Πολύ σύντομα το νεώριο του κυκλαδίτικου νησιού θα σφύζει από ζωή, αφού πριν από λίγες ημέρες υπογράφηκε η σύμβαση με το υπουργείο Εθνικής Αμυνας για την ανάθεση του έργου επισκευής των δύο δεξαμενών του Πολεμικού Ναυτικού.
«Απόβαση» του Πολεμικού Ναυτικού στη Σύρο! Πολύ σύντομα το νεώριο του κυκλαδίτικου νησιού θα σφύζει από ζωή, αφού πριν από λίγες ημέρες υπογράφηκε η σύμβαση με το υπουργείο Εθνικής Αμυνας για την ανάθεση του έργου επισκευής των δύο δεξαμενών του Πολεμικού Ναυτικού.
Τα προβλήματα που παρουσιάστηκαν με την εγγυητική επιστολή και είχαν προκαλέσει καθυστερήσεις για την υπογραφή της σύμβασης και την ανάθεση του έργου ξεπεράστηκαν και γρήγορα το ναυπηγείο θα αναλάβει την επισκευή των δύο δεξαμενών, έργο προϋπολογισμού 10 εκατομμυρίων ευρώ. Το επόμενο διάστημα το ναυπηγείο θα λάβει σύντομα και την προκαταβολή (το πιθανότερο ύψους 5 εκατομμυρίων ευρώ), ώστε να εισρεύσει «ζεστό» χρήμα στο ταμείο του νεωρίου.
Τα τελευταία χρόνια το νεώριο έχει δώσει πραγματική μάχη για την ανάληψη του έργου, το οποίο θα στήσει στα… πόδια του το ναυπηγείο, έστω και για κάποιους μήνες. Αν μη τι άλλο, θα μπορέσει να εξοφλήσει τα δεδουλευμένα των εργαζομένων και ένα σημαντικό μέρος των υπόλοιπων οφειλών της επιχείρησης. Η εξέλιξη αυτή έχει προκαλέσει ικανοποίηση και ενθουσιασμό τόσο στην τοπική κοινωνία όσο και στους τοπικούς άρχοντες, οι οποίοι ελπίζουν ότι θα υπάρξει οικονομική ανάκαμψη.
Μιλώντας στην «Espresso της Κυριακής» ο δήμαρχος Σύρου Γιάννης Δεκαβάλλας δήλωσε ικανοποιημένος από την ανάθεση της επισκευής των δεξαμενών στο νεώριο. «Ηταν ένα θέμα που το κυνηγούσαμε πολύ καιρό. Είναι πολύ θετικό που ψηφίστηκε αυτή η τροπολογία και ανατέθηκε η επισκευή των δεξαμενών στο νεώριο, και πιστεύουμε ότι θα το βοηθήσει να αντιμετωπίσει τα λειτουργικά του προβλήματα, κυρίως το πρόβλημα της ρευστότητας που είναι τεράστιας σημασίας.
»Τα ναυπηγεία έχουν σημαντικά προβλήματα, αν λάβει κανείς υπόψη του ότι υπάρχουν οφειλές μισθών προς τους εργαζόμενους περίπου δύο ετών. Οι υπάλληλοι περίμεναν πώς και πώς να ρυθμιστεί το θέμα με την ανάθεση της επισκευής των δεξαμενών για να ανασάνουν οικονομικά» είπε ο δήμαρχος εκφράζοντας τη βεβαιότητα ότι κατά το διάστημα των εργασιών θα απασχοληθεί κι άλλος κόσμος απέξω: «Υπολογίζουμε ότι η επισκευή θα διαρκέσει αρκετούς μήνες, χρονικό διάστημα κατά το οποίο οποίο θα απασχολήσει συνεργεία και ντόπιο προσωπικό».
