Ο Τάκης Σπυριδάκης επιστρέφει στα δύσκολα παιδικά του χρόνια, μιλά για τους δύο θανάτους που τον συγκλόνισαν και θυμάται τη γνωριμία του με τον σκηνοθέτη Νίκο Νικολαΐδη
Ανήσυχο καλλιτεχνικό πνεύμα από τη νεανική του ηλικία μέχρι σήμερα, ο Τάκης Σπυριδάκης δεν επαφίεται στα εύκολα. Τολμά και πειραματίζεται, ακροβατεί καλλιτεχνικά και ισορροπεί δημιουργώντας χαρακτήρες και ήρωες που αποκτούν δική τους προσωπικότητα και υπόσταση. Πρωταγωνιστής και σκηνοθέτης, ανασαίνει και ζει μέσα από την τέχνη του χωρίς να υπολογίζει το κόστος.
ΑΠΟ ΤΗΝ
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ ΓΑΡΝΕΛΗ
Είναι από τους ανθρώπους εκείνους που τα βγάζουν πέρα μόνοι στη ζωή τους, χωρίς δεκανίκια. Δεν παραπονιέται. Αντιθέτως, θεωρεί πως είναι κύριος της μοίρας του και αποκλειστικός υπεύθυνος για τις πράξεις του. Η αλήθεια του είναι η συνέπειά του.
«Εζησα και ζω ακόμα σε ένα σύστημα παίζοντας κλεφτοπόλεμο. Ποτέ δεν είμαι 100% μέσα» παραδέχεται, και τα έργα αλλά και η στάση ζωής του το αποδεικνύουν. Σε μια συνέντευξη εφ’ όλης της ύλης, δεν διστάζει να μιλήσει για τα δύσκολα εφηβικά του χρόνια, για πράγματα που τον πληγώνουν στην Ελλάδα, για πρόσωπα αγαπημένα που «έφυγαν», όπως η αδελφή του, αλλά και ο Λουκιανός Κηλαηδόνης, για τους ανθρώπους που τον σημάδεψαν στην καλλιτεχνική του πορεία. Ο Τάκης Σπυριδάκης είναι χειμαρρώδης, έντονος, σαρωτικός, με πάθος για όσα τον εκφράζουν, χωρίς να επιδιώκει να εξαργυρώσει την 
επιτυχία του. «Αυτή τη δουλειά τη λάτρεψα, την αγάπησα, την κάνω μέχρι σήμερα και θα την κάνω όσο με κρατούν τα πόδια μου» λέει στην «Espresso Weekend», όχι με έπαρση, αλλά με τη φλόγα της ακόρεστης δημιουργικότητας. Η ανταμοιβή του είναι η τεράστια αποδοχή του κοινού. Για δεύτερη χρονιά η παράσταση «Αγριος σπόρος» του Γιάννη Τσίρου, σε σκηνοθεσία Ελένης Σκότη, που παίζεται στο θέατρο Επί Κολωνώ, κυριολεκτικά «τα σπάει», αφού είναι sold out μέχρι τα τέλη Φεβρουαρίου.
Πώς ήταν τα παιδικά χρόνια στην Αίγινα, όπου γεννηθήκατε;
Παρά τη δυσκολία των εποχών εκείνων, ήταν όμορφα, κοντά στη θάλασσα, που παίζει σημαντικό ρόλο στη ζωή μου. Υπήρχε μια γοητευτική σχέση με τους γονείς μου, αλλά δεν είχαμε πολλά πολλά. Εκεί έβγαλα το δημοτικό σχολείο, πήγα μέχρι την πρώτη γυμνασίου και μετά έμεινα στον Πειραιά με τη γιαγιά μου.
