Η Αλεξάνδρα Πασχαλίδου μιλά για το νέο βιβλίο της με θέμα την οικονομική κρίση στη χώρα μας και αποκαλύπτει ότι είναι έτοιμη για μια νέα (πολιτική) πρόκληση στη ζωή της.
Πρόσφατα κυκλοφόρησε το βιβλίο της για την οικονομική κρίση στην Ελλάδα. Ο τίτλος του «Kaos: Ett grekiskt krislexikon» («Χάος: ένα λεξικό της ελληνικής κρίσης»). Θύμα των νεοναζί στη Σουηδία, όταν άρχισε να γίνεται διάσημη στη σκανδιναβική χώρα, η Αλεξάνδρα Πασχαλίδου δίνει την πρώτη της συνέντευξη σε ελληνικό έντυπο μετά την κυκλοφορία του βιβλίου της και μιλά για όσα μας κάνουν υπερήφανους και όσα μας πονάνε.
Μόλις εκδόθηκε το καινούργιο βιβλίο σας. Γιατί επιλέξατε το θέμα της κρίσης στην Ελλάδα;
Ως ανταποκρίτρια σε σουηδικά ΜΜΕ, όλα τα άρθρα μου κινήθηκαν σε αυτό που θα χαρακτήριζα «γραμμή αντίδρασης» υπέρ της Ελλάδας. Στη Σουηδία και σε όλη τη βόρεια Ευρώπη καθημερινά διάβαζα ότι «οι Ελληνες είναι διεφθαρμένοι, τεμπέληδες, καλοπερασάκηδες, δεν θέλουν να δουλέψουν και ζουν από εμάς, είναι τα παράσιτα της Ευρώπης». Αυτό δεν μπορούσα να το ανεχτώ. Στέλνω λοιπόν μια ημέρα ένα e-mail σε μια διευθύντρια στην κρατική τηλεόραση -την οποία δεν ξέρω καν- και της γράφω: «Δεν αντέχω αυτή την παραπληροφόρηση. Ηρθε η ώρα κάποιος να παρουσιάσει μια πιο περίπλοκη εικόνα και πιστεύω ότι αν κάποιος μπορεί να το κάνει, αυτή είμαι εγώ». Η γυναίκα μού απάντησε αμέσως, οπότε ήρθα στην Ελλάδα και έκανα ένα ντοκιμαντέρ με τίτλο «What’s wrong with the Greeks?» (τι συμβαίνει με τους Ελληνες).
Συνάντησα αριστερούς, δεξιούς, όποιον μπόρεσα να κλείσω. Εγινε μια σημαντική δουλειά, κυκλοφόρησε στο ίντερνετ και μέχρι σήμερα λαμβάνω γράμματα από Ελληνες από όλον τον κόσμο, που θέλουν να με ευχαριστήσουν γιατί άλλαξα τον τρόπο που βλέπουμε την κρίση. Αλλά περισσότερο περήφανη είμαι για το ότι ξαφνικά στη Σουηδία άλλαξε τελείως ο τόνος. Από εκεί που ήταν πάρα πολύ κατηγορηματικοί και σκληροί με την Ελλάδα, ξαφνικά άρχισαν να λένε «μήπως ο μέσος Ελληνας πληρώνει μεγάλο κόστος;
Μήπως οι πρακτικές του ΔΝΤ και της τρόικας δεν είναι δίκαιες»; Και νομίζω ότι έσπειρα έναν μικρό σπόρο από σκεπτικισμό, δηλαδή ότι τα πράγματα δεν είναι ακριβώς όπως τα βλέπουν. Παράλληλα, είχα και προτάσεις για διαλέξεις σε πανεπιστήμια, για συμμετοχή σε κανάλια. Κι έτσι αποφάσισα να γράψω ένα βιβλίο, μέσα από τη δική μου σχέση με την Ελλάδα, απ’ όταν ήρθα φοιτήτρια με τα Erasmus στην Κρήτη, μέχρι την περίοδο 2004-2006, όταν ξαναβρέθηκα στην Ελλάδα εντελώς τυχαία.
