Ενα σημαντικό ερώτημα ανθρώπων που μεγαλώνουν παιδιά ΑμεΑ είναι τι γίνεται με τη σεξουαλικότητά τους. Πώς γίνεται όμως η προσέγγιση και η διαχείριση αυτού του τόσο ευαίσθητου θέματος και πώς μπορεί ένα άτομο ΑμεΑ να έχει την κατάλληλη εκπαίδευση γύρω από αυτό το θέμα αλλά και την απαραίτητη υγειονομική φροντίδα του γενετήσιου συστήματός του; Ο γυναικολόγος Εμμανουήλ Καραπιπέρης μιλά στη στήλη και δίνει απαντήσεις για ένα θέμα που θεωρείται ταμπού και που συζητιέται χαμηλόφωνα ακόμη και σε οικογένειες που έχουν μέλος ΑμεΑ.
«Είναι πλέον παγκοσμίως αναγνωρισμένο ότι οι ανάγκες των Ατόμων με Αναπηρία στον τομέα της σεξουαλικότητας δεν διαφέρουν από αυτές του γενικού πληθυσμού. Τα τελευταία χρόνια έχουν γίνει πολλές προσπάθειες έτσι ώστε να κατοχυρωθούν τα δικαιώματα των ατόμων αυτών και να αντιμετωπίζονται από την κοινωνία ως ισότιμοι πολίτες. Δυστυχώς όμως οι διάφορες πεποιθήσεις που επικρατούσαν τα προηγούμενα χρόνια έχουν αφήσει το στίγμα τους και στις μέρες μας. Η ελλιπής ενημέρωση και εκπαίδευση, σε συνδυασμό με τις πεπαλαιωμένες αντιλήψεις, έχουν αποτέλεσμα οι γονείς να αντιδρούν με αμηχανία και αδυναμία χειρισμού όταν παρατηρούν σεξουαλική συμπεριφορά ή όταν έρχονται αντιμέτωποι με ερωτήσεις των παιδιών τους σχετικά με αυτό το θέμα.
Τρυφερότητα
Σήμερα είναι κοινώς αποδεκτό ότι τα Ατομα με Αναπηρία έχουν δικαίωμα στον έρωτα, στην αμοιβαία τρυφερότητα, στην αγάπη, στην ευχαρίστηση και ικανοποίηση που προσφέρει η ερωτική συνεύρεση, στη δημιουργία ερωτικών σχέσεων, στον γάμο και στα παιδιά. Απαραίτητη προϋπόθεση είναι όμως το αδιαφιλονίκητο δικαίωμά τους στη σεξουαλική αγωγή» μας λέει χαρακτηριστικά ο κ. Καραπιπέρης.
Ποιος είναι όμως ο σκοπός της σεξουαλικής αγωγής; Ο διακεκριμένος επιστήμονας δίνει και σε αυτό το σημείο τις απαντήσεις. «Ο σκοπός της σεξουαλικής αγωγής είναι αρχικά οι νέοι με αναπηρία να κατανοήσουν την εικόνα του σώματός τους, να μάθουν ποια είναι η φυσιολογική λειτουργία κάθε οργάνου τους, πώς πρέπει να περιποιούνται τον εαυτό τους και το σώμα τους. Θα πρέπει να εκπαιδεύονται στο πώς να εκφράζουν τη σεξουαλικότητά τους, να ενημερώνονται επαρκώς και αντίστοιχα με την αναπηρία τους σε θέματα που αφορούν τον αυνανισμό ή την ερωτική πράξη, περιορίζοντας την πιθανή σεξουαλική επιθετικότητά τους. Εξίσου σημαντική είναι και η ενημέρωσή τους για την αντισύλληψη και τις μεθόδους αντισύλληψης προστατεύοντάς τους έτσι από πιθανή ανεπιθύμητη εγκυμοσύνη ή τη μετάδοση ΣΜΝ (σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα).