Ισχύει ότι το σκάγατε από το πατρικό σας και πηγαίνατε στο σπίτι της;
Ναι. Ηθελα να φύγω από το νησί. Δεν με πίεζε κάτι, δεν με βασάνιζαν οι γονείς μου, ούτε ήταν αδιάφοροι. Ημουν ανεξάρτητος χαρακτήρας. Αναγνώριζαν την ιδιαίτερη σχέση που είχα με τη γιαγιά μου. Την κοπανούσα και πήγαινα στο σπίτι της στην Παλιά Κοκκινιά. Κάποια στιγμή βαρέθηκαν να με κυνηγάνε και με άφησαν ήσυχο. Οταν πέθανε η γιαγιά, δεν επέστρεψα. Ημουν 14 χρονών. Πήγα στο νυχτερινό γυμνάσιο, γιατί δεν υπήρχε η οικονομική δυνατότητα από τους γονείς μου να με βοηθήσουν, κι άρχισα να δουλεύω. Ηταν ο μόνος τρόπος για να διαφυλάξω την αξιοπρέπεια, την αυτονομία μου κι εκείνα που θολά είχα μέσα στο κεφάλι μου για το τι ήθελα να κάνω.
Τι δουλειές έκανε ένα παιδί;
Στην αρχή δούλεψα σε έναν μακρινό συγγενή μου στην Αριστείδου, στην Αθήνα. Φτιάχναμε σφραγίδες και επιγραφές. Τα χρήματα δεν ήταν ικανοποιητικά και αναγκάστηκα να κάνω έξτρα δουλειές σε ξυλουργεία, οικοδομές, γκαρσόνι. Μέχρι που, μεγαλώνοντας, κατέληξα ότι η δουλειά που μου επιτρέπει να κάνω τα δικά μου πράγματα ήταν μπάρμαν. Αυτό ήταν το κύριο επάγγελμά μου μέχρι να βγάλω τη δραματική σχολή.
Ησασταν καλός μαθητής;
Πήγα με μεγάλη ζέση στο νυχτερινό γυμνάσιο. Εβρισκα πολύ ενδιαφέρουσα μια φιλόλογο που είχαμε, η οποία αντιλαμβανόταν μια ιδιαιτερότητα σε μένα. Είχαμε πολύ καλή επικοινωνία. Γενικότερα, όμως, στο γυμνάσιο, μετά τα τρία πρώτα χρόνια, πήγαινα όποτε τύχαινε και όποτε δεν έβρεχε. Στην αρχή, η επιστήμη που μου έκανε κλικ ήταν η ναυπηγική, αλλά ήθελε πολύ μεγάλη προσπάθεια. Είχα και μεγάλη αγάπη για τον κινηματογράφο.
Το Σάββατο, μετά το σχολείο, από τις 6 το απόγευμα μέχρι τις 12 το βράδυ, έβλεπα τρεις ταινίες σερί. Γύρω στα 17 με 18 άρχισα να σκέφτομαι σοβαρά το θέμα της σκηνοθεσίας κινηματογράφου. Εκανα μια προσπάθεια -και αναγνωρίζω ότι έκανε και ο πατέρας μου- να σπουδάσω στην Αγγλία. Ομως στο οικονομικό κομμάτι δεν μπορούσα να τα καταφέρω. Επέστρεψα πίσω και αποφάσισα να πάω σε μια δραματική σχολή για να μάθω πράγματα περισσότερο για μένα και όχι τόσο για να γίνω ηθοποιός.
Και δώσατε εξετάσεις σε όλες τις σχολές.
Ναι, και πέρασα παντού. Στο Θέατρο Τέχνης, στη Σχολή Βεάκη, στο Εθνικό. Στο Θέατρο Τέχνης θα με επανεξέταζαν. Στη Σχολή Βεάκη πήγα για κάποιο διάστημα, αλλά δεν έμεινα ευχαριστημένος. Κατέληξα στο Εθνικό, που ήταν και τσάμπα. Εκεί, αυτό το θολό πράγμα που είχα στο κεφάλι μου πήρε υπόσταση. Ακαδημαϊκή σχολή, καλή ατμόσφαιρα. Αυτήν τέλειωσα ουσιαστικά, αλλά όχι τυπικά. Μια φίλη είχε αφήσει στο γραφείο του Νίκου Νικολαΐδη μια φωτογραφία μου κι εκείνος έψαχνε ήρωες για τη «Γλυκιά συμμορία». Με πήρε τηλέφωνο, αλλά το Εθνικό απαγόρευε στους μαθητές να παίζουν. Αυτό ήταν άδικο, γιατί η ταινία θα έβγαινε στο τέλος της μαθητείας μου.
Οπότε προτιμήσατε την ταινία.