Υπό ποιες ακριβώς συνθήκες;
Ζούσα στο Λος Αντζελες και με ρώτησαν αν θέλω να καλύψω τους Ολυμπιακούς του 2004 για τη σουηδική τηλεόραση. Ερχομαι στην Αθήνα, κυκλοφορεί και το βιβλίο μου «Σε ξένες γειτονιές» και ήταν σαν κάποιος καλός Θεός να με είχε φέρει τις στιγμές που όλα ήταν μαγικά. Ηταν σαν να είχαμε παντού νεράιδες με ραβδάκια. Και το χρήμα έρρεε! Στη Σουηδία δεν υπήρχαν οι τρελές απολαβές που υπήρχαν τότε στην Ελλάδα. Ακόμη και η σουηδική ελίτ δεν ζούσε όπως ζούσαν εδώ. Τα μέλη του πετυχημένου συγκροτήματος ΑΒΒΑ στη Σουηδία κυκλοφορούν στον δρόμο με αθλητικό παπούτσι, χωρίς συνοδεία. Κι έρχομαι στην Ελλάδα και ξαφνικά ζω ένα παραμύθι.
Δεν σας χτύπησε κάποιο «καμπανάκι» για το ανορθολογικό αυτής της παρά φύσιν ευφορίας;
Βεβαίως. Παρ’ όλα αυτά, μετά, όταν ξέσπασε η κρίση, σκέφτηκα ότι έχουμε τον μεγαλύτερο πλούτο του κόσμου και ίσως ένα μέρος του φθόνου που δείχνουν κάποιοι απέναντί μας είναι ότι έχουμε κάτι που δεν μπορείς να το αγοράσεις με χρήματα. Η φιλοσοφία μας, η ιστορία μας, η Αρχαία Ελλάδα. Κι έτσι στο βιβλίο μου ξεκίνησα ένα παιχνίδι λέξεων, κάτι σαν λεξικό τής κρίσης που αρχίζει με την «Ανομία» και τελειώνει με την «Ξενοφοβία». Περιγράφω ένα «ταξίδι» που έκανα σε οίκους ανοχής, σε καταυλισμούς Ρομά, σε σπίτια εφοπλιστών, σχεδόν παντού. Πράγματα που δεν χώρεσαν στο ντοκιμαντέρ, ούτε στις στήλες μου. Οταν είπα στη μεγαλύτερη οικονομική εφημερίδα της Σουηδίας ότι «χρειάζεται να δείξουμε αλληλεγγύη στην Ελλάδα», δεν μπορείτε να καταλάβετε τι κριτική δέχτηκα. Οι αναγνώστες της έπεσαν να με φάνε…
Θεωρείτε ότι υφίσταται κάποιου είδους ρατσισμός απέναντι στους Νοτιοευρωπαίους;
Θεωρώ ότι είναι πληγή αυτή η πόλωση ανάμεσα στη βόρεια και τη νότια Ευρώπη. Για μένα είναι πολύ ορατό και αισθητό αυτό επειδή κινούμαι και στους δύο πόλους. Είναι σαν να έχουμε γίνει δύο Ευρώπες. «Δαιμονοποίηση» είναι μια λέξη που έχω στο βιβλίο μου. Βγαίνει στη Σουηδία ο κάθε υπουργός και λέει «εντάξει, δεν είμαστε κι Ελληνες να βγούμε στη σύνταξη στα 33 μας». Του λέω του υπουργού, που τον ξέρω: «Μπορείς την επόμενη φορά που εκφέρεις άποψη, να τη στηρίζεις με στατιστικά στοιχεία;». Γιατί, ναι, έχουμε κάνει πολλά στραβά. Κι αυτό το βιβλίο δεν είναι μια «τυφλή» υπεράσπιση της Ελλάδας, αφού αναφέρω κι εγώ αρνητικές πτυχές, την ευθύνη που έχει ο καθένας μας. Αλλά, από την άλλη, όταν ο κάθε υπουργός, Φινλανδός ή Σουηδός, λέει αυτά, οφείλει να σκεφτεί ότι δεν είναι όλοι οι Ελληνες το ίδιο.
