Η Σαλίνα Γαβαλά αρνείται να περιοριστεί σε καλλιτεχνικά καλούπια. Ηθοποιός, τραγουδοποιός, ερμηνεύτρια, ποιήτρια και δημιουργός μουσικοθεατρικών έργων, καταφέρνει μέσα από την τέχνη να… συστήνεται στον εαυτό της ξανά και ξανά. Και αυτό την κάνει να νιώθει ελεύθερη!
- Από τον Ηλία Μαραβέγια
Το πραγματικό της όνομα είναι Θεσσαλία Ταπακούδη και τη συναντήσαμε με αφορμή την παράσταση «Το κόκκινο γράμμα», για την ιστορία της ΕΟΚΑ, που ανεβαίνει στις 15 Οκτωβρίου στο Ιδρυμα «Μιχάλης Κακογιάννης». Μας μίλησε για τη ζωή της, τη δύναμη της μνήμης, τις προσωπικές και καλλιτεχνικές της αναζητήσεις, αλλά και τη σημασία του να μένεις αληθινός – απέναντι στον εαυτό σου και στο κοινό.
Πώς θα συστηνόσουν σε κάποιον που δεν σε γνωρίζει καθόλου;
Θα συστηνόμουν με το κανονικό μου όνομα, που ελάχιστοι γνωρίζουν: Θεσσαλία Ταπακούδη. Ολα τα υπόλοιπα δεν τα γνωρίζω ούτε εγώ καθόλου, αφού ξανασυστήνομαι στον εαυτό μου και με επινοώ κάθε φορά, μέσα απ’ την τέχνη απ’ την αρχή!
Γεννήθηκες στο Λονδίνο και μεγάλωσες στην Κύπρο. Ποιες εικόνες έρχονται πρώτες στο μυαλό σου από τα παιδικά σου χρόνια;
Παρέες στη γειτονιά, παιχνίδι έξω μέχρι να νυχτώσει, αυτή την αίσθηση ελευθερίας που σήμερα τη νοσταλγώ. Ασφάλεια, αλλά και ελευθερία – αυτό το «μπορώ να γίνω ό,τι θέλω». Ισως γι’ αυτό να με ακολουθεί μέχρι σήμερα εκείνη η παιδική ανάγκη να φτιάχνω κόσμους απ’ την αρχή.
Κεφάλαιο εφηβεία: ήρεμη δύναμη ή… επαναστάτρια;
Ημουν καλή μαθήτρια, με πειθαρχία και σοβαρότητα, αλλά ταυτόχρονα πολύ ενεργή στις σχολικές εκδηλώσεις. H «επαναστατικότητά» μου φαινόταν κυρίως μέσα από την πρωτοβουλία μου να προτείνω, να οργανώνω και να συμμετέχω σε ό,τι γινόταν γύρω μου.
Σπούδασες υποκριτική στο ΚΘΒΕ με υποτροφία του ΘΟΚ, έπειτα θεατρολογία στο ΕΚΠΑ και κατόπιν κινηματογράφο στο Λος Αντζελες. Ποια έχεις καταγράψει ως την πιο απαιτητική περίοδο των σπουδών σου;
Κάθε φάση των σπουδών μου είχε τις δικές της απαιτήσεις και δυσκολίες. Στο ΚΘΒΕ η υποκριτική με δίδαξε πειθαρχία και την ουσία της σκηνικής παρουσίας. Στη θεατρολογία στο ΕΚΠΑ η θεωρητική και ιστορική προσέγγιση με αναγκάζει να βλέπω το θέατρο πιο ολοκληρωμένα. Η περίοδος στο Λος Αντζελες ήταν μοναδικά απαιτητική – όχι μόνο λόγω της γλώσσας, αλλά γιατί εκεί χρειάστηκε να σταθώ εντελώς μόνη. Ηταν μια εμπειρία που με έβαλε να ψάξω ποια είμαι. Αλλά τελικά εκεί έμαθα να εμπιστεύομαι τη φωνή μου και να στηρίζομαι στις δικές μου δυνάμεις. Ολες οι φάσεις είχαν την αξία τους: η καθεμία συντέλεσε στο να δημιουργώ με επίγνωση του τι σημαίνει τέχνη.