Είχα γνωρίσει εκεί τον Τάσο Λιγνάδη, ο οποίος ήταν εξαιρετικός δάσκαλος. Μου είπε: «Ταινίες υπάρχουν λίγες, σχολές υπάρχουν πολλές. Αμα σου κάνουν και τον βαρύ στη σχολή, αυτά που ήταν να μάθεις τα έμαθες».
Ετσι έφυγα. Το οξύμωρο είναι ότι οι καθηγητές που μου είχαν βάλει «χέρι» στο Εθνικό για το γεγονός ότι παίζω ενώ είμαι μαθητής αναγκάστηκαν να είναι στην επιτροπή που με βράβευσε στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης.
Γρήγορα αναγνωρίστηκε το ταλέντο σας και η μία δουλειά έφερε την άλλη.
Η «Γλυκιά συμμορία» ήταν μια σημαντική ταινία για μένα, και όχι μόνο γιατί μπήκα στον χώρο, αλλά και για τη σχέση που ανέπτυξα με τον σκηνοθέτη Νίκο Νικολαΐδη, τον οποίο εκτιμούσα από πριν. Είχα διαβάσει το βιβλίο του «Οργισμένος Βαλκάνιος», που με είχε ενθουσιάσει, και είχα δει την ταινία «Τα κουρέλια τραγουδάνε ακόμα». Θεώρησα τότε ότι κάτι πάει να γίνει στον ελληνικό κινηματογράφο. Μέχρι εκείνη τη στιγμή, όλα τα φιλμ κινούνταν μέσα από μια μεταχουντική λογική. Ο Νικολαΐδης έθεσε στο τραπέζι ότι υπάρχουν κι άλλοι ήρωες στην κοινωνία και ότι μπορείς να πεις διάφορα πράγματα, και ιδεολογικά, με άλλες φόρμες.
Ο θάνατός του ήταν μεγάλη απώλεια, γιατί έχασα, καταρχάς, έναν φίλο και, κατά δεύτερον, έναν συνεργάτη. Κάναμε και την «Πρωινή περίπολο» και παραλίγο να συνεργαστούμε και στο «Singapore sling». Εκεί διαφωνήσαμε, γιατί η φιλία δεν σημαίνει ότι συμφωνούμε σε όλα. Το έφερε βαρέως. Μέχρι τον θάνατό του μείναμε φίλοι και μαζί με τους προαναφερθέντες επίσης έπαιξε πολύ σημαντικό ρόλο σε μένα ως καλλιτέχνη.
Ασχετα με την εμπορική επιτυχία τους, ποιες δουλειές σας ξεχωρίζετε;
Εχω μια ιδιομορφία και μια αντίθεση με τον χώρο. Μπορεί να έχουμε όλοι την αντίληψη ότι αυτό που κάνουμε θα πετύχει κι αυτό δεν συμβαίνει. Εγώ δεν λάκιζα. Οταν η ταινία δεν πήγαινε τόσο καλά όσο είχα πιστέψει, τη στήριζα. Επαιρνα την ευθύνη της απόφασής μου. Αγαπώ πολύ τη «Γλυκιά συμμορία», την «Πρωινή περίπολο», τη «Λούφα και παραλλαγή» και, όπως και να το κάνουμε, έχω μια ιδιαίτερη αγάπη στη δική μου ταινία, τον «Κήπο του Θεού», η οποία έγινε με αίμα.
Για την οποία κοντέψατε να πάτε φυλακή για χρέη.
Την έκανα με μεγάλο πάθος κι έθεσα τη ζωή μου σε κίνδυνο. Εγινε από άποψη, με νέους ανθρώπους. Χαίρομαι που πολλοί άρχισαν από αυτή μεγάλη καριέρα, είτε το αναγνωρίζουν είτε όχι.
Ολοι βραβεύτηκαν. Είχα την ουτοπία ότι μπορεί να δημιουργηθεί μια ομάδα διαφορετικά σκεπτόμενων πάνω στην υπόθεση ελληνικός κινηματογράφος. Επεσα έξω, διότι όλοι αυτοί οι άνθρωποι, και καλά έκαναν, σκέφτηκαν μόνο την πάρτη τους. Είναι μια ταινία την οποία χάρηκα που την έκανα και που όλοι οι άλλοι κέρδισαν εκτός από μένα.
