Απλός, βαθιά θρησκευόμενος, φιλάνθρωπος, μέγας τεχνίτης της σκηνοθεσίας, ευπατρίδης, σε όλα τα έργα του ήθελε να μιλά για την Ελλάδα. Με αυτά τα λόγια θα μπορούσε να περιγράψει κάποιος τον Μανούσο Μανουσάκη! Γιατί ο Μανούσος ήξερε να πιάνει τον παλμό του κόσμου, να δίνει τεράστια ώθηση στα έργα του και να τα απογειώνει!
- Από τον Νίκο Νικόλιζα
Ωστόσο, η «Espresso» θα αποκαλύψει τον άγνωστο Μανουσάκη! Τον άνθρωπο που μάζευε μόνος τους ελιές στο τεράστιο κτήμα του στη Μάνη, που πλήρωνε το ρεύμα σε ανήμπορους ηθοποιούς και καλλιτέχνες, που έπαιρνε στις δουλειές του κομπάρσους που δεν είχαν εισοδήματα, με σκοπό να βοηθηθούν από εκείνον.
Τελευταία φορά που συνάντησα τον σπουδαίο σκηνοθέτη ήταν πριν από τρία χρόνια, όταν ο ίδιος αποδέχτηκε το αίτημα ενός σχολείου της Νέας Περάμου του Δήμου Μεγαρέων με σκοπό να βραβευθεί από τα παιδιά και τους καθηγητές για το πολυετές έργο του στη σκηνοθεσία. Απλός, με ένα τζιν παντελόνι, με τιράντες και ένα κόκκινο φανελάκι, ήρθε από τους πρώτους στην τιμητική του βραδιά. Δίπλα του καθόταν ο «κολλητός» του, ο ηθοποιός Πέτρος Ξεκούκης. Η νεολαία του σχολείου, όταν τον αντίκρισε στα γραφεία των καθηγητών, εισέβαλε με σκοπό να του πάρει αυτόγραφο. Και όταν οι καθηγητές προσπάθησαν να απωθήσουν τα παιδιά, ο σπουδαίος Μανούσος Μανουσάκης ζήτησε από τους καθηγητές να μπουν όλοι μέσα στο γραφείο και να τους υπογράψει σε λευκά χαρτιά και τετράδια. «Αφήστε τα παιδιά να εκφραστούν ελεύθερα. Αφήστε τη νεολαία μας να ζήσει τα όνειρά της» είπε απευθυνόμενος στους καθηγητές, με τα παιδιά που τον είχαν περικυκλώσει να τον χειροκροτούν.
Τα Μέγαρα ο Μανούσος Μανουσάκης τα έλεγε δεύτερη πατρίδα του, καθώς ο Πέτρος Ξεκούκης τού είχε κολλήσει το «μικρόβιο» της εντοπιότητας. Δεν υπήρχε σίριαλ που ο Μανούσος να μην είχε γυρίσει έστω και μερικές σκηνές στην πόλη των Μεγάρων. Μάλιστα στους λόγους του αποκαλούσε την πόλη «ιερή» καθώς, όπως ο ίδιος συχνά πυκνά έλεγε στις διαλέξεις που έκανε στα πανεπιστήμια, «τα Μέγαρα υπήρξαν η πόλη κράτος των ιερών και των φιλοσόφων». Οπως προαναφέραμε, ένας από τους επιστήθιους φίλους του ήταν ο ηθοποιός Πέτρος Ξεκούκης, ο οποίος από τη δεκαετία του ’90 είχε παίξει σχεδόν σε όλα τα σίριαλ του μεγάλου σκηνοθέτη. «Ο Μανούσος για μένα και την οικογένειά μου ήταν μέλος μας. Δεν ξέρω πόσες φορές είχε έρθει και τρώγαμε σπίτι, δεν ξέρω πόσες φορές τον πήγα στο Μοναστήρι του Αγίου Ιεροθέου. Εκεί καθόταν με τις ώρες και χάζευε τις πανάρχαιες αγιογραφίες και την κάρα του αγίου. Κάποια στιγμή μάλιστα μου είχε πει: “Αυτό το μοναστήρι είναι ζωντανό κειμήλιο της Ορθοδοξίας μας. Οφείλω να κάνω ένα ντοκιμαντέρ για τα 1.000 χρόνια που βρίσκεται αγέρωχο σε αυτόν τον ευλογημένο τόπο”» λέει με δάκρυα στα μάτια ο φίλος του ηθοποιός ο οποίος, όπως λέει, έχασε το στήριγμά του.
«Ο Μανούσος δεν υπήρχε περίπτωση όταν σκεφτόταν κάποιο θέμα για σίριαλ να μη μου τηλεφωνήσει οποιαδήποτε ώρα και να μου το μπουμπουνίσει. Δεν θα ξεχάσω, όταν πριν από μερικά χρόνια είχαν έρθει στο Μοναστήρι του Αγίου Ιεροθέου με τον εφοπλιστή Θανάση Μαρτίνο, με τον οποίο ήταν μαζί σε σχολή, και μπροστά στον εφοπλιστή του είπε “όπως είμαι εγώ απλός άνθρωπος, είναι και ο Θανάσης που έχει όλο τον κόσμο δικό του”. Το περασμένο καλοκαίρι ο Μανούσος Μανουσάκης επισκέφτηκε ξανά τα Μέγαρα.
