Φανερά είναι τα ίχνη της εγκατάλειψης και της φθοράς του χρόνου στον μικρό Ναό των Αγίων Αποστόλων που είχε ανεγείρει στην Κυψέλη ο Κωνσταντίνος Κανάρης, εξαιτίας της απαξίωσης και της αδιαφορίας της Πολιτείας.
Η εκκλησούλα, που βρίσκεται πολύ κοντά στο σπίτι του μπουρλοτιέρη και πρωθυπουργού, το οποίο δεν υπάρχει πλέον, είχε υποστεί σημαντικές φθορές από τον σεισμό του 1999 που προξένησε ζημιές στην κεραμοσκεπή, με αποτέλεσμα η υγρασία να απειλεί τους τοίχους και να σαπίζει τα παράθυρα, ενώ κατέπεσε και ο σταυρός του κωδωνοστασίου.
Όπως αποκάλυψε η «Ορθόδοξη Αλήθεια», πρόσφατα η αρμόδια υπηρεσία σε αυτοψία που πραγματοποίησε διαπίστωσε τα προβλήματα, αλλά είναι δύσκολη η εξεύρεση των ανάλογων κονδυλίων, δωρεών και χορηγιών για την αποκατάσταση του ιστορικού ναού.
Στις 16 Ιουνίου 1978 μια πυρκαγιά που ξέσπασε από άγνωστη αιτία είχε προξενήσει σημαντικές φθορές στο ιστορικό ναΰδριο της οικογένειας Κανάρη, παράλληλα με την περίεργη απώλεια πολύτιμων κειμηλίων και εικόνων. Ο Δήμος Αθηναίων το 1980, επί δημαρχίας Μιλτιάδη Εβερτ, διέθεσε σεβαστό ποσό για την αναστήλωση του ιστορικού μνημείου, ενώ οι περίοικοι φρόντισαν με δωρεές για την πλήρη αποκατάσταση και την επαναλειτουργία του. Ο μακαριστός Αρχιεπίσκοπος Αθηνών Χριστόδουλος, προκειμένου να παραμένει ζωντανή η παρουσία του ήρωα της Επανάστασης, αποφάσισε να παραδώσει τον ναό στη δημόσια λατρεία με την τακτική τέλεση των ιερών ακολουθιών και ανέθεσε τυπικά τη φροντίδα του στην ενορία του Αγίου Γεωργίου Κυψέλης.
Τον μικρό ναό, όμοιο με εκείνον που διατηρούσαν οι γονείς του ήρωα στα Ψαρά, είχαν ιδρύσει ο Κωνσταντίνος Κανάρης και η σύζυγός του Δέσποινα (το γένος Μανιάτη), σε εκπλήρωση του τάματος του πυρπολητή για την αίσια έκβαση του μεγάλου Αγώνα για την Απελευθέρωση του Γένους από τον οθωμανικό ζυγό και ολοκλήρωσαν το κτίσμα το 1873, λίγο πριν από τον θάνατό του. Πάνω στην Αγία Τράπεζα ο αγωνιστής τοποθέτησε το πολεμικό του λάβαρο και χάραξε σε εσωτερικό τοίχο με πρωτότυπη μορφή το προσωπικό του πολεμικό ημερολόγιο: «Χίος 6 -7 Ιουνίου 1822 / Τένεδος 10 -11-1822/ Τρίκερι 1824/ Σάμος 3 -8 -1824 / Αλεξάνδρεια 20-7-1825 / Μυτιλήνη 29-5-1828».
Στον ιστορικό ναό των Αγίων Αποστόλων, που δεν περιελήφθη στη φαντασμαγορική επετηρίδα της επιτροπής «Ελλάδα 2021» για τα 200 χρόνια από την Επανάσταση, ο μπουρλοτιέρης είχε καταθέσει και τα νυφικά του στέφανα, και συμμετείχε με ευλάβεια κάθε Κυριακή στη θεία λειτουργία. Μετά τον θάνατό του έκλεισαν με αλυσίδα το στασίδι του ναυάρχου, το σκέπασαν με τη σημαία του και έκτοτε παρέμεινε κενό. Η κατοικία του Κωνσταντίνου Κανάρη (επί της σημερινής οδού Κυψέλης 59) έχει κατεδαφιστεί, ακολουθώντας την τύχη όλων των νεοκλασικών μονοκατοικιών της πρωτεύουσας. Στην είσοδο της πολυκατοικίας που οικοδόμησαν εργολάβοι στην περίοδο ακμής της μεγάλης αντιπαροχής και της αλλοίωσης της μορφής της πρωτεύουσας χάραξαν την επιγραφή:
«Εις τον χώρον υφ’ ου ανηγέρθη η πολυκατοικία αύτη έκειτο η ταπεινή οικία εν τη οποία έζησε και απέθανεν εν έτει 1877 ο ήρως της Επαναστάσεως 1821 Ναύαρχος Κωνσταντίνος Κανάρης».
Από το 1853 ο Κανάρης είχε επιλέξει να διαμένει σε μια απλή κατοικία στην περιοχή της Κυψέλης. Περιηγητές της εποχής και επισκέπτες περιγράφουν «οικία με πρασίνους περσίδας» ή «πενιχρά καλύβη ήτις είναι ωσάν όασις στην πέριξ των Αθηνών ερημία με μικρόν περιβόλιον και κρήνην εν μέσω ροδόνων», όπου «εκάθητο ο πολιοκρόταφος ήρως με το σώμα κεκυρτωμένον επί βρυοσκεπούς εδωλίου» και εκεί «διήρχετο το φθινόπωρον του βίου του, καλλιεργών κηπάριον ή ως ξυλουργός ή τρέφων όρνιθας».
Την ταπεινή κατοικία επισκεπτόταν συχνά ο ποιητής και πολιτικός Αριστοτέλης Βαλαωρίτης και κατέγραφε τις πολύτιμες ενθυμήσεις των ηρωικών χρόνων.
«Όλα, παιδί μου, τα κατορθώνει η αγάπη στην πατρίδα» απαντούσε ο ήρωας της Επανάστασης. «Άλλωστε», πρόσθετε, «οι Τούρκοι ήταν τόσο πολλοί, που αν έφτυναν επάνω μας, θα μας έπνιγαν. Αλλά ο μεγαλοδύναμος Θεός δεν το επέτρεψε και μας έσωσε».
Τακτικός επισκέπτης της περιοχής και προσκυνητής του μικρού ναού του Κανάρη ήταν και ο Αλέξανδρος Μωραϊτίδης (1850-1929). Στον ίδιο ναό λειτουργούσε στην περίοδο της Κατοχής ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών Χρύσανθος (Φιλιππίδης), όταν η κατοχική κυβέρνηση τον έπαυσε από το αξίωμα, ενώ η κατοικία του στην οδό Σουμελά στην Κυψέλη αποτελούσε κέντρο αναφοράς στον αγώνα εναντίον των κατακτητών.
Τον Ιούνιο του 2021, με την ευκαιρία των εορτασμών της δισεκατονταετηρίδας, η ενορία Αγίου Γεωργίου διοργάνωσε με τη συμμετοχή κατοίκων της Κυψέλης ειδική εκδήλωση για να τιμήσει τον ήρωα Κωνσταντίνο Κανάρη και απηύθυνε έκκληση προς τις αρμόδιες Αρχές για την άμεση επέμβαση και την αποτροπή μιας νέας καταστροφής του ιστορικού κειμηλίου.
