Περιήγηση στο Εγκληματολογικό Μουσείο της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου των Αθηνών.
Πειστήρια εγκλημάτων που συγκλόνισαν το πανελλήνιο, όπλα που χρησιμοποιήθηκαν στα θέατρα των πολέμων, μαχαίρια που στράφηκαν κατά πρώην εραστών, κεφάλια ληστών που με τη δράση τους έγιναν γνωστοί σε ολόκληρη τη χώρα, έμβρυα που θανατώθηκαν προτού καλά-καλά έρθουν στον κόσμο, μέχρι και η γκιλοτίνα η οποία από τα μέσα του 19ου αιώνα αποκεφάλισε δεκάδες Ελληνες βαρυποινίτες εκτίθενται στο -πρόσφατα ανακαινισμένο- Εγκληματολογικό Μουσείο της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών.
Η «Εspresso της Κυριακής» ξεναγήθηκε στο μουσείο -το οποίο σίγουρα δεν ενδείκνυται για επισκέπτες με… ευαίσθητο στομάχι- και ξεφύλλισε σελίδες της Ιστορίας, γεγονότα των οποίων δεκαετίες πριν έγιναν πρωτοσέλιδα του Τύπου.
«Το μουσείο δημιουργήθηκε το 1932 από τον καθηγητή της Ιατροδικαστικής και Τοξικολογίας Ιωάννη Γεωργιάδη, έναν μανιώδη συλλέκτη πειστηρίων εγκλημάτων» εξηγεί η αναπληρώτρια καθηγήτρια Τοξικολογίας και διευθύντρια του Εγκληματολογικού Μουσείου Μαρία Στεφανίδου – Λουτσίδου.
«Τον εμπλουτισμό των συλλογών αυτών συνέχισαν οι διάδοχοί του, καθηγητές της Ιατροδικαστικής και της Τοξικολογίας Κάτσας, Ηλιάκης, Αγιουτάντης, Κουτσελίνης και Μαραβέλιας, σε συνεργασία πάντα με τις αστυνομικές Αρχές και τον ελληνικό Στρατό μέχρι και το 1950, οπότε σταμάτησε η εισροή πειστηρίων. Σήμερα το μουσείο συμβάλλει στην υποστήριξη του εκπαιδευτικού έργου όχι μόνο της Ιατρικής Σχολής, αλλά της ευρύτερης πανεπιστημιακής κοινότητας, καθώς εδώ εκπαιδεύονται φοιτητές της Νομικής, της Κοινωνιολογίας, της Φαρμακευτικής και των αστυνομικών σχολών».
Ο ιδιαίτερος χαρακτήρας των εκθεμάτων δεν επιτρέπει την ελεύθερη πρόσβαση του κοινού και, εφόσον ο χαρακτήρας του είναι κατά κύριο λόγο εκπαιδευτικός, όσοι επιθυμούν να το επισκεφτούν πρέπει πρώτα να έρθουν σε συνεννόηση με τη διεύθυνση.
Η κυρία Στεφανίδου – Λουτσίδου πάντως ως οικοδέσποινα εκτελεί και χρέη… ξεναγού, δίνοντας ενδιαφέρουσες πληροφορίες για την ιστορία του καθενός από τα εκατοντάδες συγκλονιστικά εκθέματα.
Αρχίζοντας την περιήγηση στον σκοτεινό κόσμο της εγκληματολογίας, το πρώτο που συναντάει κανείς είναι τα διάφορα όπλα που με τον έναν ή τον άλλον τρόπο έχουν παίξει τον δικό τους ρόλο στην εξέλιξη της Ιστορίας της χώρας. Ανάμεσα σε αυτά ξεχωρίζει το πιστό αντίγραφο (ένα από τα λίγα αντίγραφα, καθώς τα περισσότερα που εκτίθενται είναι αυθεντικά) του περίστροφου με το οποίο ο Αλέξανδρος Σχινάς δολοφόνησε στις 16 Μαρτίου 1913 τον βασιλιά Γεώργιο Α’ στη Θεσσαλονίκη.