Με τη σειρά του, ο υπεύθυνος επικοινωνίας του νεωρίου Ανδρέας Αναγνώστης μας είπε ότι είναι άγνωστο το πότε θα έρθουν οι δεξαμενές και βασικά εξαρτάται από τον καιρό: «Πρέπει οι άνεμοι να είναι έντασης κάτω των 5 μποφόρ για να επιτραπεί η ρυμούλκηση. Οι υπεύθυνοι περιμένουν να βρουν κάποια χρονική περίοδο δύο τριών ημερών κατά την οποία οι άνεμοι θα είναι χαμηλής έντασης. Φυσικά κάτι τέτοιο τον χειμώνα είναι δύσκολο, αφού ο καιρός είναι το μεγαλύτερο διάστημα κακός».
Ο κ. Αναγνώστης εξήγησε ότι οι εργασίες διαρκέσουν γύρω στους εξίμισι μήνες: «Η επισκευή της μιας δεξαμενής θα διαρκέσει περίπου 90 μέρες και της άλλης περίπου 110. Είναι μια θετική εξέλιξη, καθώς όλο αυτό το διάστημα θα μπει επιτέλους δουλειά μέσα στο νεώριο και κατ’ επέκταση… χρήματα. Θα υπάρξει κίνηση και πάλι, και θα ανασάνουν οι εργαζόμενοι οικονομικά».
Για τη θετική έκβαση της υπόθεσης καθοριστική και καταλυτική υπήρξε η παρέμβαση του Αρχιεπισκόπου Ιερώνυμου, ο οποίος όχι μόνο εξέλαβε σοβαρά το αίτημα της διοίκησης και των εργαζομένων του ναυπηγείου με τους οποίους συναντήθηκε κατά την πρόσφατη επίσκεψή του στη Σύρο, αλλά το μετέφερε αμέσως στην πολιτική ηγεσία της χώρας επικοινωνώντας με τον ίδιο τον πρωθυπουργό!
Στη μακρόχρονη και περιπετειώδη ιστορία του το νεώριο άλλαξε πολλούς ιδιοκτήτες. Αρχικά την τεχνική διεύθυνση είχαν Αγγλοι και Γάλλοι μηχανικοί, αλλά το 1898 πέρασε στους Ελληνες. Οι σημαντικότεροι Ερμουπολίτες διατέλεσαν μέτοχοι, σύμβουλοι, δανειστές ή προμηθευτές της εταιρίας, η οποία πτώχευσε το 1893. Το 1898 ανέλαβε το εργοστάσιο η εταιρία Νεώριον και Μηχανουργεία Σύρου, το 1925 ο εφοπλιστής Μηνάς Διακάκης και το 1950 ο Κασιώτης εφοπλιστής Μηνάς Ρεθύμνης, ενώ το 1968 το αγόρασαν οι αδερφοί Γιάννης, Αλέξανδρος και Λεωνίδας Γουλανδρής. Το 1979 περιήλθε στον έλεγχο των τραπεζών του κράτους, οι οποίες ανάθεσαν τη διαχείρισή του στην αγγλική εταιρία Αppledore. Κατόπιν έκλεισε για περίπου τέσσερα χρόνια και το 1994 αγοράστηκε από τους σημερινούς ιδιοκτήτες του, τη Νεώριον Νέα Ανώνυμη Εταιρία Ναυπηγείων Σύρου, του ομίλου Ν. Ταβουλάρη.
Η ιστορία του ωστόσο ξεκινά τον Απρίλιο του 1861, όταν η Ελληνική Ατμοπλοΐα ιδρύει στην Ερμούπολη ατμοκίνητο σιδηρουργείο, το μοναδικό στην περιοχή της ανατολικής Μεσογείου, αυτό που λίγα χρόνια αργότερα έγινε γνωστό ως «Νεώριον και Μηχανουργεία Σύρου», όπου πραγματοποιούνται εργασίες επισκευής και κατασκευής πλοίων. Είναι από τα παλιότερα μηχανουργεία της Ελλάδας, ενώ η ιστορία του είναι άρρηκτα συνδεμένη με τις προσπάθειες της χώρας για οικονομική και βιομηχανική ανάπτυξη. Το ναυπηγείο δημιουργήθηκε στη θέση του παλιού λοιμοκαθαρτηρίου, το οποίο κατεδαφίστηκε στα 1857-58. Σε κεντρικό σημείο της εγκατάστασης υπάρχει ακόμη το αρχικό εργοστάσιο, περικυκλωμένο από τα νεότερα κτίσματα.
