❱❱ Η αίσθηση για προστασία, που οδηγεί υποχρεωτικά τα άτομα σε μια ιδιόρρυθμη, επαναλαμβανόμενη συμπεριφοράΣτην καθημερινότητά μας όλοι γνωρίζουμε ορισμένες ήπιες μορφές καταναγκασμού. Πολλοί από μας κάνουμε πράγματα με την ίδια σειρά, με τον ίδιο τρόπο, προσέχουμε και προστατευόμαστε από σημάδια ενδεχόμενης κακοτυχίας (π.χ., Τρίτη και 13, μαύρες γάτες κ.ά.), ωστόσο κάποιοι δίνουν υπερβολική σημασία και τους απασχολούν έντονα.
Πολλές φορές έρχονται σκέψεις οι οποίες φαίνονται παράλογες, εκτός πραγματικότητας, αλλά είναι δύσκολο να τις προσπεράσουμε και να απαλλαγούμε από αυτές. Κάποια άτομα μας φαίνονται πολύ διαφορετικά στη συμπεριφορά τους. Διακρίνονται για τη σοβαρότητα, την τυπικότητα, την ακρίβεια, την αξιοπιστία, την επιδεξιότητά τους και τη σχολαστικότητά τους, όμως απουσιάζει ο αυθορμητισμός.
Η μεγάλη ανάγκη τους για προστασία τα οδηγεί υποχρεωτικά σε μια ιδιόρρυθμη, επαναλαμβανόμενη συμπεριφορά σε συνδυασμό με πολλή συγκέντρωση, επανάληψη και επιτήδευση. Η προσωπικότητα αυτών των ατόμων είναι ιδιαίτερα καταναγκαστική, δηλαδή, σύμφωνα με την επίσημη ορολογία της λέξης, είναι η εξωτερική δύναμη / ενέργεια που οδηγεί τους ανθρώπους να κάνουν πράγματα παρά τη θέλησή τους, καθώς και το αποτέλεσμα αυτής της ενέργειας.
Οργάνωση
Η καθημερινότητά αυτών των ατόμων χαρακτηρίζεται από την επιμέλεια, την προσοχή και την ακρίβεια. Οι ενέργειές τους στηρίζονται στη δομή και την οργάνωση για τη διεκπεραίωση του πιο απλού ή και του πιο σύνθετου έργου. Αυτό που πρέπει να πούμε είναι ότι αυτοί οι άνθρωποι μοιάζουν να είναι ανάμεσα σε δύο ζωές, σε αυτή που είναι σαν όλων μας και σε αυτή στην οποία ισχύουν μόνο για τους ίδιους οι δικοί τους κανόνες, με τα δικά τους μέτρα και σταθμά. Μπορεί να γνωρίζουν ότι οι φόβοι και οι φοβίες τους είναι περιττοί, χωρίς λογική, όμως αυτό δεν τους βοηθάει ούτε τους επιτρέπει να απελευθερωθούν από αυτούς.
Η Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή ή ΙΨΔ, όπως ορίζεται επιστημονικά, περιλαμβάνεται στην ομάδα των αγχωδών διαταραχών και αυτές με τη σειρά τους στην ευρύτερη ομάδα των νευρώσεων.
Χαρακτηρίζεται είτε από ιδεοληψίες, που αναφέρονται σε επίμονες και επαναλαμβανόμενες ιδέες, παρορμήσεις ή εικόνες, οι οποίες βιώνονται ως παρείσακτες ή και απρόσφορες και προκαλούν στον πάσχοντα έντονο άγχος ή δυσαρέσκεια. Επίσης, από ψυχαναγκασμούς, οι οποίοι αναφέρονται σε επαναλαμβανόμενες συμπεριφορές, που στοχεύουν στην εξαφάνιση ή τη μείωση του άγχους παρά στην ευχαρίστηση ή την ικανοποίηση του ατόμου.
Επίσης, κάποιες φορές εμφανίζονται συμπτώματα και από τα δύο μαζί, με αποτέλεσμα ψυχοπαθολογικές εκδηλώσεις που συνιστούν για το άτομο πηγή δυσφορίας και εγκλωβισμού, και απασχολούν σημαντικό μέρος από τον χρόνο του και από την επαγγελματική, κοινωνική και συναισθηματική ζωή του. Οι περισσότεροι πάσχοντες αναγνωρίζουν τον παθολογικό χαρακτήρα αυτών των καταναγκασμών, καθώς και ότι είναι ανούσιοι και διογκωμένοι, ωστόσο αδυνατούν να τους περιορίσουν ή να τους σταματήσουν. Η κατάθλιψη, που προϋπάρχει ή ακολουθεί, συχνά εμφανίζεται και ταυτόχρονα με τη διαταραχή.
