Ο δρ Κοσμάς Γαζέας έχει ταξιδέψει έως τα πέρατα της Γης για να καταγράψει το σπάνιας ομορφιάς θέαμα
Το απόκοσμης ομορφιάς θέαμα των ηλιακών εκλείψεων γοητεύει τον λέκτορα του Πανεπιστημίου Αθηνών Κοσμά Γαζέα, που έχει ταξιδέψει στα πέρατα της Γης προκειμένου να το απολαύσει και να το μελετήσει. Πριν από έναν μήνα ο Ελληνας αστροφυσικός και «κυνηγός» εκλείψεων έφτασε πολύ κοντά στον Βόρειο Πόλο προκειμένου να καταγράψει σε όλο το μεγαλείο του το μοναδικό θέαμα της ολικής έκλειψης της 20ής Μαρτίου 2015. Και όπως αποκαλύπτει, ήταν μια εμπειρία μοναδική…
Μογγολία, Κένυα, Γκαμπόν, Αίγυπτος, Ισπανία, Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής, Βουλγαρία και Ισλανδία είναι μερικές από τις χώρες όπου έχει βρεθεί αναζητώντας την τέλεια θέση παρατήρησης και φωτογράφισης του ουράνιου φαινομένου. Ο δρ Γαζέας μίλησε στην «Espresso» για την τελευταία επιστημονική αποστολή του, στο αρχιπέλαγος Svalbard της Νορβηγίας στον Αρκτικό ωκεανό και περιέγραψε τις δυσκολίες που συνάντησε αλλά και το εξαιρετικά σπάνιο θέαμα που αντίκρισε.
Η ζώνη διέλευσης
«Η περιοχή του αρχιπελάγους Svalbard έτυχε φέτος να βρίσκεται ακριβώς πάνω στην προβλεπόμενη ζώνη διέλευσης της σκιάς της Σελήνης, καθώς θα γινόταν η ευθυγράμμιση της Γης, της Σελήνης και του Ηλίου, με αποτέλεσμα την ολική έκλειψή του» εξηγεί και προσθέτει: «Κατά τη διάρκεια της έκλειψης, ο ουρανός ήταν εξαιρετικά διαυγής. Παρά την ηλιοφάνεια όμως, η θερμοκρασία υπό το φως του Ηλίου κατά τις μεσημεριανές ώρες δεν ξεπερνούσε τους -18 βαθμούς Κελσίου! Κατά τη διάρκεια της έκλειψης έπεσε στους -24 βαθμούς Κελσίου και λόγω του ανέμου που φύσηξε ως αποτέλεσμα της απότομης θερμοκρασιακής μεταβολής, η θερμοκρασία αίσθησης κατρακύλησε στους -30 βαθμούς Κελσίου»!
Οπως επισημαίνει ο αστροφυσικός, ο ξηρός και παγωμένος αέρας προκαλούσε περισσότερο πόνο, παρά αίσθηση ψύχους σε όποιο σημείο του σώματος έμενε εκτεθειμένο. «Παρ’ όλα αυτά, μείναμε επί περίπου τέσσερις ώρες ακίνητοι με όλον τον φωτογραφικό εξοπλισμό μας πάνω στον πάγο προκειμένου να καταγράψουμε, αλλά πάνω απ’ όλα να απολαύσουμε το μοναδικό αυτό φαινόμενο» συμπληρώνει. Η ολική έκλειψη Ηλίου κοντά στους Πόλους συνοδεύεται από πτώση της θερμοκρασίας και παράξενα φαινόμενα που αφήνουν άφωνο όποιον τα ζήσει από κοντά.
«Ο ουρανός σκοτεινιάζει και γίνονται ορατά τα αστέρια και οι λαμπρότεροι πλανήτες. Ολόκληρη η περιοχή σκεπάζεται από ένα σκοτάδι, το οποίο όμως συνδυάζεται με ένα υπέροχο πορτοκαλί χρώμα σε όλον τον ορίζοντα, αφού λίγα χιλιόμετρα πιο πέρα (προς κάθε κατεύθυνση) είναι ακόμη ημέρα!» περιγράφει ο δρ Γαζέας και προσθέτει: «Η απότομη μεταβολή της θερμοκρασίας προκαλεί άνεμο, ο οποίος φυσάει απαλά με αποτέλεσμα την περαιτέρω ψύξη του περιβάλλοντος. Ολα καλύπτονται από μια απόκοσμη -αλλά ταυτόχρονα γαλήνια- σιωπή. Στον ουρανό κυριαρχεί ένα υπέρλαμπρο φωτεινό δαχτυλίδι, σαν ένα στέμμα που στολίζει τη Σελήνη, που μόλις έχει κρύψει ολοκληρωτικά τον Ηλιο».
