❱❱ Tι συμβαίνει όταν οι γονείς τσακώνονται μπροστά στα παιδιά και πόσο επηρεάζουν οι εντάσεις την ψυχική υγεία τουςΤο αρχικό ερώτημα είναι «γίνεται οι γονείς να μη τσακώνονται ποτέ;». Το δεύτερο ερώτημα είναι «αν γινόταν κάτι τέτοιο, πώς θα μπορούσε να συμβεί;».
Θα θέλαμε πολύ να ζητήσουμε από τους γονείς να μην τσακώνονται ή να μη διαφωνούν με ένταση μπροστά στα παιδιά τους. Οι καβγάδες και οι αντιπαραθέσεις αποτελούν μέρος μιας σχέσης και έχουν αρκετές φορές ύπαρξη μέσα στην οικογένεια.
Η οικογένεια διαδραματίζει πρωταρχικό ρόλο στον τρόπο που αντιλαμβάνονται τα παιδιά τον κόσμο και τις σχέσεις, και ανάλογα διαμορφώνουν τα συναισθήματα και τη συμπεριφορά τους. Οι γονείς δίνουν στα παιδιά συναισθηματική ασφάλεια σε όλους τους τομείς και έτσι τα παιδιά αισθάνονται ότι μπορούν να βασίζονται σε αυτούς για όλες τις ανάγκες και τις επιθυμίες τους. Αυτή η θετική εικόνα δημιουργεί στα παιδιά εμπιστοσύνη, δίνει δύναμη και ενισχύει την αυτοπεποίθησή τους, ώστε να διαμορφώσουν την προσωπικότητά τους, να καλλιεργήσουν τα χαρίσματά τους και να κυνηγήσουν τα όνειρά τους.
Ο τρόπος που χειρίζονται οι γονείς τις μεταξύ τους διαφωνίες και τους καβγάδες έχει σημαντική επίδραση στην ψυχική υγεία των παιδιών και επηρεάζει σημαντικά τη συναισθηματική συναναστροφή και την προσαρμογή τους στις σχέσεις τους με τους άλλους. Οταν η συζυγική σχέση λειτουργεί ομαλά, τότε λειτουργεί ως ασφαλής βάση για να βοηθηθεί και να στηριχτεί το παιδί, ώστε να αναπτύξει καλές σχέσεις με τους γύρω του.
Ομως, όταν η συζυγική σχέση κυριαρχείται από έντονες συγκρούσεις, τότε το παιδί νιώθει ανασφάλεια και στη συνέχεια νιώθει έλλειψη εμπιστοσύνης στις σχέσεις που διαμορφώνει με άλλα άτομα.
Ερευνες δείχνουν ότι οι οικογενειακοί καβγάδες που συνοδεύονται από ύβρεις, φωνές, βία, θλίψη και φόβο οδηγούν τα παιδιά στην κατεύθυνση να αναπτύσσουν συναισθήματα ανασφάλειας και ενοχής, απογοήτευση, αδυναμία, φοβίες, καχυποψία, χαμηλή αυτοεκτίμηση, κατάθλιψη, άγχος και προβλήματα συμπεριφοράς, και πολύ αργότερα ενδεχομένως έως και παραβατική συμπεριφορά.
Ας δούμε, όμως, τι αντιλαμβάνεται και πώς νιώθει το παιδί την ώρα του τσακωμού των γονέων.
- Ξαφνικά μεταβάλλεται η αίσθηση ασφάλειας, ηρεμίας, σταθερότητας και ζεστασιάς, και το σπίτι μετατρέπεται σε έναν χώρο αφιλόξενο, ψυχρό, επικίνδυνο, απρόσωπο, γεμάτο μελανές στιγμές και πολλές φωνές. Το παιδί αρχίζει να χάνει την ψυχική ηρεμία και την ανεμελιά του, καταλαμβάνεται από έντονο αίσθημα φόβου, ανησυχίας, τρόμου, εγκατάλειψης και ενοχής. Δυστυχώς, πολλές φορές το τραύμα είναι μεγάλο, εφόσον αισθάνεται ότι εκείνο είναι υπεύθυνο για τη διαμάχη των γονιών του και, κατά συνέπεια, γι’ αυτό δημιουργείται και η απειλή αποχωρισμού κάποιου γονέα.