Τρόποι αντιμετώπισης
Η διάγνωση της διαταραχής είναι ένα πρώτο βήμα για να μπορέσει ο ασθενής να συνεχίσει με την αντιμετώπισή της και συνήθως η λήψη εξειδικευμένης φαρμακευτικής αγωγής που συστήνει ο θεράπων γιατρός είναι υποχρεωτική.
Επίσης, προτείνονται και θεραπείες της συμπεριφοράς που είναι σχετικά εύκολα εφαρμόσιμες, βραδείας διάρκειας και με καλά αποτελέσματα. Σε αυτήν την προσέγγιση ο ασθενής έρχεται αντιμέτωπος εκούσια με το αντικείμενο ή την ιδέα που τον φοβίζει, είτε ρεαλιστικά είτε φαντασιωσικά, και ταυτόχρονα παροτρύνεται να αποφύγει την τελετουργία με την υποστήριξη, τη δομή και το θεραπευτικό πλαίσιο που του παρέχει ο θεραπευτής.
Πίσω από κάθε σύμπτωμα κρύβεται και μια ανάγκη, μια επιθυμία που δεν έχει εκφραστεί. Ακόμη και σε ακραίες καταστάσεις, όπως μια σοβαρή ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή, υπάρχει λύση και δεν είναι άλλη από το να δοθεί στο άτομο το κατάλληλο πλαίσιο να εκφράσει και να συνειδητοποιήσει αυτό που του συμβαίνει, αυτό που το κυριεύει ως συναίσθημα και το οδηγεί στις αναγκαστικές επαναλήψεις.
Η εικόνα της Ιδεοψυχαναγκαστικής Διαταραχής
Οι ιδεοληψίες είναι μία από τις κύριες εκδηλώσεις της διαταραχής. Πρόκειται για ιδέες, αναπαραστάσεις και παρορμήσεις που επιβάλλονται στη σκέψη του ατόμου παρότι αυτό προσπαθεί να τις διώξει.
Οι ιδεοληψίες μπορεί να είναι:
1. Φοβικές ιδεοληψίες: Η έλλειψη καθαριότητας, ο κίνδυνος μόλυνσης, η μικροβιοφοβία, οι ασθένειες, τα ατυχήματα, ο θάνατος.
2. Ιδεατές ιδεοληψίες: Ο ασθενής οδηγείται σε συνεχείς επαληθεύσεις για να περιορίσει τους φόβους του, κάτι το οποίο διαρκεί λίγο.
Για παράδειγμα, μπορεί να έχει αμφιβολίες αν κλείδωσε την πόρτα, αν έκλεισε την κουζίνα, τα φώτα, τις ηλεκτρικές συσκευές, αν ολοκλήρωσε τις υποχρεώσεις του, την εργασία του, ενώ ήδη τα έχει ελέγξει.
3. Ιδεοληπτικές παρορμήσεις: Πρόκειται για την αίσθηση του ατόμου ότι κινδυνεύει να κάνει πράξεις ή να πει λέξεις ή φράσεις ανήθικες, οι οποίες έρχονται κυρίως σε αντίθεση με το περιβάλλον στο οποίο βρίσκεται και άθελά του προσβάλλει. Για παράδειγμα, να ξεστομίσει ιερόσυλες λέξεις και βωμολοχίες χωρίς να το επιθυμεί. Θα μπορούσαμε να πούμε απλοϊκά ότι αυτές οι «κακές λέξεις» εκφράζονται από το άτομο με μια μορφή τικ, αντανακλαστικά. Συχνά τα άτομα με ΙΨΔ πιστεύουν ότι η σκέψη μιας ιδεοληψίας μπορεί να πραγματοποιηθεί άμεσα και να τους συμβεί το αναπάντεχο.
4. Οι ψυχαναγκασμοί: Αποτελούν άλλο ένα βασικό σύμπτωμα της διαταραχής. Πρόκειται για επαναληπτικές συμπεριφορές που έχουν τη μορφή εξωτερικών ή εσωτερικών πράξεων, οι οποίες επιβάλλονται από το ίδιο το άτομο στον τρόπο με τον οποίο θα ενεργήσει.
Συχνά παίρνουν τη μορφή τελετουργίας, έχουν επαναληπτικό χαρακτήρα, με σκοπό να μειωθεί το άγχος
που είχε προκληθεί και να ανακουφιστεί ο φόβος.
MSc Κλινική Ψυχοπαθολόγος –
Ψυχοθεραπεύτρια
Universite Paris VIII – St. Denis – Vincennes, France
www.michalopoulou.gr
www.facebook.com/
Σοφία Π. Μιχαλοπούλου
