την οικογένεια Βέρρα. Στους έξι μήνες καριέρας ήρθε ο μεγάλος Τάκης Καρναβάς με τον Μάκη και με ζήτησαν να πάω σε ένα κέντρο στο Αγρίνιο. Και πήγαινα έξι μέρες την εβδομάδα για δουλειά και μία είχαμε ρεπό.
Βέβαια, μέντορά σας υπήρξε ο μεγάλος κλαρινίστας Μάκης Βασιλειάδης….
Ναι, στους έξι μήνες συνάψαμε δεσμό με τον Μάκη και μετά παντρευτήκαμε. Ο Μάκης ήταν μεγάλη φίρμα τότε και δούλευε με όλους τους ογκόλιθους των πανηγυριών. Ετσι, είχα τον προστάτη μου και κανείς δεν μπορούσε να μου κάνει κακό. Βέβαια, εγώ συνέχισα να σπουδάζω τη μουσική και να επενδύω σε αυτή, παίρνοντας αρκετά διπλώματα.
Πόσο δύσκολα ήταν τα πράγματα εκείνες τις εποχές για να ξεκινήσει μια νέα κοπέλα;
Πάρα πολύ δύσκολα, αρχής γενομένης από την οικογένεια, που το απαγόρευε. Μετά ήταν δύσκολο να σταθεί μια γυναίκα σε πάλκο λόγω ανδροκρατίας σε όλα αυτά τα μέρη.
Ξεκινήσατε με τα πανηγύρια. Πώς ήταν το περιβάλλον τότε;
Τα πανηγύρια είναι κατά κάποιον τρόπο ένας τόπος λατρείας για το αυθεντικό τραγούδι. Τότε τα πανηγύρια είχαν ένα ολόκληρο σύστημα που λειτουργούσε. Κυρίως τα πανηγύρια κάθε τόπου ήταν διαφημισμένα από μόνα τους. Ηξερε όλη η περιοχή πότε γινόταν πανηγύρι και συνέρρεε ο κόσμος. Βέβαια, αν το πανηγύρι έφερνε μια φίρμα, τότε γινόταν ο μεγάλος χαμός.
Ποιοι έκαναν τότε ντόρο ως μεγάλα ονόματα;
Η κάθε περιοχή είχε τους δικούς του μεγάλους τραγουδιστές. Κάποιοι έγιναν πασίγνωστοι σε όλη την Ελλάδα. Ας πούμε στον νομό Αιτωλοακαρνανίας τεράστιο όνομα ήταν ο Τάκης Καρναβάς. Στην Ηπειρο ήταν ο Αλέκος Κιτσάκης. Στη Λιβαδειά ήταν ο Τζαμάρας και ο Τσαούσης. Η Φιλιώ Πυργάκη στα μέρη της, η Κολλητήρη σάρωνε στην Αττικοβοιωτία, όμως ήταν τεράστιο όνομα πανελληνίως. Το ίδιο και ο Κώστας Σκαφίδας. Και φυσικά ο κάθε τόπος είχε το δικό του μουσικό ρεπερτόριο. Τα πανηγύρια εκείνη την εποχή ήταν τριήμερα. Παραμονή, ανήμερα και την επόμενη μέρα. Μιλάμε για χιλιάδες κόσμου!
Σήμερα είναι μόνο ένα βράδυ το πανηγύρι. Και φυσικά είχαμε τις παραγγελιές εκείνα τα χρόνια που ο κόσμος ήθελε να κάνει. Επρεπε να ξέρουμε χιλιάδες τραγούδια για να μη δυσαρεστήσεις τους θαμώνες. Εμείς ανεβαίναμε τότε στις εννιά το βράδυ και φεύγαμε την επόμενη μέρα το μεσημέρι. Θυμάμαι, όταν πρωτοπήγα σε πανηγύρι να τραγουδήσω δίπλα στην Τασσία Βέρρα και τον Τάκη Καρναβά στο Ξηρόμερο, απελπίστηκα. Μιλάμε για εκατοντάδες τραγούδια.
Είχατε πρότυπο στο δημοτικό τραγούδι;
Βεβαίως. Την Τασσία Βέρρα, τον Τάκη Καρναβά και τον Φώτη Χαλκιά. Εκείνη την εποχή των αθώων πανηγυριών δεν υπήρχαν διενέξεις μεταξύ των τραγουδιστών. Ολοι αγαπιόνταν και φυσικά γίνονταν μεγάλες συνεργασίες μεταξύ όλων αυτών των τεράστιων τραγουδιστών.
Και πότε έρχεται για εσάς η επιτυχία του «Γλύκα γλύκα»;
Εγώ το έγραψα το 1988 σε δίσκο με άλλα έντεκα τραγούδια. Οταν βγήκε ο δίσκος, λοιπόν, έφυγα και πήγα στην Αμερική να τραγουδήσω μαζί με τον Μάκη Βασιλειάδη. Οταν επέστρεψα στην Ελλάδα, το συγκεκριμένο τραγούδι το είχε πάρει μια συνάδελφος, το είχε προβάλλει στην κρατική τηλεόραση και το τραγούδι είχε μαθευτεί με αυτούς που το πήραν και του έκαναν καλό promotion. Δεν μπορούσα να κάνω τίποτα πλέον εγώ. Αυτό το θυμάμαι ακόμα και σήμερα με πικραίνει. Γιατί, ενώ όλοι το τραγουδάνε στα κέντρα, κανείς δεν αναφέρει το όνομά μου. Και μου κουνάνε και το δάχτυλο. Εγώ μια ηθική ικανοποίηση θέλω και σεβασμό. Τίποτα άλλο. Επίσης, τότε δεν υπήρχε ο νόμος για τους δημιουργούς, ώστε να συνυπογράφουν αν θέλει ο δημιουργός να παιχτεί το τραγούδι και να τραγουδηθεί από άλλον.
