❱❱ Ερευνα για το πώς τα είδη των ακουσμάτων ανάλογα με την ηλικία διαμορφώνουν χαρακτήρα, διάθεση και σχέσεις
Οπως είχε γράψει και ο Πολύβιος, «Ὄφελος πᾶσι μέν ἀνθρώποις ἀσκεῖν μουσικήν» (μτφ.: είναι ωφέλιμο για τους ανθρώπους να ασκούνται στη μουσική). Η μουσική είναι πολιτισμός! Σε πιο προσωπικό επίπεδο, οξυγονώνει το μυαλό, είναι ο πιο αποτελεσματικός τρόπος να μάθεις να σκέφτεσαι και η συντροφιά που ποτέ δεν θα χάσεις!
Οποιοδήποτε είδος μουσικής κι αν ακούμε φαίνεται πως παίζει πρωταρχικό ρόλο στη ζωή μας, και μάλιστα συσχετίζεται με την έκφραση των πιο θετικών συναισθημάτων μας.
Οταν όμως απλώς ακούμε μουσική, τι γίνεται; Η μουσική αγγίζει και επηρεάζει τον άνθρωπο; Η κατάλληλη για κάθε άνθρωπο μουσική οδηγεί στο πρώτο στάδιο της χαλάρωσης – στη μυϊκή υποτονία και στη συνέχεια στη συναισθηματική ευφορία.
Ως γνωστόν, οι περισσότεροι άνθρωποι επηρεάζονται συναισθηματικά από τη μουσική. Οταν κάποιος ακούει μια μουσική που του αρέσει, ενεργοποιούνται οι ίδιες περιοχές του εγκεφάλου που σχετίζονται με την απόλαυση της τροφής και του σεξ.
Η μουσική μπορεί να θεωρηθεί και ένας τρόπος άσκησης ή ψυχικής εκτόνωσης για πολλούς, αφού εκφράζει το ψυχικό μας συναίσθημα, σύμφωνα με έρευνες ψυχολόγων. Δεν είναι λίγες οι φορές που η μουσική μάς προσφέρει χαλάρωση και μας δίνει τη δυνατότητα να αποδράσουμε νοητά από την καθημερινότητα και να αφήσουμε το μυαλό μας να ονειρεύεται μέσα από αυτήν, έτσι ώστε να ανεβάσουμε τη διάθεσή μας και να αφεθούμε στον ρυθμό της.
Η χαλάρωση που επιτυγχάνεται με τη μουσική μάς προκαλεί διάφορα συναισθήματα, τις περισσότερες φορές ευφορίας. Επιπλέον ευνοεί και μια καινούργια διαθεσιμότητα και μεγαλύτερη δεκτικότητα σε εξωτερικούς ερεθισμούς. Σε αυτό ακριβώς το στάδιο η μουσική παύει να είναι απλώς ένα στοιχείο χαλάρωσης και παίζει θεραπευτικό ρόλο.
Τα τελευταία χρόνια είναι ευρέως γνωστή η θεραπεία μέσω των εικαστικών (art therapy), προέρχεται κυρίως από δύο τομείς: την εικαστική τέχνη και την ψυχολογία, και σημαίνει τη χρήση των εικαστικών με θεραπευτικό σκοπό.
Επίδραση
Οι ανθρωπιστικές επιστήμες, στην προσπάθειά τους να βρουν έναν ευαίσθητο και αποτελεσματικό τρόπο να βοηθήσουν τον άνθρωπο, άρχισαν να ερευνούν την επίδραση της μουσικής στην ανθρώπινη ψυχολογία.
Η έρευνα αυτή, στηριζόμενη στο ξεκίνημά της σε εμπειρικές παρατηρήσεις, τα τελευταία 30 χρόνια έχει συστηματοποιηθεί και γίνεται πλέον με αυστηρά επιστημονικά κριτήρια. Η εφαρμογή των συμπερασμάτων που προήλθαν από την έρευνα για θεραπευτικούς και παιδαγωγικούς σκοπούς ονομάζεται μουσικοθεραπεία. Σκοπός αυτής της νέας επιστήμης, που ασχολείται με την ανθρώπινη συμπεριφορά, είναι η θεραπεία αυτής μέσω της μουσικής. Στη συγκεκριμένη περίπτωση τόσο ο όρος θεραπεία όσο και ο όρος μουσική λαμβάνονται με την πλατιά έννοιά τους.
Σταδιακά το παιδί ανοίγει τους συναισθηματικούς του δρόμους, αποκτά αυτοπεποίθηση, αυτοεκτίμηση και καλύτερη αυτοεικόνα, ενώ μέσα από την ομάδα αναπτύσσονται η συλλογικότητα, η ενσυναίσθηση και η αλληλεγγύη, που τόσο απελπιστικά απουσιάζουν από τη ζωή μας. Η δεκτικότητα όλων των μαθητών στη μουσικοθεραπευτική διαδικασία και η προτίμησή τους από τη διδασκαλία της θεωρίας της μουσικής είναι πραγματικά εντυπωσιακή.
