Ο Ιάσων Τριανταφυλλίδης φωτίζει μέσα από το βιβλίο του «Γιώργος Τζαβέλλας, ο διεθνής του σινεμά» τις πιο σημαντικές στιγμές του Ελληνα δημιουργού
«Γιώργος Τζαβέλλας, ο διεθνής του σινεμά». Ο Ιάσων Τριανταφυλίδης στο βιβλίο του για τον μεγάλο κινηματογραφικό δημιουργό, που μόλις κυκλοφόρησε, κάνει μια ολοκληρωμένη παρουσίαση στο σημαντικό έργο του «Διεθνούς του σινεμά», όπως αποκαλεί τον μεγάλο κινηματογραφικό δημιουργό, παραθέτοντας παράλληλα πιπεράτες ιστορίες αλλά και άγνωστο φωτογραφικό υλικό από τα γυρίσματα των ταινιών του. «Αυτό το βιβλίο ήταν όνειρο ζωής για εμένα» δηλώνει στην «Espresso της Κυριακής» ο γνωστός συγγραφέας και κριτικός κινηματογράφου.
«Μεθύστακας», «Αγνή του λιμανιού», «Γρουσούζης», «Σωφεράκι», «Κάλπικη λίρα», «Μια ζωή την έχουμε», «Η δε γυνή να φοβήται τον άνδρα» και άλλες μεγάλες κινηματογραφικές επιτυχίες του Γιώργου Τζαβέλλα. Είναι οι ταινίες της χρυσής εποχής του ελληνικού κινηματογράφου, που οι παλιότεροι απόλαυσαν στη μεγάλη οθόνη και οι νεότεροι βλέπουν και ξαναβλέπουν με την ίδια πάντα χαρά στην TV! Στο βιβλίο του Ιάσονα Τριανταφυλλίδη (από τις εκδόσεις andy’s publishers, υπό την αιγίδα του υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού και του Ιδρύματος «Μιχάλης Κακογιάννης») ο αναγνώστης έχει τη χαρά να μοιραστεί μαζί με τον συγγραφέα όλη τη μαγεία μιας δημιουργικής κινηματογραφικής εποχής, στην οποία η λεγόμενη εμπορική ταινία ήταν παράλληλα και ποιοτική, αφού τότε υπήρχαν σπουδαίοι μάστορες του σινεμά και εραστές του «πανιού», όπως ο Τζαβέλλας, o οποίος θα λέγαμε ότι μαζί με τον Φιλοποίμενα Φίνο συγκαταλέγεται στους πρωτομάστορες του είδους! Για να πάρετε μια ιδέα από το πολύ ενδιαφέρον περιεχόμενο του βιβλίου «Γιώργος Τζαβέλλας, ο διεθνής του σινεμά» σας παραθέτουμε άγνωστα περιστατικά, όπως τα καταγράφει ο συγγραφέας του.
Χρυσά κέρδη
Με τον «Μεθύστακα» ο Τζαβέλλας έγινε πλούσιος με τα ποσοστά του, γιατί εκτός από δημιουργός ήταν και συμπαραγωγός της ταινίας μαζί με τη Φίνος Φιλμ. Ο Φίνος δεν πίστευε ότι η ταινία θα πήγαινε και λίγο μετά την έναρξη των γυρισμάτων τον… εξανάγκασε να βάλει κι αυτός χρήματα για την παραγωγή. Κάτι που έκανε ο Τζαβέλλας παίρνοντας δανεικά από έναν θείο του.
«Ο Τζαβέλας επένδυσε τα κέρδη του -τα οποία λέγεται ότι ξεπερνούσαν τις 3000 χρυσές λίρες, ασύλληπτο ποσό για εκείνη την εποχή- σοφά και αυτό τον βοήθησε να έχει στα επόμενα χρόνια την ανεξαρτησία του ως δημιουργός, να ασχολείται με ό,τι τον ενδιέφερε. Λέγεται πως το 1955 με τα κέρδη του “Μεθύστακα» ο Γιώργος Τζαβέλλας έχτισε μια πολυκατοικία στο Σύνταγμα, στην Οδό Λέκκα 28» σημειώνει ο συγγραφέας.