Η επανεμφάνιση του Ηλίου
Οσο συγκλονιστική είναι η ολική έκλειψη, άλλο τόσο μεγαλοπρεπής είναι και η επανεμφάνιση του Ηλίου: «Ξαφνικά, οι πρώτες ηλιαχτίδες ξεπροβάλλουν με μια εκτυφλωτική λάμψη. Το διαμαντένιο δαχτυλίδι του ουρανού φωτίζει ξανά όλη την περιοχή. Η ημέρα επιστρέφει. Η θερμοκρασία ανεβαίνει. Η αίσθηση του δέους φαντάζει μόνο ένα ταπεινό συναίσθημα μπροστά σε αυτό το μεγαλείο της φύσης» λέει. Οπως ήταν επόμενο, ο δρ Γαζέας αποτύπωσε φωτογραφικά το εξαιρετικό αυτό φαινόμενο, από την αρχή έως το τέλος. Επισημαίνει μάλιστα ότι πέρα από την καταγραφή «ενός σημαντικότατου και σπανιότατου γεγονότος», η φωτογράφιση έχει και ερευνητική αξία. «Οι φωτογραφίες προσφέρουν μια μοναδική ευκαιρία για τη μελέτη του ηλιακού στέμματος που είναι αόρατο κάτω από φυσιολογικές συνθήκες, λόγω του εκτυφλωτικού ηλιακού φωτός».
Ο Ελληνας αστροφυσικός προσθέτει ότι η έκλειψη προσφέρει επίσης την ευκαιρία για την πραγματοποίηση φασματοσκοπικών μετρήσεων που αποσκοπούν στη μελέτη της σύστασης και της μορφολογίας του ηλιακού στέμματος, ώστε να αποκαλυφθούν με έμμεσο τρόπο οι διεργασίες που συμβαίνουν στα εσωτερικά στρώματα του άστρου. Ακόμη, οι μετεωρολογικές μεταβολές που συμβαίνουν κατά τη διάρκεια της έκλειψης προσφέρουν «μια μοναδική ευκαιρία να μελετηθεί το περιβάλλον κατά τη στιγμιαία απουσία της ηλιακής ακτινοβολίας και κατ’ επέκταση η ενεργειακή σχέση Γης και Ηλίου».
Η σκιά της Σελήνης πάνω στη Γη
Το πρόβλημα με τις ηλιακές εκλείψεις είναι ότι πολύ σπάνια έχουμε τη δυνατότητα να τις δούμε, παρότι συμβαίνουν δύο έως πέντε φορές τον χρόνο. Οπως εξηγεί ο δρ Γαζέας, ο λόγος είναι ότι η σκιά της Σελήνης διαγράφει πάνω στη Γη μια πολύ λεπτή ζώνη (τη ζώνη ολικότητας), η οποία έχει πάχος μόλις μερικά χιλιόμετρα. «Ετσι, αν και οι εκλείψεις συμβαίνουν συχνά, θα πρέπει κανείς να ταξιδέψει σε εκείνο το μέρος όπου είναι ορατή η έκλειψη. Σε πολλές περιπτώσεις το μέρος αυτό είναι δύσκολα προσιτό, ακόμη και εντελώς απροσπέλαστο».
Σύμφωνα πάντως με τον Ελληνα αστροφυσικό, η ολική έκλειψη είναι ένα τόσο εντυπωσιακό φαινόμενο, που αξίζει έστω και ένα ταξίδι στη ζωή κάθε ανθρώπου με σκοπό την παρατήρησή του. «Υπάρχουν άνθρωποι που δεν έχουν δει ποτέ στη ζωή τους ολική έκλειψη Ηλίου.
»Αξίζει τον κόπο όλοι να κάνουν μια προσπάθεια να δουν μία και είμαι βέβαιος ότι το θέαμα θα ανταμείψει κάθε θυσία»! Η επόμενη ολική έκλειψη Ηλίου θα πραγματοποιηθεί στις 9 Μαρτίου 2016 και θα είναι ορατή από το Βόρνεο και την Ινδονησία, ενώ η μεθεπόμενη θα γίνει στις 21 Αυγούστου 2017 και θα είναι ορατή από τις ΗΠΑ.