Τα σενάρια (όχι και τόσο επιστημονικής φαντασίας) για την πιθανή καταστροφή του πλανήτη από βόμβες, ιούς και εξέγερση μηχανών
Η ανθρωπότητα ενδέχεται να έχει δημιουργήσει τη δική της Νέμεση, προειδοποίησε πριν από λίγο καιρό ο θεωρητικός φυσικός Στίβεν Χόκινγκ, αναφερόμενος στην πρόοδο που σημειώνεται στο πεδίο της τεχνητής νοημοσύνης, ενώ λίγο πριν από τη διατύπωση της τρομακτικής αυτής θεωρίας του, ο Ελον Μασκ, ο επιχειρηματίας πίσω από το ηλεκτρικό όχημα Tesla και το Paypal, είχε εκφράσει επίσης τους φόβους του επί του θέματος. Η «εξέγερση των μηχανών» όμως είναι μονάχα μία από τις σημαντικότερες επτά πιθανές απειλές για την ανθρωπότητα, τον πολιτισμό ή ακόμη και τον ίδιο μας τον πλανήτη.
Χτύπημα αστεροειδούς
Σενάριο: Στο ηλιακό σύστημά μας κυκλοφορούν δισεκατομμύρια κομμάτια σκουπιδιών, τα οποία κατά καιρούς χτυπούν τη Γη. Πριν από 65.000.000 έτη, ένα αντικείμενο, πιθανότατα κομήτης, χτύπησε την ακτή του Μεξικού, πυροδοτώντας αλυσιδωτές μετεωρολογικές αλλαγές, που οδήγησαν στην εξαφάνιση των δεινοσαύρων. Αντίστοιχα το 1908 ένα μικρότερο κομμάτι χτύπησε απομακρυσμένη περιοχή της Σιβηρίας καταστρέφοντας μια τεράστια δασική έκταση.
Πιθανότητες: Αν και δεν έχει καταγραφεί χτύπημα αρκετά ισχυρό ώστε να αφανίσει κάθε είδος ζωής στη Γη, κανείς δεν μπορεί να αποκλείσει αντίστοιχα χτυπήματα που να σημάνουν το τέλος του πολιτισμού μας.
Τεχνητή νοημοσύνη
Σενάριο: Ο Στίβεν Χόκινγκ δεν ανησυχεί για στρατιές αυτόνομων μη επανδρωμένων αεροσκαφών ικανών να καταλάβουν τον κόσμο, αλλά για κάτι πιο διακριτικό και καταχθόνιο. Αναφέρεται σε ένα γεγονός, που κατά πολλούς επιστήμονες απέχει μόνο μερικές δεκαετίες και ονομάζεται «Τεχνολογική μοναδικότητα». Πρόκειται για τη χρονική στιγμή όταν όλα τα συνδεδεμένα μεταξύ τους συστήματα τεχνητής νοημοσύνης του κόσμου θα παρουσιάσουν ραγδαία ανάπτυξη των δυνατοτήτων τους, γνωστή και ως «ευφυής έκρηξη». Μέχρι τότε πιθανότατα θα έχουμε αναθέσει τον έλεγχο των περισσότερων σημαντικών συστημάτων μας, από τα δίκτυα διανομής τροφίμων, έως τα εργοστάσια παραγωγής ενέργειας και τα τραπεζικά συστήματα σε υπολογιστές. Οι «μηχανές» θα μπορούν έτσι κυριολεκτικά να μας καταστρέψουν, τη στιγμή που εμείς δεν θα μπορούμε να τις βγάλουμε από την πρίζα, γιατί θα ελέγχουν ακόμη και την ηλεκτροδότηση.
Πιθανότητες: Παρά το γεγονός ότι η δύναμη των υπολογιστών διπλασιάζεται κατά 18 μήνες, ουδείς μπορεί να προβλέψει αν θα φτάσουν στο σημείο να έχουν «συνείδηση». Οι σκεπτικιστές αναφέρουν πάντως ότι ακόμη και οι πιο έξυπνοι υπολογιστές του σήμερα δεν είναι εξυπνότεροι από τις κατσαρίδες.
Γενετικά δημιουργημένη επιδημία
Σενάριο: Ισως η πιο τρομακτική απειλή, γιατί είναι τόσο πιθανή. Ο λόγος για τον οποίο ο Εμπολα δεν εξελίχθηκε τελικά σε παγκόσμια επιδημία είναι επειδή μεταδίδεται δύσκολα και σκοτώνει γρήγορα τα θύματά του. Παρ’ όλα αυτά, μια γενετικά τροποποιημένη βερσιόν της νόσου που να μπορεί να μεταδοθεί από αέρος ή να παραμείνει ασυμπτωματική για μερικές εβδομάδες θα μπορούσε να προκαλέσει τον θάνατο εκατομμυρίων ανθρώπων.
Πιθανότητες: Είναι άγνωστο αν κάποια τρομοκρατική οργάνωση έχει το know how ή τον εξοπλισμό να επιχειρήσει να τροποποιήσει γενετικά έναν τέτοιο ιό, όμως δεν αποκλείεται μια μέρα κάποιος να το επιχειρήσει, με ολέθριες συνέπειες.