Φτάνοντας μέχρι το Λος Αντζελες, δεν σκέφτηκες να δοκιμάσεις τις καλλιτεχνικές σου δυνάμεις στον λεγόμενο «πλανήτη Hollywood»;
O λόγος που πήγα στο Λος Αντζελες ήταν να σπουδάσω υποκριτική για τον κινηματογράφο. Ομως η απόσταση από την οικογένειά μου ήταν μεγάλη και σύντομα κατάλαβα ότι δεν ήθελα να μένω τόσο μακριά τους. Παράλληλα, συνειδητοποίησα ότι αυτό που με ενδιαφέρει περισσότερο είναι η δυνατότητα να δημιουργώ έργα με ψυχή και ουσία, που μιλούν στην καρδιά μου και η καρδιά μου χτυπούσε εδώ.
Ποιες στιγμές στην καλλιτεχνική σου πορεία μέχρι τώρα θεωρείς αυτό που λέμε «σταθμούς»;
Τα «Ονειρα γλυκά», που ήταν η πρώτη μου απόπειρα να συνδυάσω τη μουσική με τη θεατρική αφήγηση, σε μια ιστορία εσωτερικής αναζήτησης, όπου η ηρωίδα συναντά τον μελλοντικό της εαυτό. Η παράσταση συνδύαζε θεατρικό κείμενο με γνωστά ελληνικά τραγούδια με τη συνοδεία ζωντανής ορχήστρας, προσφέροντας μια ψυχοθεραπευτική εμπειρία στους θεατές. Το «Πάρτι γενεθλίων» ήταν ένα πρωτότυπο μουσικό θεατρικό έργο σε δικό μου κείμενο και σκηνοθεσία του Φιλίππου Σοφιανού στο ίδιο μοτίβο με το προηγούμενο. Στην παράσταση οι επισκέπτες εμφανίζονταν ως ολογράμματα δημιουργώντας μια ατμόσφαιρα μαγική που ένωνε το παρελθόν με το παρόν. Και τα δύο έργα αποτέλεσαν για μένα σημαντικούς σταθμούς, καθώς με βοήθησαν να εξελιχθώ καλλιτεχνικά και να εκφράσω τις σκέψεις και τα συναισθήματά μου με νέους τρόπους. Και τώρα το «Κόκκινο γράμμα» είναι μια ιστορία μεγαλύτερη από οτιδήποτε. Γιατί εκεί ενώθηκαν το θέατρο, η μουσική, η μνήμη, το συναίσθημα, η ιστορία της ΕΟΚΑ (Εθνική Οργάνωσις Κυπρίων Αγωνιστών).
Ενώ έκανες δυνατό ξεκίνημα στην τηλεόραση παίζοντας σε δημοφιλή σίριαλ, όπως το «Singles», έπειτα απομακρύνθηκες από το εν λόγω μέσο. Γιατί συνέβη αυτό;
Ηθελα να εξελιχθώ. Να ψάξω πιο βαθιά, να μην επαναλαμβάνομαι. Η τηλεόραση είναι ένα πολύ ενδιαφέρον μέσο, αλλά εκείνη την περίοδο ένιωθα πως ήθελα να φύγω στο εξωτερικό, να ανακαλύψω το όριά μου. Και όταν πια επέστρεψα, με κέρδισε το τραγούδι.
