Μελέτη δείχνει ότι το μοντέλο στον διάσημο πίνακα του Λεονάρντο ντα Βίντσι είναι «ευτυχισμένο», εξαιτίας ενός έξυπνου τεχνάσματος που χρησιμοποίησε ο καλλιτέχνης
Μελέτη δείχνει ότι το μοντέλο στον διάσημο πίνακα του Λεονάρντο ντα Βίντσι είναι «ευτυχισμένο», εξαιτίας ενός έξυπνου τεχνάσματος που χρησιμοποίησε ο καλλιτέχνης
ΑΠΟ ΤΟΝ
ΑΠΟΣΤΟΛΟ ΑΝΤΩΝΑΚΗ
Eπιστημονική ομάδα τροποποίησε, για τις ανάγκες της έρευνας, κατάλληλα τις γωνίες του στόματος του μοντέλου, ώστε να έχουν κλίση ανάλογα ελαφρώς πάνω και κάτω, για να δημιουργήσουν οκτώ αλλαγμένες ανεπαίσθητα εικόνες – τέσσερις «πιο ευτυχισμένες» και τέσσερις «πιο θλιβερές». Οι εικόνες επιδείχθηκαν στους συμμετέχοντες στο πείραμα, οι οποίοι έπρεπε να τις περιγράψουν ως ευχάριστες ή δυσάρεστες.
Σε ένα ασυνήθιστο πείραμα, στο οποίο συμμετείχαν εθελοντές, ένα ποσοστό συντριπτικά μεγάλο (άγγιζε σχεδόν το 100% των συμμετεχόντων) περιέγραψε την έκφραση της Τζοκόντα ως «ευτυχισμένη».Τα στοιχεία του πειράματος δημοσίευσε η έγκριτη «Daily Mail». Γνωστή στα ιταλικά ως La Gioconda, η Μόνα Λίζα συχνά έχει αναφερθεί ως εκπροσωπευτικό σύμβολο ενός συναισθηματικού αινίγματος.
«Μείναμε πραγματικά έκπληκτοι από τα αποτελέσματα» δήλωσε ο νευροεπιστήμονας Juergen Kornmeier του πανεπιστημίου του Freiburg στη Γερμανία, ο οποίος συμμετείχε στη μελέτη.
Ο Kornmeier και μια ομάδα επιστημόνων διαφόρων ειδικοτήτων χρησιμοποίησαν το αναμφισβήτητα πιο διάσημο έργο τέχνης στον κόσμο σε μια μελέτη για να ερευνηθούν οι παράγοντες που επηρεάζουν πώς οι άνθρωποι κρίνουν οπτικές ενδείξεις, όπως οι εκφράσεις του προσώπου. Το πορτρέτο εμφανίζεται σε πολλούς να χαμογελά γλυκά σε πρώτη φάση, για να υιοθετήσουν στη συνέχεια την άποψη πως βλέπουν ένα σκωπτικό ή λυπημένο βλέμμα όσο περισσότερο το κοιτούν.
Χρησιμοποιώντας ένα μαύρο και άσπρο αντίγραφο του πρωτότυπου αριστουργήματος του 16ου αιώνα από τον Λεονάρντο ντα Βίντσι, οι επιστήμονες «πείραξαν» επιδέξια τις γωνίες του στόματος του μοντέλου, δίνοντας ελαφρά κλίση πάνω και κάτω για να δημιουργήσουν οκτώ αλλαγμένες εικόνες – τέσσερις οριακά αλλά σταδιακά «πιο ευτυχισμένες» και τέσσερις «θλιβερές» εκφράσεις της Τζοκόντα.