Πυρηνικός πόλεμος
Σενάριο: Εξακολουθεί να κατατάσσεται στις «πιθανές» απειλές, καθώς παρά τις διεθνείς συνθήκες και τις προσπάθειες των κρατών να αποτρέψουν ένα τέτοιο ενδεχόμενο, υπάρχουν περισσότερες από 15.000 πυρηνικές κεφαλές και βόμβες. Το νούμερο αυτό -στη θεωρία τουλάχιστον- είναι αρκετό για να σκοτώσει κάθε άνθρωπο στη Γη. Ακόμη όμως κι ένας μίνι πυρηνικός πόλεμος θα μπορούσε να προκαλέσει ευρεία καταστροφή. Χαρακτηριστικό είναι ότι το 2011 επιστήμονες της NASA υπολόγισαν πως ένας πυρηνικός πόλεμος μεταξύ Ινδίας και Πακιστάν, που να περιλαμβάνει μόλις 100 πυρηνικές εκρήξεις μεγέθους Χιροσίμα, θα μπορούσε να οδηγήσει στη μείωση της θερμοκρασίας κατά 1,2 βαθμούς Κελσίου παγκοσμίως, για μια δεκαετία, εξαιτίας της σκόνης που θα σηκωθεί στην ατμόσφαιρα.
Πιθανότητες: Ακόμη και παγκόσμιος πυρηνικός πόλεμος να εκδηλωθεί είναι μάλλον απίθανο να αφανίσει ολόκληρη την ανθρωπότητα, αν και θα σκοτώσει δισεκατομμύρια ανθρώπους. Ενας τοπικός, μικρότερης κλίμακας πόλεμος, γνωρίζουμε καλά ότι μπορεί να έχει συνέπειες και εκτός των συνόρων της σύρραξης.
Συγκρούσεις στον επιταχυντή στοιχειωδών σωματιδίων
Σενάριο: Προτού τεθεί σε λειτουργία ο Μεγάλος Επιταχυντής Αδρονίων του ινστιτούτου CERN στην Ελβετία, ένας Γερμανός επιστήμονας ονόματι Οτο Ρόσλερ επιχείρησε να εμποδίσει το πείραμα ισχυριζόμενος ότι θα μπορούσε θεωρητικά να προκαλέσει από λάθος μια μικρή μαύρη τρύπα, η οποία με τη σειρά της να καταπιεί τη Γη. Ο ισχυρισμός ωστόσο ήταν αβάσιμος, γιατί οι συγκρούσεις εντός του επιταχυντή έχουν σαφώς μικρότερη ενέργεια από τις φυσικές συγκρούσεις που προκαλούνται από τις κοσμικές ακτίνες που βάλλουν τον πλανήτη.
Πιθανότητες: Δεν είναι απίθανο μια μέρα να κατασκευαστεί μια πιο εξελιγμένη βερσιόν του Μεγάλου Επιταχυντή, ικανή να δημιουργήσει κάτι που να καταστρέψει τον πλανήτη, ωστόσο προς το παρόν μπορούμε να κοιμόμαστε ήσυχοι.
Ο «Θεός» να πατήσει το off
Σενάριο: Οι φυσικές σταθερές -οι αριθμοί που καθορίζουν τις θεμελιώδεις δυνάμεις και μάζες της φύσης- δείχνουν απόλυτα εναρμονισμένες ώστε να επιτρέπουν την ύπαρξη ζωής. Ο φιλόσοφος του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης Νικ Μπόστρομ αναρωτήθηκε πρόσφατα αν το σύμπαν μας είναι μια από τις αμέτρητες «προσομοιώσεις» που τρέχουν στο πρόγραμμα κάποιου εξωγήινου υπολογιστή. Αν συμβαίνει πράγματι κάτι τέτοιο, τότε δεν έχουμε παρά να ελπίζουμε ότι τα όντα που βρίσκονται πίσω από το εικονικό μας σύμπαν να είναι καλά και να μην πατήσουν το «off» σε περίπτωση που μας θεωρήσουν άτακτους.
Πιθανότητες: Σύμφωνα με τους υπολογισμούς του Μπόστρομ, οι πιθανότητες το σύμπαν μας να μην είναι αληθινό ξεπερνούν το 50%. Και η απουσία αποδείξεων για την ύπαρξη εξωγήινης ζωής ενδεχομένως και να αποδεικνύει ότι το σύμπαν δεν είναι αυτό που νομίζουμε ότι είναι.
Κλιματικές αλλαγές
Σενάριο: Ουδείς σοβαρός επιστήμονας αμφιβάλλει ότι οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα βλάπτουν σοβαρά το κλίμα του πλανήτη. Η τελευταία έρευνα της Διακυβερνητικής Επιτροπής για την Αλλαγή του Κλίματος κατέληξε στο συμπέρασμα ότι ο μέσος όρος της θερμοκρασίας θα αυξηθεί κατά 2-3 βαθμούς Κελσίου μελλοντικά, κάτι που δεν θα σημάνει το τέλος της ανθρωπότητας, αλλά θα της κάνει τη ζωή δύσκολη. Τα αποτελέσματα της κλιματικής αλλαγής θα φανούν εντονότερα την εποχή της αναμενόμενης πληθυσμιακής έκρηξης, όταν δηλαδή ο παγκόσμιος πληθυσμός αγγίξει τα 9 δισεκατομμύρια, στα μέσα αυτού του αιώνα. Εκατομμύρια, κατά κύριο λόγο φτωχοί, θα κινδυνεύσουν να χάσουν τα σπίτια τους από την αύξηση της στάθμης των θαλασσών (έως κατά ένα μέτρο μέχρι το 2100), ενώ οι μετεωρολογικές αλλαγές θα διαταράξουν σημαντικά τη γεωργία.
Πιθανότητες: Είναι παραπάνω από βέβαιο ότι τα επίπεδα CO2 θα υπερβούν τα 600 μέρη ανά δισεκατομμύριο και ότι το κλίμα θα «απαντήσει» αναλόγως. Τα καλά νέα είναι ότι σε αντίθεση με τις παραπάνω καταστροφές, σε αυτήν την περίπτωση έχουμε την ευκαιρία να προστατευτούμε.
Πετρίνα Καλαμβοκίδη