Η μουσική χρησιμοποιείται από όλους ως «όχημα» για την ανακάλυψη της ταυτότητάς μας, της κοινωνικής θέσης αλλά και για τη δημιουργία σχέσεων, στο πλαίσιο της κοινωνικοποίησης του ατόμου.
Γενικά, η μουσική αποτελεί και ένα στοιχείο ψυχολογικής ανάτασης κι αυτός είναι ο κύριος λόγος που οι αθλητές ακούν γρήγορα τραγούδια ή γενικότερα τραγούδια της αρεσκείας τους πριν από το αγώνισμά τους.
Επίσης, η μουσική επηρεάζει ακόμη και τους πελάτες ενός σούπερ μάρκετ ή τα άτομα που απολαμβάνουν το φαγητό τους στα εστιατόρια. Η ποπ και γενικά η μουσική γρήγορου ρυθμού έκανε τους πελάτες να κινούνται πιο γρήγορα και να καταναλώνουν τις μερίδες τους, σε αντίθεση με την αργή και χαλαρωτική μουσική.
Ακόμη, ύστερα από κάποιο χειρουργείο μικρού βαθμού το άκουσμα μουσικής καταπολεμά το άγχος. Συνολικά, η μουσική αποτελεί μία μεταβλητή που επηρεάζει τη σκέψη, τον τρόπο δράσης και γενικά τον άνθρωπο και σε καμιά περίπτωση δεν θα πρέπει να περιθωριοποιείται ή να παραμερίζεται στην προσπάθεια για ψυχολογική ανάταση των ανθρώπων.
Ερευνητές από το πανεπιστήμιο του Κέμπριτζ μελέτησαν 250.000 άτομα για 10 χρόνια, προκειμένου να συνδυάσουν τα μουσικά γούστα με την ψυχολογία και τις κοινωνικές περιόδους. Είναι η πρώτη μελέτη που εξετάζει τη σχέση των ανθρώπων με τη μουσική από την εφηβεία ως και τη μέση ηλικία.
Τα στάδια
Συγκεκριμένα, οι ερευνητές ομαδοποίησαν τους συμμετέχοντες σε πέντε ευρείες κατηγορίες με βάση τα συνήθη μουσικά γούστα κατά τη διάρκεια της ζωής ενός ανθρώπου:
1 Εντονη μουσική. Σε αυτό το στάδιο κυριαρχούν τα πολύ έντονα ακούσματα, όπως πανκ και μέταλ, και οι έφηβοι αναζητούν την ταυτότητά τους στον κόσμο. Η έντονη μουσική είναι επιθετική, με ξεσπάσματα και δυνατούς ήχους, που ταιριάζουν με την επαναστατική φύση της εφηβείας.
2 Σύγχρονη μουσική. Από την πανκ και τη ραπ, οι νέοι ενηλικιώνονται και ακουν σε αυτό το στάδιο σύγχρονη ηλεκτρονική μουσική. Τα ακούσματα αυτά υποδηλώνουν την αυτονομία της πρώτης φάσης στην ενήλικη ζωή και την επιθυμία τους για σχέσεις και παρέες, κυρίως όμως για αποδοχή από τους άλλους. Αλλωστε αυτά τα ακούσματα συνοδεύουν τις παρέες σε χώρους διασκέδασης.
3 Γλυκιά μουσική. Η χορευτική και ρομαντική μουσική κυριαρχεί περισσότερο σε αυτό το στάδιο και συνήθως αντανακλά και την αναζήτηση συντρόφου για οικογένεια.
4 Κλασική μουσική. Τζαζ και κλασική μουσική χαρακτηρίζουν την εκλεπτυσμένη φάση της κατασταλαγμένης κοινωνικής ζωής και συνήθως της επιτυχημένης.
5 Παραδοσιακή μουσική. Στη φάση της ηλικιακής ωρίμανσης, ακούσματα πιο παραδοσιακά, όπως τραγούδια της πατρίδας καθενός, ταυτίζονται με εκείνους που έχουν ανάγκη να νοσταλγήσουν και να αναπολήσουν τη μουσική της γενέτειράς τους. Η αυτοέκφραση μέσω της μουσικής βοηθά στην επίλυση των εσωτερικών συγκρούσεων και προβλημάτων, 
λειτουργεί σαν γέφυρα για να ενισχύσει την αυτοπεποίθηση του ατόμου, του επιτρέπει να εκτονώσει, να εκφράσει και να διαχειριστεί καλύτερα τη συμπεριφορά του και να δώσει διεξόδους σε πιθανές ανησυχίες και προβληματισμούς.
MSc Κλινική Ψυχοπαθολόγος –
Ψυχοθεραπεύτρια
Universite Paris VIII – St. Denis – Vincennes, France
www.michalopoulou.gr
www.facebook.com/
Σοφία Π. Μιχαλοπούλου