Εκτός όμως από το όπλο του «βασιλοκτόνου», όπως περιέγραφαν οι εφημερίδες της εποχής τον Σχινά, στο μουσείο διατηρείται επίσης στη φορμόλη το… αυτί και το χέρι του! «Σε μια εποχή που το τεστ DNA ήταν ακόμη ανύπαρκτο, το αυτί αποτελούσε ένα από τα σημαντικότερα στοιχεία για την αναγνώριση του θύτη ή του θύματος, λόγω της μοναδικότητάς του, ενώ δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις που στυγερά εγκλήματα διαλευκάνθηκαν μέσω της ανάλυσής του» εξηγεί η κυρία Στεφανίδου – Λουτσίδου.
ΑΓΓΕΛΟΣ ΣΚΟΡΔΑΣ – Φωτ.: ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΓΚΟΛΦΟΜΗΤΣΟΣ
Η γκιλοτίνα του 1833 και τα «μωρά της σοφίτας»
Μακάβρια εκθέματα που «κρύβουν» εγκλήματα και όπλα βαμμένα με αίμα
Περίοπτη θέση στο Εγκληματολογικό Μουσείο της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών καταλαμβάνει η περίφημη γκιλοτίνα του Οθωνα, που έφτασε στην Ελλάδα το 1833 ως… δώρο του Λουδοβίκου Α’ της Βαυαρίας, πατέρα του νεαρού βασιλιά. Κατασκευασμένη στη Μασσαλία της Γαλλίας, η γκιλοτίνα στάλθηκε στο Ναύπλιο συνοδεία έμπειρων δημίων (!) που ανέλαβαν την εκπαίδευση των Ελλήνων συναδέλφων τους, η… πρακτική εξάσκηση των οποίων γινόταν σε πρόβατα, όπως επισημαίνει η διευθύντρια του Εγκληματολογικού Μουσείου Μαρία Στεφανίδου – Λουτσίδου.
«Στη συγκεκριμένη γκιλοτίνα μέχρι και το 1913 -οπότε αποσύρθηκε- έχασαν το κεφάλι τους συνολικά 26 κατάδικοι. Ηταν εγκατεστημένη στο Μπούρτζι του Ναυπλίου, το οποίο αποτελούσε και το σπίτι του εκάστοτε χειριστή της, ωστόσο ήταν μετακινούμενη. Ταξίδευε δηλαδή από πόλη σε πόλη για τις ανάγκες των εκτελέσεων». Μάλιστα σε ένα από αυτά τα… μακάβρια ταξίδια το οργισμένο πλήθος επιτέθηκε στον δήμιο και τον σκότωσε με βάναυσο τρόπο. Στη συνέχεια βρήκαν πάνω του χρυσά νομίσματα, τα οποία κανένας δεν καταδέχτηκε να πάρει, αφού «ήσαν λερωμένα με αίμα».
«Οι δήμιοι, λόγω του επαγγέλματός τους, αποτελούσαν μισητά πρόσωπα στη συντηρητική Ελλάδα του 19ου αιώνα. Ηταν άτομα ιδιαίτερα μοναχικά, περιφρονημένα ακόμη και από τις ίδιες τις οικογένειές τους που τις περισσότερες φορές τούς γύριζαν την πλάτη» καταλήγει η κ. Στεφανίδου – Λουτσίδου.