Η κατάσταση στη Σουηδία ποια είναι;
Εχω δουλέψει με το Visit Sweden και τη σουηδική κυβέρνηση και είναι πάρα πολύ καλοί στο promotion. «Το κράτος πρόνοιας» του Πάλμε πλέον δεν υπάρχει. Παρ’ όλα αυτά επικρατεί παγκοσμίως η άποψη ότι η Σουηδία είναι ένα κράτος πρόνοιας με ισότητα, χωρίς ταξικές διαφορές, με πρόσβαση στην παιδεία κ.λπ., το οποίο δεν είναι πια αλήθεια, αφού και η Σουηδία έχει αρχίσει να πλησιάζει αυτό που ήταν η Ελλάδα πριν από μερικά χρόνια. Δηλαδή όταν είδα σε νάιτ κλαμπ της Στοκχόλμης να ανοίγουν τις 15λιτρες σαμπάνιες, τρόμαξα! Είπα μέσα μου, «αυτή την ταινία την έχω ξαναδεί». Αλλά η Σουηδία έχει μια εκπληκτική στρατηγική στο να προωθεί πάντα την καλύτερη εικόνα της.
Εδώ;
Εδώ έχω συναντήσει πολιτικούς και υπουργούς και βλέπω μια διάθεση να δημιουργήσουμε μια καλή εικόνα. Αλλά υστερούμε στην πρακτική. Ερχομαι στη Μύκονο, στο πιο ακριβό νησί της Ελλάδας, που θέλουμε να φέρουμε τους πιο χλιδάτους, αυτούς που πηγαίνουν στη Μαγιόρκα, στο Σεν Τροπέ. Οταν όμως πας εκεί, σου παρέχουν ένα εντελώς διαφορετικό σέρβις. Δεν βλέπω τόνους σκουπίδια, δεν θα παρκάρω σε μια αλάνα με λακκούβες και χώματα. Αυτό με ενοχλεί στην Ελλάδα. Να ήμουν σε ένα μικρό νησάκι, πάει καλά. Αλλά να μου λες ότι έχεις εστιατόριο που χρεώνει για αστακό δεκάδες ευρώ και δίπλα να έχεις τα σκουπίδια, ε, αυτό δεν μπορείς να το κάνεις!
Ποιος φταίει;
Φταίει ο δήμος, η νομαρχία, αυτός που βγάζει χρήματα από το δωμάτιο. Θα έπρεπε να δέσει κάπως αυτή η αλυσίδα. Μου τη δίνει που έρχονται στη Σουηδία διάφοροι Ελληνες, είτε στον ΕΟΤ είτε στις πρεσβείες και δεν κάνουν σωστά τη δουλειά τους και, από πάνω, το ελληνικό κράτος τους πληρώνει!
Βλέπετε το μέλλον ζοφερό ή φωτεινό;
Επειδή είμαι γενικά αισιόδοξος άνθρωπος, θέλω να πιστεύω ότι αυτή η κρίση συμπεριλαμβάνει κι ένα αναγκαίο, πολύ σημαντικό ξεκαθάρισμα που χρειαζόταν. Αυτή η χώρα θα μπορούσε να είναι η καλύτερη στον κόσμο. Αν ήμασταν πιο αποτελεσματικοί, πιο αξιοκρατικοί, πιο σοβαροί στη δουλειά μας, αν την αγαπούσαμε περισσότερο απ’ ό,τι λέμε ότι την αγαπάμε. Γιατί στην πράξη υστερούμε. Ο Σουηδός δεν λέει ότι τη λατρεύει τη Σουηδία. Αλλά στην καθημερινότητά του δεν θα πετάξει το σκουπίδι στον δρόμο.
Πιστεύω ότι σε δυο – τρία χρόνια η ελληνική θα είναι μια πολύ καλύτερη κοινωνία. Επίσης βλέπω ότι δίνονται ευκαιρίες σε νέους ανθρώπους, φρέσκους, οι οποίοι δεν ήταν μέρος της διαφθοράς, έχουν ταξιδέψει και έχουν μια μόρφωση. Ενας τέτοιος άνθρωπος είναι ο φίλος μου, ο γενικός γραμματέας Ενημέρωσης και Επικοινωνίας, ο Ανδρέας Κατσανιώτης, ο οποίος είναι επίσης πρόεδρος της επιτροπής για το εθνικό brand.