Ο κίνδυνος της σεξουαλικής κακοποίησης καθιστά απαραίτητη την εκπαίδευση των ατόμων ΑμεΑ σε κοινωνικές δεξιότητες αλλά και σεξουαλικά ζητήματα. Η σεξουαλική αγωγή θα πρέπει να επικεντρώνεται και στην καλή ενημέρωσή τους γύρω από θέματα σχέσεων, συμβίωσης, τεκνοποίησης και όλων των δυσκολιών που σχετίζονται με αυτές. Η διαπαιδαγώγηση διδάσκει το άτομο να προβάλλει τις ενστικτώδεις ανάγκες του για επαφή, τρυφερότητα και αποδοχή με τρόπο τέτοιον ώστε να αποφευχθούν εμπόδια, προβληματισμοί και φόβοι σχετικά με την εκδήλωση της σεξουαλικότητας. Το τι θα διδαχτεί κάθε ΑμεΑ εξαρτάται από το φύλο του, την ηλικία του, το νοητικό του και μορφωτικό του επίπεδο, το περιβάλλον και τις συνθήκες κάτω από τις οποίες μεγαλώνει. Μην ξεχνάμε όμως και κάτι εξίσου σημαντικό! Για τα άτομα με ειδικές ανάγκες η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση εξαρτάται και από τη φύση της δυσκολίας.
Τα ζητήματα για γυναίκες ΑμεΑ: Οι γυναικολογικές εξετάσεις και η σημασία παρουσίας συνοδού!
Στο φλέγον ζήτημα της σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης πρέπει να σημειώσουμε πως οι γυναίκες με αναπηρία έχουν τις ίδιες ειδικές ανάγκες υγειονομικής περίθαλψης όπως όλες οι γυναίκες. Ως εκ τούτου, οι έφηβες με αναπηρία πρέπει να έχουν πρόσβαση σε γυναικολογικές εξετάσεις. Η γυναικολογική εξέταση της έφηβης και ιδίως των κοριτσιών ΑμεΑ είναι το ίδιο απαραίτητη με των γυναικών μεγαλύτερης ηλικίας, όμως εκείνη χρειάζεται ιδιαίτερη μεταχείριση. Η συγκεκριμένη ομάδα κοριτσιών καλό είναι να εξετάζεται από γιατρό γυναικολόγο με εμπειρία προς τη συγκεκριμένη κατηγορία.
Είναι πολύ σημαντικό να λαμβάνεται ένα ολοκληρωμένο ιστορικό πριν από τη διενέργεια της εξέτασης, η οποία πρέπει να λαμβάνει χώρα σε ένα σύγχρονο και ταυτόχρονα οικείο περιβάλλον ιατρείου. Η παρουσία συνοδού κατά την εξέταση θα βοηθήσει τόσο τις εξεταζόμενες όσο και τον γιατρό, καθώς δημιουργείται μια πιο φιλική εικόνα. Η κλινική εξέταση γίνεται πάντα με γνώμονα την άμεση λύση στο πρόβλημα που απασχολεί την κοπέλα και κατ’ επέκταση τη βελτίωση της ποιότητας της ζωής της. Συνήθως τα κορίτσια αυτά υποφέρουν αρκετά συχνά από επαναλαμβανόμενες λοιμώξεις των εξωτερικών γεννητικών οργάνων και του ουροποιητικού συστήματος.
Αιτία αυτών μπορεί να είναι η ελλιπής φροντίδα της ευαίσθητης περιοχής αλλά και η χρήση κάποιων αντικειμένων, όπως σερβιέτες, σερβιετάκια ή και πάνες, που ενδέχεται να προκαλούν τοπικό ερεθισμό, ενώ και τα κακής ποιότητας εσώρουχα δημιουργούν παρόμοια προβλήματα. Θα πρέπει να τονιστεί ότι κατά τη γυναικολογική εξέταση δεν υπάρχει καμία κάκωση των εξωτερικών γεννητικών οργάνων της ασθενούς, ούτε φυσικά του παρθενικού υμένα. Η κατάλληλη πλαισίωση των ατόμων ΑμεΑ με ειδικούς και η ενεργός συνεργασία και συμμετοχή της οικογένειας αποτελούν το κλειδί για την εκδήλωση των σεξουαλικών αναγκών τους και την ασφαλή πρόσβασή τους στην ερωτική επαφή.