Η βεντέτα Σανσόν
Στην ταινία «Μια ζωή την έχουμε», που γύρισε με τη Φίνος Φιλμ και στην οποία πρωταγωνιστούν ο Δημήτρης Χορν και η Ιταλίδα (με ελληνικές ρίζες) Ιβόν Σανσόν, ο Γιώργος Τζαβέλλας ήθελε να παίξουν τους δύο βασικούς ρόλους ο Βασίλης Λογοθετίδης και η Αλίκη Βουγιουκλάκη. Ομως σύμφωνα με μια φήμη, ο Λογοθετίδης ήταν πολύ άρρωστος και ο Φίνος εκείνη την εποχή δεν ήθελε τη Βουγιουκλάκη. Επίσης λέγεται ότι αρχικά η ταινία θα γυριζόταν με την εταιρία Ανζερβός, αλλά ο Λογοθετίδης ήθελε για συμπρωταγωνίστριά του την Ιλυα Λιβυκού και όχι την Αλίκη. Οπως και να ‘χουν τα πράγματα, η ταινία, που ο Φίνος πίστευε πολύ ότι θα έχει διεθνή απήχηση (γι’ αυτό και έφερε στην Ελλάδα μια Ευρωπαία σταρ και της έστρωσε χαλί ικανοποιώντας όλες τις απαιτήσεις της), δεν έπεισε ούτε το ελληνικό κοινό…
«Ο Φίνος έφτασε στο σημείο να ανακαινίσει τα στούντιό του στους Αγίους Αναργύρους και να φτιάξει μέχρι και καινούργιες τουαλέτες για την Υβόν Σανσόν. Ηταν μια πολύ ακριβή ταινία για τον Φίνο, ο οποίος πλήρωσε ακόμη και τον πολύ δημοφιλή ελληνικής καταγωγής σχεδιαστή μόδας, που έκανε καριέρα στο Παρίσι, για να φτιάξει τα ρούχα της Υβον Σανσόν. Συν όλα τα άλλα, η Σανσόν εκνεύριζε τους πάντες με τους βεντετισμούς της και ο ίδιος ο Χορν την αντιπαθούσε…»
Ο Φίνος και η Μελίνα
Τη Μελίνα Μερκούρη την πίστευε πολύ ο Τζαβέλλας και την είχε προτείνει στον Φίνο για πρωταγωνίστρια στην ταινία του «Η αγνή του λιμανιού», αλλά ο δεύτερος δεν ήθελε ούτε να τη… δει. «Ο ρόλος της Αγνής ήταν αρχικά γραμμένος για τη Μελίνα Μερκούρη και τόσο Τζαβέλλας όσο και ο Αλέκος Αλεξανδράκης- που κρατούσε ένα από τους πρωταγωνιστικούς ρόλους- επέμειναν γι’ αυτό, αλλά ο Φίνος δεν ήθελε καν να ακούσει το όνομα της Μελίνας, ούτε τότε ούτε στα κατοπινά χρόνια, και ίσως αυτό να οφειλόταν στη “συμπεριφορά” της Μελίνας στην Κατοχή, στη διάρκεια της οποίας ο Φίνος παραλίγο να εκτελεστεί από τους Γερμανούς, ενώ ο πατέρας του πέθανε μπροστά στο εκτελεστικό απόσπασμα…» Ο ρόλος δόθηκε τελικά στην Ελένη Χαζηαργύρη που είχε κάνει δύο χρόνια πριν μεγάλη επιτυχία στην ταινία «Αμάρτησα για το παιδί μου».