Εγινε αμέσως σουξέ το συγκεκριμένο τραγούδι;
Μόλις προβλήθηκε από την ΕΡΤ έγινε το πρώτο τραγούδι στην Ελλάδα και καθιέρωσε την Εφη Θώδη.
Τα πνευματικά δικαιώματα ήταν αξιόλογα από το συγκεκριμένο τραγούδι;
Οχι, γιατί εκεί ήταν άλλα τα παιχνίδια που παίζονταν με τους δίσκους και τις πωλήσεις. Από το τραγούδι αυτό πήρα μόνο στενοχώρια. Βγαίνει η συγκεκριμένη τραγουδίστρια και μου κουνάει και το δάχτυλο, ότι φτιάχτηκε για εκείνη. Αφού εγώ είμαι η δημιουργός του τραγουδιού…
Η «χαρτούρα» πώς ήταν εκείνα τα χρόνια;
Αναλόγως τον χώρο που τραγουδούσες και την περιοχή. Εμείς τα πρώτα χρόνια δεν ξέραμε πόσα χρήματα θα πάρουμε. Πηγαίναμε και παίζαμε για να πάρουμε μέρος της «χαρτούρας». Η «χαρτούρα» μοιραζόταν εξίσου το ίδιο. Ολοι έπαιρναν τα ίδια ποσοστά. Οι καταστηματάρχες πλήρωναν την ορχήστρα.
Τη μεγαλύτερη «χαρτούρα» ποιος την έκανε;
Τα συγκροτήματα της Αττικής: Ο Παπασιδέρης, η Κολλητήρη, ο Σκαφίδας. Μύθοι για το δημοτικό τραγούδι.
Θυμάστε ποια ήταν η μεγαλύτερη «χαρτούρα» για εσάς;
Φυσικά και θυμάμαι. Ηταν στο Μεγανήσι, σε γάμο που οι «καραβίσιοι» πέταξαν εκατομμύρια. Κάθε γάμος τότε μάζευε «χαρτούρα» από έξι εκατομμύρια και πάνω.
Βγάλατε χρήματα από τα πανηγύρια;
Είμαι πολύ ευχαριστημένη από τη δουλειά μου. Πήρα χρήματα, αλλά κυρίως εμάς μας βοήθησε ο απόδημος Ελληνισμός σε όλο τον κόσμο. Πηγαίναμε σε διάφορες χώρες και οι μετανάστες Ελληνες, επειδή ήταν πονεμένοι που ξεριζώθηκαν, μόλις πηγαίναμε να τους τραγουδήσουμε, έριχναν χρήματα με το τσουβάλι, που λένε. Είμαι ευλογημένη που έκανα αυτή την καριέρα που έκανα και φυσικά κάθισα δίπλα από τα μεγαλύτερα ονόματα του δημοτικού τραγουδιού.
Τα σημερινά πανηγύρια έχουν κάποια σχέση με εκείνα του παρελθόντος;
Καμία. Σήμερα είναι λίγο μπερδεμένα τα πράγματα. Ας πούμε, σήμερα δεν παίζονται τα αυθεντικά δημοτικά τραγούδια που μεγαλούργησαν τόσοι και τόσοι τραγουδιστές. Παίζονται άλλα τραγούδια, πιο μοντέρνα δημοτικά. Ομως, κατά την άποψή μου, οι σημερινοί τραγουδιστές είναι υποχρεωμένοι να συνεχίσουν την παράδοση και να αναβιώσουν τα τραγούδια εκείνης της εποχής. Εμείς τότε συνεχίσαμε να τραγουδάμε και Παπασιδέρη και Μιτάκη και κρατήθηκε ζωντανό το δημοτικό τραγούδι.
Σήμερα σας σέβονται οι νεότεροι τραγουδιστές;
Νομίζω ότι μας σέβονται, αλλά είναι κάπως απόμακροι. Δεν ξέρω αν φοβούνται την επισκίαση, εγώ όμως λατρεύω τη νέα γενιά τραγουδιστών, γιατί επιτελεί έργο κρατώντας ζωντανά τα πανηγύρια. Απλά, σαν συμβουλή το λέω, είναι η νέα γενιά να βάλει και τα κλασικά δημοτικά τραγούδια στο πρόγραμμά τους. Η νέα γενιά έχει καλούς «παίκτες» και η αποστολή τους είναι να κρατήσουν ζωντανό το γνήσιο και αυθεντικό δημοτικό τραγούδι.
Πρόσφατα κυκλοφορήσατε ένα νέο cd με τραγούδια δικής σας σύνθεσης. Πιστεύετε ότι στη σημερινή εποχή της τεχνολογίας περνάει το cd;
Εγώ κάθε τόσο βγάζω κάποια δισκογραφική δουλειά, γιατί έτσι έχω μάθει, να είμαι κοντά στον κόσμο μου. Το 2013 έβγαλα μια δισκογραφική δουλειά. Το 2015 πέθανε ο Μάκης Βασιλειάδης και έκανα πολλά χρόνια να βγάλω επόμενη δισκογραφία. Πέρυσι λοιπόν έγραψα ένα cd με έντεκα τραγούδια, στίχους και μουσική δικά μου, με καλλιτεχνική επιμέλεια του Πίτσιου.