Πώς γεννήθηκε η ιδέα για το «Κόκκινο γράμμα», τη μουσικοθεατρική παράσταση που θα παρουσιάσεις στις 15 Οκτωβρίου στο Ιδρυμα «Μιχάλης Κακογιάννης»;
Η ιδέα ξεκίνησε από δύο παράλληλες ανάγκες. Η πρώτη ήταν η επιθυμία μου να δώσω φωνή σε έναν μεγάλο, πλατωνικό έρωτα – αυτόν της Λύας και του Ευαγόρα Παλληκαρίδη. Η δεύτερη αφορμή ήταν η φετινή επέτειος των 70 χρόνων από τον απελευθερωτικό αγώνα της ΕΟΚΑ, που με οδήγησε να αναλογιστώ τα γεγονότα εκείνης της εποχής στην Κύπρο. Αυτό έκανε ακόμα πιο έντονη την ανάγκη μου να φέρω αυτή την ιστορία στο φως μέσα από τα συγκινητικά τραγούδια σε ποίηση του Παλληκαρίδη και μέσα από θεατρική μεταφορά της αλληλογραφίας τους.
Πες μας λίγα λόγια για τη δημιουργική ομάδα της παράστασης. Ποιοι συνεργάτες ήταν καθοριστικοί για την υλοποίηση του έργου;
Είμαι πολύ ευγνώμων για όλους τους συνεργάτες που έκαναν την παράσταση πραγματικότητα. Η Ευρυδίκη αναλαμβάνει τον ρόλο της αφηγήτριας και δίνει φωνή και δύναμη στην ιστορία της Λύας, ενώ ο Γιώργος Χουβαρδάς ερμηνεύει τον Ευαγόρα Παλληκαρίδη, προσδίδοντας τον ρομαντισμό αλλά και τη γενναιότητα του χαρακτήρα του.
Εγώ αναλαμβάνω τη νεαρή Λύα στη σκηνή και τη σκηνοθεσία συνολικά, φροντίζοντας να συνδεθούν όλα τα στοιχεία αρμονικά. Στο πιάνο ο Νεοκλής Νεοφυτίδης δίνει τον μουσικό παλμό που δένει με την αφήγηση και τις σκηνές, προσθέτοντας συγκίνηση και ατμόσφαιρα. Ενώ πρέπει να ευχαριστήσω θερμά τον Φίλιππο Σοφιανό και την.
Πώς ένιωσες μαθαίνοντας πως το «Κόκκινο ράμμα» έγινε sold out;
Το έργο αυτό γεννήθηκε από κάτι πολύ βαθύ και ήρθε σ’ εμένα σχεδόν μεταφυσικά. Το να βλέπω ότι αγκαλιάστηκε μέσα σε μια μέρα είναι συγκινητικό Μεγάλη χαρά και ταυτόχρονα μεγάλη ευθύνη να συνεχίσει έτσι την πορεία του.
Ποια θα είναι τα επόμενα βήματα αυτού του ξεχωριστού πρότζεκτ και τι άλλο να περιμένουμε από εσένα αυτή τη σεζόν;
Υπάρχουν σχέδια για επανάληψη και περιοδεία στην Κύπρο. Παράλληλα δουλεύω πάνω στο νέο μου τραγούδι και ένα σενάριο που αγαπώ πολύ.
Θεωρείς ότι η Τεχνητή Νοημοσύνη (AI) θα λειτουργήσει βοηθητικά στον τομέα της τέχνης ή πρόκειται τελικά για δυνάμει απειλή;
Εξαρτάται από τη χρήση. Αν λειτουργήσει ως εργαλείο έμπνευσης, μπορεί να ανοίξει νέους δρόμους. Η τέχνη όμως είναι αλήθεια, ψυχή και συναίσθημα. Κι αυτά δεν τα αντιγράφει καμία μηχανή.
Εχεις περάσει περιόδους burnout και αμφισβήτησης; Τι σε κινητοποιεί να συνεχίζεις, ειδικά σε έναν χώρο με τόσο μεγάλη έκθεση;
Ολοι οι καλλιτέχνες περνάμε κύκλους φθοράς και αναγέννησης. Με κρατά η ανάγκη μου να επικοινωνώ. Οταν νιώθω ότι κάτι μέσα μου έχει κάτι να πει, δεν μπορώ να το αγνοήσω. Αυτό με ενεργοποιεί κάθε φορά.