Στα βυζαντινά εκκλησάκια
Είχε στο μυαλό του να φτιάξει μια επική ταινία, θρησκευτικού περιεχομένου. “Τον πήγα σε όλους τους τόπους που ήξερα. Τον πήγα στη σπηλιά του Αγίου Ιωάννη Θεολόγου, τον πήγα στο Τείχος της Αγίας Τριάδας, στα βυζαντινά εκκλησάκια. Το μόνο που μου είπε είναι “τα Μέγαρα πρέπει να γίνουν ντοκιμαντέρ και να βγει εκτός Ελλάδος. Σπάνια βλέπεις σε έναν τόπο συγκεντρωμένη τόσο μεγάλη ιστορία. Αν ζούσε, να είστε βέβαιοι πως θα το έκανε» μας λέει ο επιστήθιος φίλος του. Οπως αναφέρει, δεν ήταν λίγες οι φορές που μαζί επισκέφθηκαν σπίτια ηθοποιών που δεν είχαν να πληρώσουν το ρεύμα που τους είχαν κόψει.
«Δεν θέλω να φτιάξω την αγιογραφία του Μανούσου, αλλά τέτοιο μεγαλείο ψυχής δεν έχω ξαναδεί. Πριν από κάποιο διάστημα με έβαλε στο αυτοκίνητο και πήγαμε σε ένα σπίτι. Κατέβηκε και έδωσε σε έναν φάκελο χρήματα. Οταν επέστρεψε στο αυτοκίνητο και έβαλε μπροστά να φύγουμε, προσπαθούσα να μη ρωτήσω. Με κοίταξε στα μάτια και μου είπε: “Συνάδελφός σου. Του έχουν κόψει το ρεύμα. Εσύ δεν θα τον βοηθούσες αν το ήξερες;” Πριν από τρία χρόνια, κάνοντας ρεπορτάζ ο ίδιος με το συνεργείο του για το πολύ σπουδαίο έργο “Το κόκκινο ποτάμι” στα Μέγαρα, κοντοστάθηκε σε ένα από τα παλιά σπίτια της περιοχής. Μπαίνοντας στο υπόγειο και αντικρίζοντας τα πράγματα που η οικογένεια είχε φυλάξει, άρχισε να βουρκώνει. “Τον ρώτησα: Μανούσο, τι έπαθες; Και εκείνος μου απάντησε: “Καταλαβαίνω τι τράβηξαν όλοι εκείνοι οι άνθρωποι για να είμαστε εμείς σήμερα ελεύθεροι”. Τόσο συναισθηματικός άνθρωπος ήταν» λέει στην «Espresso» ο Πέτρος Ξεκούκης αναπολώντας τις μνήμες δίπλα στον δικό του Μανούσο Μανουσάκη.
Το ησυχαστήριο στον Πάρνωνα
Ο σπουδαίος σκηνοθέτης δεν ήταν ο άνθρωπος που θα τον έβλεπες μπροστά από μια κάμερα να δίνει συμβουλές και διαταγές. Τον γοήτευαν η φύση, η δημιουργία, η απλότητα. Γι’ αυτόν τον λόγο άλλωστε είχε αγοράσει και το κτήμα στους πρόποδες του Πάρνωνα στη Λακωνία το 2000, χτίζοντας τον δικό του πύργο, στον οποίο αφιέρωνε τις μισές μέρες του έτους. «Κάθε χρόνο τέτοια εποχή μού τηλεφωνούσε. “Τι θα κάνουμε; Θα μαζέψουμε φέτος ελιές; Θα έρθεις να με βοηθήσεις και θα έρθω κι εγώ” μου έλεγε και αρχίζαμε για ώρες την κουβέντα τι χρειάζεται η ελιά για να καρποφορήσει και όλα τα μυστικά της. Ωστόσο την τελευταία φορά που μιλήσαμε δεν έδειχνε να έχει κέφι. Του είπα ότι εμείς ξεκινήσαμε να ρίχνουμε και εκείνος μου απάντησε: “Εγώ, Πέτρο, θα πάω αργότερα. Κάνω κάποιες εξετάσεις και δεν έχω κέφι ακόμα”» λέει στενοχωρημένος ο αγαπημένος του φίλος Πέτρος Ξεκούκης.
Πριν από καμιά δεκαριά μέρες μιλήσαμε για τελευταία φορά. Μου είπε ότι είχε εισαχθεί στο νοσοκομείο, ότι κάνει εξετάσεις και περιμένει να δει τα αποτελέσματα. Δεν τον ρώτησα από ευγένεια τι του συμβαίνει. Το μόνο που μου είπε ήταν “Οταν βγω, θα σε πάρω εγώ, Πέτρο”. Σε αυτό το τηλεφώνημα μάλιστα μιλήσαμε και για την τηλεοπτική σειρά “Το δίχτυ” και ήταν πολύ ενθουσιασμένος που του ενέκριναν και τον δεύτερο κύκλο. Μάλιστα είχαμε συζητήσει για έναν ρόλο που θα μου έδινε guest. Δυστυχώς, έφυγε τόσο γρήγορα και απρόσμενα που δύσκολα θα το συνειδητοποιήσω».
Από την ώρα που κυκλοφόρησε η είδηση του θανάτου του μεγάλου σκηνοθέτη, στο Μοναστήρι του Αγίου Ιεροθέου με ηγουμένη την αδερφή του Πέτρου Ξεκούκη η θλίψη κυριαρχεί παντού, καθώς ο Μανουσάκης το είχε σαν καταφύγιο ψυχής. Οι δεκαπέντε καλόγριες του μοναστηριού με δυσκολία προσπαθούν να κρύψουν τα δάκρυά τους, ενώ ήδη έκαναν προσευχές στο όνομα του δικού τους Μανούσου Μανουσάκη, ο οποίος τίμησε το ιερό μοναστήρι όσο κανένας άλλος!