Ενδεικτική πάντως της δυσκολίας που συνάντησαν οι Αρχές στην ανεύρεση κατάλληλου… χειριστή τα πρώτα χρόνια της εγκατάστασης της γκιλοτίνας είναι και η επιστολή που υπογράφει ο τότε υπουργός Εξωτερικών Ιάκωβος Ρίζος Νερουλός προς τον Ελληνα πρεσβευτή στην Υψηλή Πύλη Κωνσταντίνο Ζωγράφο:
«Η επί της Δικαιοσύνης Γραμματεία της Επικρατείας μας αναφέρει ότι, επειδή ο προ καιρού διορισθείς κατά την Ελλάδα δήμιος είναι διόλου άπειρος εις την μεταχείρισιν του λαιμητόμου, η Κυβέρνησις διέταξε να γίνη φροντίς προς εύρεσιν άλλου, ικανωτέρου. Αλλ’ αφού ως εκ των ερευνών τας οποίας έκαµε δεν μένει ελπίς ότι θέλη ευρεθή τοιούτος άλλος εντός του Κράτους, μας παρακαλεί να φροντίσωµεν περί της ευρέσεως ετέρου τινός ικανού εις τοιαύτην υπηρεσίαν έξωθεν του Κράτους. Σας προσκαλούµεν λοιπόν να ερευνήσετε αυτόσε περί προμηθεύσεως τοιούτου τινός. Η φυλή μάλιστα των ονομαζομένων Κατζιβέλων Τούρκων, χορηγούσα συνήθως τους δημίους εις την Οθωµανικήν Αρχήν, νομίζω ότι δεν θέλει είναι δυσκολία να γενή εξ αυτών των Κατζιβέλων η προμήθεια του περί ου ο λόγος δηµίου».
Σήμερα, με την επιχειρούμενη αναβάθμιση και περαιτέρω τουριστική αξιοποίηση της καστρονησίδας του Ναυπλίου, με σκοπό την ανάδειξή της σε σύγχρονο μουσείο, έχει προταθεί η μεταφορά της ιστορικής λαιμητόμου στην πρώτη εν Ελλάδι κατοικία της.
Τα εκθέματα ωστόσο που κόβουν την ανάσα βρίσκονται χωρίς αμφιβολία ανάμεσα σε αυτά του ιατροδικαστικού ενδιαφέροντος: «Η Συλλογή Ανθρώπινων Υπολειμμάτων περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, έμβρυα με συγγενείς ανωμαλίες συντηρημένα στη φορμόλη, το φυσικά μουμιοποιημένο σώμα ενός άνδρα που βρέθηκε τη δεκαετία του ’50 στη σπηλιά του Νταβέλη, καθώς και μουμιοποιημένα έμβρυα. Η εύρεση των τελευταίων μάλιστα αποτελούσε σύνηθες φαινόμενο στη μεταπολεμική Αθήνα και, όπως μας έλεγαν οι παλιοί ιατροδικαστές, ήταν “εκ κλεψιγαμίας”, είχαν δηλαδή προέλθει από παράνομες σχέσεις. Με κάποιον τρόπο λοιπόν γινόταν έκτρωση εντός του σπιτιού και τα έμβρυα πετάγονταν στη σοφίτα του σπιτιού προκειμένου να μη γίνει γνωστό το γεγονός στη γειτονιά! Ακριβώς αυτές οι συνθήκες υγρασίας και αερισμού των χώρων όπου πετάγονταν τα έμβρυα είναι υπεύθυνες για τη μουμιοποίησή τους. Αυτός είναι και ο λόγος που τα έμβρυα αυτά έμειναν στην ιστορία ως “τα μωρά της σοφίτας”».
Στον χώρο του μουσείου επίσης, δίπλα σε αυθεντικά, εξαιρετικά σπάνια και περίτεχνα καριοφίλια της Επανάστασης, στέκονται παροπλισμένα τυφέκια των Βαλκανικών Πολέμων, της Μικρασιατικής Εκστρατείας και του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, που έγραψαν ιστορία στα χέρια των Ελλήνων πολεμιστών. Εκτός όμως από αυτά, σε μία από τις γυάλινες προθήκες μπορεί κανείς να δει πώς οι κρατούμενοι των περασμένων αιώνων έλυναν τις διαφορές τους με μικρά ή μεγαλύτερα αυτοσχέδια μαχαίρια.
«Ολα αυτά έχουν χρησιμοποιηθεί στη διάπραξη εγκλημάτων» υπενθυμίζει η κυρία Στεφανίδου – Λουτσίδου δείχνοντάς μας πως μέχρι και οι φαινομενικά άκακες μαγκούρες των ηλικιωμένων αποτελούν εν δυνάμει φονικά όπλα. Αντικείμενα μαγγανείας, βρόχοι αυτοχείρων, ανθρώπινα μέλη που έχουν υποστεί ηλεκτροπληξία, ρούχα και υποδήματα θυμάτων και θυτών, μανιτάρια που τρώγονται… μία μόνο φορά, ναρκωτικές ουσίες κάθε είδους, αυτοσχέδιοι ναργιλέδες, μέχρι και τμήματα δέρματος «στιγματισμένων» με τατουάζ, που χρησιμοποιήθηκαν ως μέσο αναγνώρισης, μαγνητίζουν το βλέμμα του επισκέπτη γυρίζοντάς τον πίσω, σε μια Ελλάδα όπου ακόμη και το έγκλημα ήταν διαφορετικό.