Εχεις δεχτεί άδικη κριτική; Αν ναι, πώς τη διαχειρίστηκες;
Στην αρχή με επηρέαζε. Μετά κατάλαβα πως δεν είναι προσωπικό. Ο καθένας βλέπει μέσα από τον δικό του φακό κουβαλώντας τα δικά του τραύματα. Πλέον εστιάζω μόνο σε ό,τι έχει καλοσύνη και αλήθεια, και αφήνω τα υπόλοιπα να περάσουν χωρίς ούτε καν να τα δω.
Εχεις αισθανθεί ποτέ ότι έπρεπε να αποδείξεις περισσότερα πράγματα στη δουλειά σου επειδή είσαι γυναίκα;
Το έχω νιώσει. Υπάρχουν στερεότυπα και η αλήθεια είναι ότι, όταν είσαι και ωραία γυναίκα, απαιτείται ακόμα περισσότερη προσπάθεια για να αποδείξεις την αξία σου, αφού κάποιοι αμφιβάλλουν για τις ικανότητές σου ή σε κρίνουν επιφανειακά. Αλλά πιστεύω ότι όσο συνεχίζουμε να δημιουργούμε με αλήθεια και συνέπεια τόσο θα αλλάζει η νοοτροπία γύρω μας.
Στα προσωπικά σου πώς είσαι; Single από επιλογή ή σε σχέση που κρατάς συνειδητά μακριά από τη δημοσιότητα;
Είμαι καλά. Πιστεύω πως οι σχέσεις, όποιες κι αν είναι, πρέπει να μένουν εκεί που ανθίζουν, στην ιδιωτικότητα.
Μετά τον περσινό αποκλεισμό σου από τον εθνικό τελικό της Eurovision λόγω του τίτλου που αποκαλύφθηκε πρόωρα, σκέφτεσαι να ξαναδοκιμάσεις;
Αν παρουσιαστεί κάτι που με εκφράζει πραγματικά και μου δίνει δημιουργική ελευθερία, φυσικά θα το σκεφτώ. Για τον ελληνικό τελικό όμως, και ειδικά φέτος, «ούτε καν» – για να χρησιμοποιήσω και τον τίτλο του τραγουδιού που ετοιμάζουμε και χαίρομαι που έχω την ελευθερία να τον ανακοινώσω. Υπάρχουν και άλλες χώρες που θα ήθελα να δοκιμάσω, και ένας συνθέτης από το εξωτερικό με έβαλε σε σκέψεις να το εξετάσουμε.
Εδώ και καιρό γίνεται μια μεγάλη δημόσια συζήτηση για το αν πρέπει ή όχι το Ισραήλ να συμμετάσχει στη Eurovision λόγω του πολέμου στη Γάζα. Ποια είναι η γνώμη σου;
Η τέχνη, ιδανικά, ενώνει, αλλά δεν μπορεί να αγνοεί τον πόνο και την αδικία. Κάθε μορφή βίας και κάθε γενοκτονία πρέπει να καταδικάζεται και η σιωπή μπροστά σε αυτά τα γεγονότα είναι συνενοχή.
Διανύουμε την εποχή της πολιτικής ορθότητας. Νιώθεις να σε περιορίζει αυτό;
Οταν γίνεται με καλή πρόθεση, όχι. Αλλά όταν μετατρέπεται σε φόβο να εκφραστείς, τότε ναι, μπορεί να γίνει φυλακή. Η ουσία είναι να υπάρχει σεβασμός, όχι λογοκρισία.
Ποιο είναι το μότο σου;
Να ανακαλύπτεις ξανά τον εαυτό σου κάθε φορά που νομίζεις ότι τον ξέρεις.