Πάντα ήσασταν τόσο αντισυμβατικός; Φαντάζομαι ότι δόθηκαν ευκαιρίες να βγάλετε πολλά χρήματα σε εποχές που δίνονταν αφειδώς.
Είτε έκανα λάθος είτε όχι, έζησα και ζω ακόμα σε ένα σύστημα παίζοντας κλεφτοπόλεμο. Ποτέ δεν είμαι 100% μέσα. Υπήρχε μια εποχή που έπαιζε πολύ η βιντεοκασέτα. Εδιναν πολλά λεφτά. Ηθελα να κάνω μια πιο αξιοπρεπή επιλογή πάνω στη δουλειά μου, παρά να παίζω στις αθλιότητες. Με δικαίωσε ο χρόνος. Από την άλλη, δεν έγιναν πράγματα στον ελληνικό κινηματογράφο, κι ακόμη παραμένει εγκλωβισμένος σε μια παρωχημένη θεματολογία.
Εχει αναγνωριστεί, πιστεύετε, η προσφορά σας στον κινηματογράφο;
Δεν το γνωρίζω, αλλά αυτό που με συγκινεί ιδιαίτερα είναι ότι άνθρωποι του χώρου, που μπορεί και να διαφωνούν μαζί μου, και καλό είναι αυτό, με σέβονται και μου το έχουν δείξει. Αυτό είναι κάτι που δεν το πετυχαίνεις εύκολα, αλλά με μια στάση ζωής. Νομίζω ότι έχω συνέπεια σε ό,τι κάνω. Αυτή τη δουλειά τη λάτρεψα, την αγάπησα, την κάνω μέχρι σήμερα και θα την κάνω όσο με κρατούν τα πόδια μου.
Ο Γιώργος Λάνθιμος κάνει καριέρα στο εξωτερικό και είναι υποψήφιος για Οσκαρ μαζί με τον Ευθύμη Φιλίππου στην κατηγορία «σενάριο» για τον «Αστακό».
Δεν μου αρέσουν οι ταινίες του. Είδα τον «Κυνόδοντα» και τις «Αλπεις». Το γεγονός ότι ο άνθρωπος μπορεί και κάνει δουλειά στο εξωτερικό και είναι υποψήφιος για Οσκαρ δεν μου λέει και πολλά πράγματα. Βέβαια, επειδή δεν αρέσει σ’ εμένα, δεν σημαίνει κάτι. Αναγνωρίζω την απήχηση που έχει, αλλά, αν έχεις δει πολύ κινηματογράφο, κι εγώ έχω δει γιατί είμαι μεγάλος άνθρωπος, δεν μπορεί να σου αρέσουν οι ταινίες του. Δεν κατηγορώ τον Λάνθιμο ότι κάνει άσχημα φιλμ.
Εσείς πώς και δεν πήγατε στο εξωτερικό;
Δεν έχω έφεση στις ξένες γλώσσες και δίστασα. Μου δόθηκαν ευκαιρίες. Είναι από τα λίγα που δεν έκανα στη ζωή μου. Το ότι δεν το επιχείρησα με καίει ακόμα.
Εχετε, όμως, διακρίσεις στο εξωτερικό.
Δεν έχω κάνει τίποτα σπουδαίο έξω. Ο «Κήπος του Θεού» πήγε καλά. Από την άλλη, τα ντοκιμαντέρ που κάνω για την UNESCO θεωρούνται καλές δουλειές από άποψη σκηνοθεσίας και αυτό με ευχαριστεί πολύ. Υπάρχει καλή συνεργασία με την εταιρία και θα προχωρήσουμε και σε μια ταινία που θέλω χρόνια να κάνω, αλλά δεν μπόρεσα, γιατί το μπάτζετ είναι υψηλό. Το αντικείμενο είναι οι ανθρώπινες σχέσεις. Μέσα στην ερημιά αυτή, όπου ο καθένας αισθάνεται μετανάστης ακόμα και στον τόπο του. Δεν έχω άλλη θεματολογία. Αυτή με απασχολεί.
Και ήρθε και ο ήρωας του θεατρικού έργου «Αγριος σπόρος», στο οποίο πρωταγωνιστείτε στο θέατρο Επί Κολωνώ, να πει μεγάλες αλήθειες.