Η πρώτη ξύλινη αναβάθρα για την ανέλκυση των πλοίων κατασκευάστηκε το 1857. Αρχικά το εργοστάσιο κατασκεύαζε μικρές ατμομηχανές, αντλίες, λέβητες, πιεστήρια, ακόμα και μικρά ραβδωτά κανόνια κατά την Κρητική Επανάσταση του 1866-1869, ενώ περιλάμβανε τμήματα μηχανουργείου, λεβητοποιείου και χυτηρίου. Τη δεύτερη αναβάθρα κατασκεύασε η γαλλική Compagnie des Forges et Chantiers στα 1883-1885. Το πρώτο μεταλλικό εμπορικό πλοίο στην Ελλάδα ναυπηγήθηκε στο νεώριο το 1892 και το δεύτερο στα 1903-1904.
Μεγάλο κεφάλαιο και της αυτοκίνησης
Το 1973 ο Γιάννης Γουλανδρής μετατρέπει ένα κομμάτι του νεωρίου σε «βασίλειο της αυτοκίνησης». Μεταφέρει εκεί τη γραμμή παραγωγής αυτοκινήτων που σχεδιάζονταν στο Ηνωμένο Βασίλειο από Ελληνες και Βρετανούς σχεδιαστές ιδρύοντας την Ενφιλντ – Νεώριον ΕΠΕ, στην οποία διαπρέπει ο νεαρός σχεδιαστής Γεώργιος Μιχαήλ. Μάλιστα την ίδια χρονιά παρουσίασε το Ε 8000 Βicini, ένα αυτοκίνητο ηλεκτρικό, τύπου τζιπ, που λειτουργούσε με μπαταρίες, με αυτονομία 100 χιλιόμετρα! Στην Ελλάδα δεν πωλήθηκε ποτέ, λόγω γραφειοκρατικών προβλημάτων, το σύνολο της παραγωγής ωστόσο εξάχθηκε στο εξωτερικό.
«Εκείνη την εποχή οι άνθρωποι μιλούσαν ακόμα για τη βενζίνη. Βέβαια η περίοδος εκείνη ήταν καλή, με την έννοια ότι υπήρχε η πρώτη πετρελαϊκή κρίση. Ηταν όμως πολύ νωρίς και η ηλεκτροκίνηση ήταν ακόμη κάτι το εξωτικό εκείνη την εποχή. Ημασταν λιγάκι σαν να είχαμε έρθει από άλλον πλανήτη» θα πει πολλά χρόνια αργότερα ο Γεώργιος Μιχαήλ. Είναι χαρακτηριστικό ότι πολλά από τα αυτοκίνητα αυτά πωλήθηκαν στα βρετανικά ταχυδρομεία, ενώ ο Αριστοτέλης Ωνάσης, ιδιοκτήτης τότε της Ολυμπιακής, επρόκειτο να υπογράψει συμβόλαιο με την εταιρεία για την παραγωγή ηλεκτρικών αυτοκινήτων, για χρήση στα αεροδρόμια και για ενοικίαση.
Ο ίδιος σχεδιαστής μετείχε και στην ομάδα που σχηματίστηκε το 1974, ύστερα από «παραγγελιά» του ίδιου του Γιάννη Γουλανδρή να σχεδιαστεί «μια πολυτελής λιμουζίνα με χαρακτήρα 4×4». Οκτώ μήνες δουλειάς έφεραν το Neorion Chicago 4×4, με ρετρό αισθητική και σασί από αλουμίνιο, κατασκευασμένο στο ναυπηγείο, το οποίο μάλιστα ήταν το δεύτερο πολυτελές SUV αυτοκίνητο στον κόσμο μετά το Range Rover. Αλλαγή σε ελληνικά νομοσχέδια ανέκοψαν την πορεία του, με αποτέλεσμα να προλάβουν να ολοκληρωθούν μόνο δύο οχήματα πριν διακοπεί οριστικά η παραγωγή, το 1976.
ΕΥΑ ΠΑΠΑΔΑΤΟΥ