Είναι νέος σε ηλικία, σημαντικός, με προσόντα, έχει «βαρέσει» τα ένσημά του επί χρόνια στον ιδιωτικό τομέα, μπορεί να προωθήσει μια νέα εικόνα της Ελλάδας στο εξωτερικό και έχει ζήλο, θέληση και ικανότητες να το κάνει αυτό το πράγμα. Συνεπώς, έστω και από μια μεμονωμένη περίπτωση, όπως αυτή του Ανδρέα, βλέπω ότι κάποια πράγματα, τουλάχιστον σε επίπεδο επιλογής προσώπων, βαδίζουν προς τη σωστή κατεύθυνση. Βέβαια τα πράγματα δεν αλλάζουν από τη μια μέρα στην άλλη.
Αν η ελληνική κυβέρνηση ή ένα κόμμα σάς πρότεινε να ασχοληθείτε πιο ενεργά με την προώθηση της Ελλάδας, ίσως μέσω της Ευρωβουλής, θα δεχόσασταν;
Θα το έκανα μέσα σε δύο λεπτά. Μου είχαν γίνει τέτοιες προτάσεις παλιά και τις αρνήθηκα. Αλλά τώρα αισθάνομαι πιο ώριμη. Θέλω να βοηθήσω την Ελλάδα με όποιον τρόπο μπορώ. Οπότε, αν όντως μπορούσα να κάνω τη διαφορά, είμαι διατεθειμένη να το κάνω αυτό μέσα από έναν πολιτικό χώρο.
Η Ολγα Κεφαλογιάννη είναι μάγκας
Η Αλεξάνδρα Πασχαλίδου μιλά και για τη συνάντησή της με την υπουργό Τουρισμού Ολγα Κεφαλογιάννη. «Ηρθε και με συνάντησε στη Σουηδία, καθίσαμε, τα είπαμε, φάγαμε μαζί, είναι νέα κοπέλα, είναι “μάγκας”, έχει μια ευθύτητα που την εκτιμώ πολύ. Η Ολγα Κεφαλογιάννη είναι από την Κρήτη και από μια οικογένεια που έχει ένα background, μπορεί να κάνει πράγματα. Επίσης είναι γυναίκα κι εγώ είμαι σε μια χώρα που η ισότητα θεωρείται πολύ σημαντικό κομμάτι της δημοκρατίας. Γι’ αυτό είμαι αισιόδοξη γι’ αυτήν, πιστεύω ότι έχει τη θέληση και ότι θα πετύχει».
Ταξίδι «σε ξένες γειτονιές»
Κατά τη διάρκεια της συζήτησής μας, η Αλεξάνδρα Πασχαλίδου αναφέρθηκε και στο βιβλίο της «Σε ξένες γειτονιές». «Σχετικά με το βιβλίο», λέει χαρακτηριστικά, «ο αρχικός στόχος μου ήταν το σκανδιναβικό κοινό. Τώρα, αν βγει και στην Ελλάδα, θα χαρώ πάρα πολύ. Το παράδοξο είναι ότι το πρώτο μου βιβλίο στην Ελλάδα, το “Σε ξένες γειτονιές” (εκδ. Ωκεανίδα) που αναφέρεται στο πώς βίωσα εγώ και οι δικοί μου τον ρατσισμό κατά τη μετανάστευσή μας στη Σουηδία, τώρα γίνεται δημοφιλές ξανά. Οταν κυκλοφόρησε το 2004, ήμασταν όλοι μες στην καλή χαρά… Τότε ήταν “εξωτικό”, τώρα είναι ρεαλιστικό, συνδέεται με την πραγματικότητα με έναν ανατριχιαστικό και κάπως προφητικό τρόπο».
ΓΙΑΝΝΗΣ ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΟΥ