Ο κ. Γιάννης Ματράκας, Αρχων Αγιογράφος του Οικουμενικού Πατριαρχείου, μιλά για το έργο του.
Στο ταλέντο του υποκλίθηκε μέχρι και ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος, που με απόφασή του το 2000 τον έχρισε Αρχοντα Aγιογράφο του Οικουμενικού Πατριαρχείου. Εργα του υπάρχουν στον Λευκό Οίκο, στη διάσημη πινακοθήκη του Παρισιού La ville et les naifs καθώς και σε πολλά κέντρα τέχνης και γκαλερί της Ελλάδας και του εξωτερικού.
Το χαρακτηριστικό στη ζωγραφική του σπουδαίου και αυτοδίδακτου εικαστικού Γιάννη Ματράκα, όπως έχουν σχολιάσει κορυφαίοι κριτικοί τέχνης και επιστήμονες, στηρίζεται στο γεγονός ότι τα έργα του είναι καθαρά δικές του εμπνεύσεις, χωρίς αντιγραφές και δανεισμούς στοιχείων από άλλους διάσημους ζωγράφους του επιπέδου του. Αυτό είναι κάτι που ο καλλιτέχνης κατάφερε να το αποδώσει και στις αγιογραφίες που κλήθηκε να φιλοτεχνήσει, έπειτα από εντολή του Οικουμενικού Πατριάρχη Βαρθολομαίου, στον Ιερό Ναό του Απόστολου Παύλου στο Σαμπεζί της Γενεύης, όπου οι επισκέπτες μαγεύονται κάθε φορά από τα αριστουργήματα που έχει φτιάξει στον κεντρικό χώρο του ναού.
«Ολα τα έργα μου είναι δημιουργίες του μυαλού μου και της καρδιάς μου. Είναι σχέδια που με σεβασμό και αγάπη στην παράδοση προσπάθησα να αποδώσω» αναφέρει σε μία από τις σπάνιες συνεντεύξεις του στην «Espresso της Κυριακής» ο Αρχων Αγιογράφος του Οικουμενικού Πατριαρχείου Γιάννης Μητράκας, που μας υποδέχτηκε στο σπίτι του, στους πρόποδες του Λυκαβηττού. «Είναι πραγματικά πολύ τιμητικός για μένα ο τίτλος που με τόσο σεβασμό στη δουλειά μου μού απέδωσε ο Πατριάρχης Βαρθολομαίος.
Ολα συνέβησαν το 1999, όταν ο Παναγιότατος έπειτα από προσωπική εντολή με επέλεξε ανάμεσα σε τρεις σπουδαίους ζωγράφους – αγιογράφους να φιλοτεχνήσω μια σειρά από έργα. Αυτό που επιθυμούσε ήταν να δημιουργήσει μια αναμνηστική σειρά από γραμματόσημα με τα οποία το Οικουμενικό Πατριαρχείο θα γιόρταζε έναν χρόνο μετά τα 2.000 χρόνια της χριστιανοσύνης. Ετσι έφτιαξα 15 έργα, από τα οποία επιλέχθηκαν τα έξι, που έγιναν τελικά γραμματόσημα. Τα υπόλοιπα έργα μου βρίσκονται στο Πατριαρχείο και είμαι ιδιαίτερα συγκινημένος γι’ αυτό» λέει και αποκαλύπτει τον άνθρωπο που έγινε η αιτία ώστε η δουλειά του να αγαπηθεί τόσο πολύ:
«Εκείνος που μου έδωσε την ευκαιρία να με γνωρίσει και να με τιμήσει το Πατριαρχείο είναι ο μητροπολίτης Γέρων Χαλκηδόνος κ. Αθανάσιος, που παρακολουθούσε χρόνια πριν τη δουλειά μου, χωρίς όμως ποτέ να έχουμε γνωριστεί. Μάλιστα σε μια εκδήλωση όπου ήταν βασικός ομιλητής και έτυχε να παραβρίσκομαι κι εγώ, άρχισε ξαφνικά να μιλάει για μένα και πραγματικά συγκινήθηκα. Μόλις τελείωσε τον πλησίασα και συστηθήκαμε και ήταν πραγματικά και για τους δυο μας μια ευχάριστη έκπληξη. Από τότε μέχρι και σήμερα αυτό που μου λέει κάθε φορά είναι πως τα έργα μου είναι αυθεντικά και εντελώς πρωτότυπα».
Πρωτοπόρος
Λίγο καιρό αργότερα ο Γιάννης Μητράκας ανέλαβε την αγιογράφηση του βασικού χώρου του Ιερού Ναού του Απόστολου Παύλου στη Γενεύη. Εκεί ο καλλιτέχνης έδωσε τον καλύτερό του εαυτό ανεβάζοντας κατά πολύ τον πήχη σε παγκόσμιο επίπεδο.