Ο «Αγριος σπόρος» άγγιξε την καρδιά του Ελληνα θεατή και νομίζω ότι παίζεται και σωστά. Το θεατρικό έργο του Γιάννη Τσίρου, που είναι εξαιρετικό, με αφορμή το τι συμβαίνει σήμερα, μιλά για πράγματα που υπάρχουν εδώ και αιώνες, όπως η νοοτροπία του Ελληνα, η οποία δεν υπάρχει μόνο στην Ελλάδα. Θέλουν να μας «φορέσουν» ότι εδώ γεννήθηκε το λαμόγιο, όλη η βρόμα και η μπόχα. Δεν είναι έτσι.
Είναι σκληρές οι κοινωνίες στην Ευρώπη, βαθύτατα προτεσταντικές και συντηρητικές. Και να ξέρετε ότι ο «στόκος» ο Γερμανός ή ο Ολλανδός είναι πολύ χειρότερος από τον «στόκο» τον Ελληνα. Δεν το λέω με τάση εθνικής υπερηφάνειας, αλλά με την έννοια ότι οι «στόκοι» υπάρχουν παντού. Εδώ μας δόθηκαν πολλές ευκαιρίες να έχουμε περισσότερα πράγματα απ’ όσα μας αξίζουν, αλλά υπήρχε ένα πολιτικό σύστημα, ανεξαρτήτου ιδεολογίας και με προσωπική ευθύνη του πολίτη, που οικοδομήθηκε πάνω σε μια τερατώδη σχέση.
Ο πολίτης, όμως, στο δημοψήφισμα ψήφισε «όχι».
Από τη μία, σωστά ψήφισε. Από την άλλη, οι κύριοι οι οποίοι είπαν τα συνθήματα που είπαν και αποδείχθηκε ότι ούτε όραμα υπάρχει ούτε ελπίδα έπρεπε να ξέρουν ότι στο δύσκολο παιχνίδι της Ευρώπης δεν τα βγάζει κανείς εύκολα πέρα έχοντας διαφορετική άποψη. Αν δεν το γνώριζαν, ήταν επικίνδυνοι.
Ομως, δεν βλέπω και για πράγματα που αφορούν τη δική μας κοινωνία να αλλάζει η κατάσταση. Κάθε επαφή πολίτη και κράτους είναι μια συντριβή για τον πολίτη. Εχω την εντύπωση ότι δεν είναι τίποτε άλλο από αγάπη στην εξουσία και πώς θα κάτσουμε στην καρέκλα. Και έχουμε φάει στη μάπα μια σειρά από γελοίες προσωπικότητες. Κάτι Ζουράρηδες, Βαρουφάκηδες, κάτι Φλαμπουράρηδες που διαχειρίστηκαν όχι προσωπικά τους ζητήματα. Θα μου πεις, πριν από αυτό τι υπήρχε; Το ίδιο. Βγαίνει και λέει ο άλλος «Μαζί τα φάγαμε». Τώρα που χόρτασες μας το λες; Αφού εκεί βάσισες την ύπαρξή σου και το επάγγελμά σου, εκείνο του πολιτικού, το οποίο είναι παρασιτικό.
Και γι’ αυτό φορτώνουν στον ήρωά σας, λόγω προτέρου ανέντιμου βίου, ένα φόνο.
Ο,τι κι αν έχει κάνει ο Σταύρος στο έργο, χωρίς να έχει απαλοιφή ευθυνών, είναι για να επιβιώσει και όχι για να πλουτίσει. Είναι παραβάτης, όμως παίζει με ένα σύστημα το οποίο είναι κι αυτό παραβατικό. Ποιος γνωρίζει σήμερα τους κανόνες που διέπουν αυτήν την κοινωνία ή τα δικαιώματά του; Κανείς. Αλλάζουν από κάποια παιδάκια, που ψηφίζουν νομοσχέδια μεσάνυχτα στο όνομα της Αριστεράς, παίζοντας PlayStation και κυνηγώντας πόκεμον. Από την άλλη, πού είναι οι 2.000.000 άνεργοι κι εκείνοι που δεινοπαθούν; Αυτός ο «καναπεδάτος» εφησυχασμός είναι τρομακτικός.