Η «Παρδάλα» του Γιαγκούλα
Μπαμπάνης, Τσαμήτρας, Κουνελάκης, Τζατζάς και φυσικά Γιαγκούλας. Ονόματα που το άκουσμα τους και μόνο στις αρχές του 20ού αιώνα προκαλούσε τρόμο σε τσιφλικάδες και καταδιωκτικά αποσπάσματα της χωροφυλακής. Εκατό και πλέον χρόνια μετά οι λήσταρχοι αυτοί έχουν περάσει στη σφαίρα του θρύλου αφήνοντας ως παρακαταθήκη τις τρομερές περιπέτειές τους και τα… κεφάλια τους, χωρίς όμως σήμερα να είναι σε θέση να τρομοκρατήσουν κανέναν. Ταριχευμένα πια, καταλαμβάνουν τη «VIP» γωνιά του Εγκληματολογικού Μουσείου, μένοντας έτσι κατά κάποιον τρόπο στην αιωνιότητα. Αυτός φυσικά που κλέβει την παράσταση είναι και ο πιο ξακουστός, ο Φώτης Γιαγκούλας.
«Καταγόμενος από το χωριό Μεταξάς Σερβιών, βγήκε στο “κλαρί” έπειτα από μια παρεξήγηση με έναν χωροφύλακα και μέχρι το 1925, οπότε σκοτώθηκε σε συμπλοκή με διωκτικό απόσπασμα, αφαίρεσε τη ζωή 54 ατόμων» εξηγεί στην «Espresso της Κυριακής» ο αναπληρωτής καθηγητής Τοξικολογίας του Εργαστηρίου Ιατροδικαστικής και Τοξικολογίας της Ιατρικής Σχολής Αθηνών Σωτήρης Αθανασέλης (φωτό κάτω δεξιά). Στο μουσείο, εκτός από το κεφάλι του «ληστή με το αγγελικό πρόσωπο», όπως ήταν γνωστός, βρίσκεται και η θρυλική «Παρδάλα», όπως είχε ονομάσει το μαχαίρι με το οποίο απέδιδε… δικαιοσύνη. Μάλιστα σε αυτήν είναι χαραγμένη ανορθόγραφα από τον ίδιο και το παρακάτω κείμενο:
«Προς τους πάντας. Μη δηνάμενος να εύρο ίδινος δικαίου παρά της δυκαιοσήνης των Ελλήνων, ηναγγάσθην να τονίσο το δίκαιον της Παρδάλας ή Μαχαίρας. Οθεον η ύψηστος αυτή λειτουργός της ανάνδρου Δικαιοσύνης ονόματι Παρδάλα έχη τον λόγον από σήμερον εις πάντας τους αιωθούντας και απίστους. Η λειτουργία αυτής έσετε πάντοτε ειλικρινής και ουδέποτε θέλη λησμονήση τα Ιερά καθήκοντά της προς αναμονή του δικαίου… Μαρτίου 1917».
Ο Γιαγκούλας εκτός από την αγριότητά του έγινε ιδιαίτερα γνωστός και από τη φιλανθρωπική του δράση, καθώς πολλές φορές προίκισε με τη λεία του φτωχές νέες και ορφανά. Στη γενέτειρά του πάντως μέχρι και σήμερα αντιμετωπίζεται ως λαϊκός ήρωας και πρόσφατα συντοπίτες του ζήτησαν από το Εγκληματολογικό Μουσείο την επιστροφή της κεφαλής, της «Παρδάλας» και της σφραγίδας του, με σκοπό τη δημιουργία ενός μουσείου προς τιμήν του!