- Οι φωνές, οι εκφράσεις απαξίωσης και υποτίμησης, οι προσβολές, οι τσακωμοί σε υπερβολικές δόσεις και οι εκφάνσεις ψυχολογικής και σωματικής βίας αποτελούν στοιχεία κακοποίησης και κακομεταχείρισης. Το παιδί τρομάζει, πληγώνεται, απορροφά όλη την ένταση, φοβάται, αποδιοργανώνεται ψυχικά, κάνει αρνητικές σκέψεις, νιώθει μια μεγάλη απειλή από αυτούς που αγαπά και το προστατεύουν, δεν μπορεί να διαχωρίσει ότι το ίδιο δεν αποτελεί μέρος της διένεξης, χάνει τη γη κάτω από τα πόδια του. Η μοναξιά εμφανίζεται στην ψυχή και στο μυαλό του, αισθάνεται ένας μεγάλος αδύναμος κρίκος. Επηρεάζεται σημαντικά η αίσθηση του εαυτού του και βάλλεται η συναισθηματική ύπαρξή του. Αντιλαμβάνεται ότι δεν αξίζει και είναι ανήμπορο μέσα σε έναν καβγά των δύο ατόμων που αγαπά και εμπιστεύεται απόλυτα, «της μαμάς και του μπαμπά».
- Η κύρια πεποίθηση του παιδιού είναι ότι θα εγκαταλειφθεί από τον πατέρα ή τη μητέρα, διότι δεν αξίζει την αγάπη τους. Σκέφτεται: «Δεν είμαι καλό παιδί»! Υπάρχει μια λεπτή διαχωριστική γραμμή. Ομως, όταν οι καβγάδες και οι έντονες αψιμαχίες λαμβάνουν χώρα σε σταθερή και συστηματική βάση μπροστά στα αθώα μάτια του, αψηφώντας την παρουσία του εκεί, το σκηνικό μετατρέπεται σε συναισθηματικά κακοποιητικό.
- Εδώ προκαλείται ένα ουσιαστικό πλήγμα στην αυτοεκτίμηση και την εικόνα εαυτού του παιδιού. Η παιδική ψυχή τραυματίζεται, το παιδί αρχίζει να πονά και να φοβάται, ανακαλύπτει την έννοια της βίας και νιώθει ευάλωτο και ανίσχυρο.
Η σωστή διαχείριση των διαξιφισμών με τον σύντροφο
Οι καβγάδες και οι συγκρούσεις στην οικογένεια «καταβροχθίζουν» μεγάλες ποσότητες ενέργειας και αυτό μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα την κακή ανατροφή, την επίβλεψη και τη διαπαιδαγώγηση των παιδιών. Ομως, πώς μπορεί να αποφευχθεί; Αυτό εξαρτάται απολύτως και μόνο από τη σχέση και την επικοινωνία των γονέων. Αν η ποιότητα της σχέσης μας είναι καλή, είμαστε συνειδητοποιημένοι και νιώθουμε ουσιαστικά ψυχικά μαζί, τότε διευκολύνεται και η μεταξύ μας επικοινωνία και γινόμαστε και πιο διαλλακτικοί στη διαχείριση των διαξιφισμών με τον σύντροφό μας.
Βοηθάει οι γονείς να ελέγχουν τα συναισθήματά τους μειώνοντας την επιθετικότητα, την έχθρα και την ένταση που μπορεί να υπάρχει μεταξύ τους, και το να μη δίνουν έκταση στους καβγάδες μπροστά στα παιδιά. Θα πρέπει να αναπτύξουν θετικές στρατηγικές επικοινωνίας, που να περιλαμβάνουν τη συζήτηση, την έκφραση συναισθημάτων δείχνοντας σεβασμό στον συνομιλητή, την ενεργητική ακρόαση, τη διαπραγμάτευση και τον συμβιβασμό.
Η επικοινωνία
Θα πρέπει να εστιάσουν την προσοχή τους στις ανάγκες των παιδιών, να βρίσκουν πιο λειτουργικούς τρόπους αντιμετώπισης των συχνών εντάσεων.
Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να αφιερωθεί χρόνος για να εντοπιστεί τι συμβαίνει και αν έχει χαθεί η επικοινωνία. Αν αυτό δεν έχει επιστροφή και δεν έχουμε λειτουργική επικοινωνία με τον σύντροφό μας, θα πρέπει να κινητοποιηθούμε έστω και μαζί, όσο δύσκολο και αν είναι, παίρνοντας ακόμη και τη στήριξη μιας συμβουλευτικής οικογενειακής θεραπείας, ώστε να επιλυθούν με εναλλακτικούς τρόπους οι συγκρούσεις. Αυτό θα 
έχει ως γνώμονα να βρουν τα παιδιά την ψυχική ισορροπία τους και τη γαλήνη μέσα στο σπίτι, για να είναι και συγκεντρωμένα στις δραστηριότητες της ηλικίας τους.
MSc Κλινική Ψυχοπαθολόγος –
Ψυχοθεραπεύτρια
Universite Paris VIII – St. Denis – Vincennes, France
www.michalopoulou.gr
www.facebook.com/
Σοφία Π. Μιχαλοπούλου