Εχετε δύο κόρες. Η μία σπουδάζει Αρχιτεκτονική στην Κρήτη και η μικρή είναι στο λύκειο. Σας αγχώνει το μέλλον τους;
Εκείνο που με αγχώνει είναι το πώς θα τα καταφέρω στο πρακτικό θέμα, ώστε αυτά τα παιδιά να βρουν, να αγαπήσουν και να κάνουν αυτό που θέλουν. Αν το βρουν, εγώ μπορώ να τους παρέχω τα εργαλεία προς αυτή την κατεύθυνση. Αν το κάνουν, θα ζήσουν με καλύτερους όρους, γιατί όποιος άνθρωπος αγαπάει αυτό που κάνει βρίσκει και τον τρόπο να ζήσει.
Οπως εσείς. Μικρός κινηθήκατε σε δύσκολους χώρους, με παραβατικότητες. Πώς και δεν μπλέξατε;
Οι ουσίες δεν με ενθουσίασαν ποτέ. Μου άρεσε να καπνίζω το τσιγαράκι μου, να πίνω το ποτάκι μου, κάποιες φορές περισσότερο απ’ ό,τι έπρεπε, κάποιες λιγότερο. Το ρύθμιζα εγώ αυτό. Ομως, με βοήθησε πολύ το γεγονός ότι από μικρός έμεινα μόνος και έπρεπε να καθορίζω την τύχη μου. Μου είχε δημιουργηθεί η αίσθηση ότι σε αυτόν τον κόσμο έχεις έρθει για να τον στύψεις, άλλο αν δεν τα καταφέρεις, και όχι για να σέρνεσαι και να χάνεις την αξιοπρέπειά σου. Δεν ήμουν «αγγελάκι». Πέρασα από πολλά πράγματα, αλλά ποτέ δεν πήγα στα άκρα. Δεν πίστεψα ότι η δημιουργία προέρχεται από δρόμους σκοτεινούς.
Εχετε ασχοληθεί με τη μουσική;
Είχα πάει σε ένα ωδείο και μου άρεσε. Είπα, αυτός ο κόσμος δεν μπορεί να είναι άσχημος, πρέπει να είναι και όμορφος, και άρχισα πιάνο. Γρήγορα διέβλεψα ότι δεν έχω ταλέντο. Ωστόσο, αυτό με βοήθησε και πυροδότησε άλλες αναζητήσεις μου.
Την τηλεόραση δεν την επιλέξατε;
Οχι, δεν με επέλεξε κι εκείνη. Εχω κάνει και δουλειές για τα χρήματα. Και πιθανόν να κάνω κι άλλες, είτε συμφωνώ είτε όχι. Είναι ένα μέσο επιβίωσης.
Ο «αγαπούλας», η διαφήμιση που κάνατε, σας έκανε καλό;
Προτιμώ το «πρόεδρος» από το «αγαπούλας» (γελάει). Η διαφήμιση ήρθε σε μια δύσκολη στιγμή για μένα και περιέργως μου έκανε καλό και καλλιτεχνικά και οικονομικά. Μου επέτρεψε να παίξω έναν ρόλο και γι’ αυτό είχε επιτυχία. Ηταν καλοπαιγμένη και δεν ξιπάζομαι, ρίχνω και χαστούκια στον εαυτό μου. Δεν είναι κάτι που απαξιώνω. Το θεωρώ μέρος της δουλειάς μου, αλλά δεν δέχομαι άλλοι, που έχουν γίνει πάμπλουτοι από διαφημίσεις, να μου κάνουν κριτική επειδή εγώ έκανα διαφήμιση. Αυτός είναι ένας στρουθοκαμηλισμός που δεν με ενδιαφέρει καθόλου.
Σας πείραξε το γεγονός ότι είχατε τόσο μεγάλη αναγνώριση από τη διαφήμιση και όχι από την καλλιτεχνική σας πορεία;
Οχι, αυτοί είναι οι νόμοι αυτής της δουλειάς και πρέπει να τους αποδεχθείς. Σε μια νύχτα μπορεί να γίνουν τα πάντα ή να χάσεις τα πάντα. Δεν είχα καμία λόξα με την αναγνώριση. Δεν δούλεψα ποτέ γι’ αυτήν. Εχω μια άλλη αντίληψη για την καλλιτεχνία. Εκανα αυτό που πίστευα πάντα όπως γούσταρα και ό,τι έβγαινε. Χαίρομαι όταν η αναγνώριση προέρχεται από ένα αποτέλεσμα δουλειάς, γιατί για κάποια πράγματα έχεις κουραστεί.