Θα πρέπει να πούμε ότι το βιβλίο, που εκτός από τα ελληνικά είναι γραμμένο και στα αγγλικά περιλαμβάνοντας και τις δύο γλώσσες στην κάθε σελίδα του, αναδεικνύει τη διεθνή απήχηση του σπουδαίου κινηματογραφικού δημιουργού, ο οποίος με την τριπλή ιδιότητά του (σκηνοθέτης, σεναριογράφος με τα «σιδηρά σενάριά» του, όπως τα αποκαλούσε ο ίδιος, αλλά και παραγωγός) κατάφερε να ταξιδέψει τη δουλειά του στα πέρατα της γης. Απόδειξη, ότι η αγαπημένη ταινία του «Κάλπικη λίρα» παίχτηκε σε χίλιες αίθουσες στη Σοβιετική Ενωση και πουλήθηκε και προβλήθηκε σε 30 ξένες χώρες, ενώ ο Γάλλος θεωρητικός Ζορζ Σαντούλ την περιέλαβε στις χίλιες καλύτερες ταινίες του παγκόσμιου σινεμά.
«Επέλεξα να επικεντρωθώ στον Γιώργο Τζαβέλλα, του οποίου οι ταινίες ταξίδεψαν εκτός ελληνικών συνόρων. Προτίμησα να μην παραθέσω κριτικές και σχόλια ελληνικών μέσων ενημέρωσης, αλλά μόνο ξένων ΜΜΕ και για τον λόγο που ανέφερα αλλά και γιατί διαβάζοντάς τες, τόσες δεκαετίες μετά, χωρίς να προσθέτουν ή να αφαιρούν από το έργο του Τζαβέλλα μάλλον θα εξέθεταν αυτούς που τις έγραψαν» υποστηρίζει ο Ιάσονας Τριανταφυλλίδης. Να προσθέσουμε ότι στο βιβλίο φιλοξενούνται σχόλια και γνώμες δημοφιλών πρωταγωνιστών που συνεργάστηκαν με τον Γιώργο Τζαβέλλα.
Η κόντρα με τον Σακελλάριο
Πριν γυριστεί η ταινία «Μια λατέρνα, μια ζωή» σε σενάριο του Τζαβέλλα, δημιουργήθηκε μια μεγάλη κόντρα μεταξύ του σεναριογράφου και του Αλέκου Σακελλάριου (φωτό). Ο λόγος ήταν ότι Σακελλάριος ήθελε επίσης να γυρίσει ταινία με λατερνατζήδες (μάλιστα στην ίδια εταιρία με αυτήν που θα γύριζε τη δική του ο Τζαβέλλας, δηλαδή τη Φίνος Φιλμ) και μεταξύ των δύο δημιουργών έγινε… το έλα να δεις, με ανταλλαγή οργισμένων επιστολών στις εφημερίδες της εποχής.
Τελικά παρενέβη ο Φιλοποίμην Φίνος για να ηρεμήσει τα πνεύματα, αλλά η «Λατέρνα» του Τζαβέλλα γυρίστηκε με την Ανζερβός, με σκηνοθέτη τον Σωκράτη Καψάσκη και δεν μπορούμε να πούμε ότι ήταν η καλύτερη του είδους. «Ο Μάνος Χατζιδάκις και η Τζένη Καρέζη στον πρώτο γυναικείο ρόλο είναι το μόνο κοινό στοιχείο στις ουσιαστικά τρεις “Λατέρνες” που γυρίστηκαν τότε. Δεν είναι σωστό να συγκρίνουμε τις “Λατέρνες” του Σακελλάριου με αυτή τη “Λατέρνα”, μια και δεν ξέρουμε πώς θα ήταν το τελικό αποτέλεσμα, αν την είχε σκηνοθετήσει ο Τζαβέλλας» σημειώνει στο βιβλίο ο Ιάσων Τριανταφυλλίδης.
Αλκίνοος Μπουνιάς