«Αυτό που ήθελα ήταν να δημιουργήσω αγιογραφίες που δεν υπάρχουν πουθενά. Αλλωστε αυτό περίμεναν τότε όλοι από εμένα. Εμεινα στη Γενεύη έξι μήνες και κατάφερα να κάνω τη διαφορά. Για παράδειγμα, τη Σταύρωση του Κυρίου την έχουν αποτυπώσει σε αγιογραφία σπουδαίοι καλλιτέχνες. Αυτό που έκανα και διαφοροποιήθηκα από τους υπολοίπους ήταν να αποτυπώσω τον Κύριο τη στιγμή που μιλούσε με τον Πατέρα του και Θεό μας. Την ώρα δηλαδή που, όπως περιγράφουν οι Γραφές, σήκωσε το κεφάλι του προς τον ουρανό και φώναξε “Ηλί Ηλί λαμά σαβαχθανί”, δηλαδή “Θεέ μου, Θεέ μου, ίνα τι με εγκατέλειπες;”. Μια σπουδαία στιγμή της χριστιανοσύνης που δεν θα πρέπει ως παιδιά του Θεού ποτέ να ξεχνάμε. Τη διαφορά έκανα και στη Γέννηση του Θεανθρώπου, με το κακό να έχει πλησιάσει τον Ιωσήφ και να προσπαθεί να του βάλει λόγια για το θείο βρέφος και τη μητέρα του, καθώς και με τα φτερά των ιπτάμενων αγγέλων που μετατράπηκαν σε ομπρέλα προστασία της γης» εξηγεί ο Γιάννης Μητράκας, που, εκτός από το εργαστήρι του στην Αθήνα, διατηρεί ακόμα ένα στην Αλεξανδρούπολη, την οποία προσπαθεί να επισκέπτεται αρκετά συχνά.
Ο αριθμός των έργων του είναι τόσο μεγάλος που είναι δύσκολο να μετρηθεί. Στην πραγματικότητα ούτε και ο ίδιος ο καλλιτέχνης μπορεί να μας πει έναν αριθμό με σιγουριά. «Οι διαστάσεις των έργων ποικίλλουν. Εχω φτιάξει από εντυπωσιακά μεγάλα μέχρι πάρα πολύ μικρά. Ολα τα αγαπώ το ίδιο, γιατί τα ζωγράφισα με το ίδιος πάθος και την ίδια ενέργεια. Ακόμα και η σειρά που έφτιαξα με τις μορφές, όλες είναι γεμάτες ενέργεια και δυναμισμό, είτε αυτές είναι οι αυτοκρατορικές μορφές είτε των απλών βροτών» καταλήγει ο Γιάννης Μητράκας, που έπειτα από 50 χρόνια καλλιτεχνικής πορείας έχει δημιουργήσει τη δική του σχολή, από την οποία δεν είναι και λίγοι οι νεότεροι που προσπαθούν να δανειστούν στοιχεία του.
Μια ζωή γεμάτη ζωγραφική και διακρίσεις
Για το βυζαντινό έργο του Γιάννη Μητράκα έχουν γράψει σπουδαίοι εκπρόσωποι της τέχνης και του πολιτισμού, ακαδημαϊκοί, αλλά και ιστορικοί τέχνης, ενώ διθυραμβικά σχόλια έπειτα από μελέτη έχουν κάνει η Liva Hariw, καθηγήτρια πανεπιστημίου στην Αμερική, και ο Berger Rene, πρώην πρόεδρος της ένωσης ιστορικών τέχνης της Ευρώπης. Εργα του, εκτός από διάσημες πινακοθήκες, υπάρχουν και σε πολλές ιδιωτικές συλλογές στη Γενεύη, στο Τέξας, στον Καναδά, στη Γερμανία, την Κωνσταντινούπολη, την Ελλάδα, ενώ όλα αυτά τα χρόνια της καλλιτεχνικής πορείας του, ο δημιουργός έχει πραγματοποιήσει 99 ατομικές συλλογές στη χώρα μας και στο εξωτερικό.
«Ολη μου η ζωή είναι γεμάτη από ζωγραφική. Από τότε που θυμάμαι τον εαυτό μου ζωγραφίζω. Από παιδί ζωγράφιζα σε χαρτιά, χαρτοπετσέτες, ακόμα και σε χαρτονάκια από πακέτα τσιγάρων. Αποκλειστικά όμως και εντατικά με την τέχνη ασχολούμαι από τα 30 μου χρόνια, ύστερα από ένα ατύχημα που είχα, το οποίο με καθήλωσε στο νοσοκομειακό κρεβάτι. Εκεί ήταν σαν να συνέβη κάτι μαγικό, αφού ακόμα και μέσα στο μυαλό μου εγώ… ζωγράφισα. Ετσι μόλις βγήκα από το νοσοκομείο όλες αυτές οι ιδέες έγιναν πίνακες, ενώ άλλες έγιναν η αφορμή ώστε να φτιάξω μια σειρά από έργα που είχαν κάποιο βασικό θέμα, όπως είναι η μάνα, οι άγγελοι, ο αιώνας, ο χρόνος, οι μήνες. Μέχρι και στα δευτερόλεπτα έχω δώσει μορφή» αναφέρει ο πολυβραβευμένος Θρακιώτης Γιάννης Μητράκας, ο οποίος γεννήθηκε το 1936 στον Προβατώνα Εβρου. «Ζωγραφίζω καθημερινά από το πρωί μέχρι το βράδυ. Αυτή είναι η ζωή μου και η απόλαυσή μου. Ακόμα και τις περιόδους που έγραψα τα βιβλία μου, όπως το “Σαμοθράκη Μυριαγαπημένη Ουρανόεσσα”, εγώ πάλι ζωγράφιζα. Δεν μπορώ διαφορετικά, έτσι έμαθα και έτσι, όπως όλα δείχνουν, θα συνεχίσω μέχρι να κλείσω τα μάτια μου. Οι ιδέες γεννιούνται και χέονται στον καμβά μου, με αποτέλεσμα να γίνονται ένα έργο τέχνης μοναδικό στον κόσμο».
ΘΑΝΟΣ ΜΑΚΡΟΓΑΜΒΡΑΚΗΣ – Φωτ.: ΒΑΓΓΕΛΗΣ ΜΑΣΙΑΣ