Σας αρέσει η μοναξιά;
Είμαι μοναχικός. Το έχω από μικρός και με γοητεύει. Πάντα μου άρεσε ένα μεγάλο μέρος της ζωής μου να το περνάω μόνος μου, να μη δίνω αναφορά σε κανέναν. Να έχω τον χώρο μου και την ανεξαρτησία μου. Εχει το κόστος του. Είμαι ένας άνθρωπος που άλλα σκέφτεται το πρωί, άλλα το μεσημέρι και άλλα το βράδυ. Και δεν μπορείς να συναλλάσσεσαι με τους ανθρώπους μόνο με τους δικούς σου όρους. Καλύτερα να μην ταλαιπωρώ κόσμο.
Είστε μόνος αυτό το διάστημα;
Για ένα μεγάλο διάστημα. Δεν κρύβω ότι πάντα γοητευόμουν από το γυναικείο φύλο. Δεν αποκλείω να φάω κανένα τούβλο (σ.σ.: εννοεί να ερωτευτεί κεραυνοβόλα), αλλά νομίζω ότι έχει περάσει αυτός ο χρόνος. Δεν αντέχω την κτητικότητα. Είχα σχέσεις πέρα από τον γάμο μου, που διήρκεσε 20 χρόνια. Το συμπέρασμά μου είναι ότι η παρέμβαση που γίνεται φυσιολογική κάποιες φορές είναι casus belli για σένα.
Η απώλεια που σας κόστισε είναι ο χαμός της αδελφής σας.
Η αδελφή μου ήταν ένας σημαντικός άνθρωπος για μένα, όχι λόγω της συγγένειας, αλλά γιατί είχαμε δεθεί. Δεν ήμασταν ακριβώς της ίδιας φιλοσοφίας, αλλά κι αυτό είχε τη γοητεία του. Την αγαπούσα πολύ. Ηταν πιο μεγάλη από μένα και από άλλη μητέρα. Γνωριστήκαμε κάτω από δύσκολες συνθήκες, σε μεγάλη ηλικία. Από τη στιγμή εκείνη είχαμε μια στενή ψυχική σχέση, που δεν εκφραζόταν πάντα με το να βλεπόμαστε συνέχεια. Ηταν από τους θανάτους εκείνους που με τάραξαν πολύ.
Επαναπροσδιορίσατε κάποια πράγματα;
Σίγουρα κάποια σοβαρά γεγονότα πυροδοτούν σκέψεις. Δεν προσπαθώ να δίνω απαντήσεις σε κάθε ερώτημα της ζωής. Οταν ένας άνθρωπος έχει μια απάντηση για όλα είναι ηλίθιος.
Πρόσφατα «έφυγε» ο Λουκιανός Κηλαηδόνης.
Είναι μεγάλη ιστορία για μένα ο Λουκιανός. Κάποιες εποχές ήμασταν πολύ κοντά. Είχαμε παίξει μπιλιάρδα μαζί, είχαμε πιει μαζί, είχαμε πει πολλές ιστορίες. Ηταν να κάνουμε και μια ταινία, στην οποία θα έγραφε τη μουσική, αλλά δεν έγινε. Πριν από δυο τρία χρόνια είχαμε συναντηθεί για να κάνει ένα έργο που του έδινε ιδιαίτερη σημασία. Τον αγαπούσα πολύ, όπως και ο περισσότερος κόσμος. Χαθήκαμε λιγάκι με τον χρόνο, αλλά ποτέ στην ουσία.
Νιώθετε ότι είναι ένα τέλος εποχής κάθε φορά που φεύγει ένα οικείο πρόσωπο;
Δεν μπορώ να το δω έτσι, γιατί οι απώλειες δίνουν τη θέση τους σε κάτι άλλο. Οπως έλεγαν οι αρχαίοι, διά του ερωτήματος τίθεται το ερώτημα και υπάρχει συνέχεια. Δεν υπάρχει ποτέ κατάφαση ή απάντηση. Πάντα κάτι γίνεται. Τίποτε δεν πέφτει κάτω.