Ενα μπλοκ με εννέα επιλεγμένες εικόνες δόθηκε (για 30 φορές) σε 12 ανθρώπους που συμμετείχαν στην έρευνα. Σε κάθε παρουσίαση, για την οποία οι εικόνες ήταν σε τυχαία σειρά, οι συμμετέχοντες έπρεπε να περιγράψουν καθεμία από τις εννέα εικόνες, χαρακτηρίζοντάς τη ως ευχάριστη ή δυσάρεστη. «Λαμβάνοντας υπόψη τις περιγραφές από την τέχνη και την ιστορία της τέχνης, νομίζαμε ότι το πρότυπο θα ήταν πιο διφορούμενο» είπε ο Kornmeier. «Αντ’ αυτού και προς μεγάλη μας έκπληξη, η αρχική εικόνα του Ντα Βίντσι ήταν αντιληπτή ως ευτυχής ή χαρούμενη έκφραση στο 97% των περιπτώσεων».
Μια δεύτερη φάση του πειράματος αφορούσε την αρχική Μόνα Λίζα με οκτώ «θλιβερές» εκδόσεις, με ακόμη περισσότερες αποχρώσεις και διαφορές στην κλίση των χειλιών.
Κριτήρια του μυαλού
Προηγουμένως οι ερευνητές, εξετάζοντας άλλο ένα έργο του Ντα Βίντσι, αποκρυπτογράφησαν το μυστικό του μεγάλου ζωγράφου, σχετικά με την ικανότητά του να δημιουργεί αυτό το «απροσδιόριστο χαμόγελο».
Η μελέτη αποκαλύπτει πώς ο πίνακας «La Bella Principessa», ζωγραφισμένος από τον Ντα Βίντσι πριν αυτός ολοκληρώσει τη Μόνα Λίζα, στα τέλη του 15ου αιώνα, «κρύβει» ένα έξυπνο τέχνασμα για να επηρεάσει τον παρατηρητή. Η Φλωρεντιανή αρχόντισσα Lisa Gherardini πιστεύεται ευρέως ότι ήταν το μοντέλο για τον συγκεκριμένο ζωγραφικό πίνακα του Λεονάρντο ντα Βίντσι, μια και είχε αποφασίσει να τη ζωγραφίσουν μεταξύ 1503 και 1506.
Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι με την επιδέξια ανάμειξη χρωμάτων για τον σχεδιασμό και τη διαμόρφωση του στόματος ο ζωγράφος εκμεταλλευόταν την περιφερειακή όρασή μας, με το σχήμα του στόματος του ατόμου να φαίνεται ότι αλλάζει ανάλογα με τη γωνία που αυτό προβαλλόταν.
Οταν προβάλλεται άμεσα, η κλίση του στόματος ήταν σαφώς προς τα κάτω, σύμφωνα με την έρευνα των επιστημόνων από το πανεπιστήμιο Sheffield Hallam και το πανεπιστήμιο του Sunderland.
Καθώς το βλέμμα του παρατηρητή περιπλανιέται κάπου αλλού για να εξετάσει και άλλα χαρακτηριστικά, το στόμα φαίνεται ότι παίρνει μια ανοδική κλίση, δημιουργώντας ένα χαμόγελο που μπορεί κάποιος να το δει μόνο έμμεσα και αυτό μοιάζει πολύ με εκείνο της Μόνα Λίζα.
Η τεχνική αυτή ονομάστηκε sfumato και μπορεί να την παρατηρήσει κανείς τόσο στη Μόνα Λίζα όσο και στη «La Bella Principessa».
Η αρχόντισσα της Φλωρεντίας
Από τα στοιχεία που έχουν διασωθεί, η αρχόντισσα γεννήθηκε στη Φλωρεντία και παντρεύτηκε στην εφηβεία της έναν έμπορο μεταξένιων υφασμάτων, ο οποίος αργότερα έγινε τοπικός αξιωματούχος.
Εγινε μητέρα πέντε παιδιών. Πιστεύεται ότι ο σύζυγός της, ο Francesco del Giocondo, ανέθεσε την κατασκευή του πορτρέτου για να εορταστεί είτε η εγκυμοσύνη της συζύγου του είτε η αγορά ενός αρχοντικού σπιτιού γύρω στο 1502 με 1503.
Μετά τον θάνατό του, η Gherardini έγινε μοναχή. Πέθανε το 1542 σε ηλικία 63 ετών, αφού προηγουμένως είχε ζητήσει να θαφτεί κοντά στη Μονή Sant’ Orsola.
