Μια νέα απειλή πλανάται πάνω από τον πλανήτη θέτοντας σε κίνδυνο τη δημόσια υγεία, την ώρα που ακόμη βρίσκεται σε εξέλιξη η θανατηφόρα επέλαση του κορονοϊού. Η ευλογιά των πιθήκων, η οποία μεταδίδεται και από άνθρωπο σε άνθρωπο, έχει σκορπίσει τον τρόμο στην επιστημονική κοινότητα, καθώς απειλεί να πάρει διαστάσεις επιδημίας και να προκαλέσει νέες εκατόμβες νεκρών.
Η ανησυχία έχει χτυπήσει «κόκκινο» σε παγκόσμιο επίπεδο, καθώς τα κρούσματα αυτής της νέας φονικής επιδημίας έχουν αρχίσει να κάνουν την εμφάνισή τους σε Ευρώπη και ΗΠΑ. Μάλιστα, πολλοί χαρακτηρίζουν τον ιό ως το «νέο AIDS», καθώς ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας ανακοίνωσε ότι εξετάζει προσεκτικά το γεγονός ότι κάποια από τα κρούσματα μεταδόθηκαν μεταξύ gay και bisexual.
«Παρατηρούμε μεταδόσεις μεταξύ ανδρών που είχαν σεξουαλικές σχέσεις με άνδρες, κάτι που αποτελεί μια νέα πληροφορία την οποία πρέπει να εξετάσουμε σωστά, ώστε να κατανοήσουμε καλύτερα τη δυναμική της μετάδοσης» δήλωσε ο αναπληρωτής γενικός διευθυντής αντιμετώπισης εκτάκτων καταστάσεων στον ΠΟΥ Ιμπραϊμά Σοσέ Φαλ. Όμως, τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Ασθενειών στις ΗΠΑ υπογράμμισαν ότι «οποιοσδήποτε, ανεξαρτήτως σεξουαλικού προσανατολισμού, μπορεί να μεταδώσει την ευλογιά των πιθήκων».
Όπως αναφέρει η ενημερωτική ιστοσελίδα του Εθνικού Συστήματος Υγείας (NHS) της Βρετανίας, η ευλογιά των πιθήκων είναι μία ιογενής λοίμωξη που μεταδίδεται από μολυσμένα ζώα, όπως τα τρωκτικά. Ο άνθρωπος μπορεί να μολυνθεί αν τον δαγκώσει το μολυσμένο ζώο ή αν έρθει σε επαφή με το αίμα του, τα σωματικά του υγρά, το εξάνθημά του. Μπορεί, επίσης, να μεταδοθεί με την κατανάλωση μισοψημένου κρέατος από ένα μολυσμένο ζώο ή με την επαφή με άλλα προϊόντα από μολυσμένα ζώα (π.χ. τη γούνα τους).
Ωστόσο, μπορεί να συμβεί και μετάδοση μεταξύ των ανθρώπων, μέσω της επαφής με μολυσμένα αντικείμενα του πάσχοντος (π.χ. με τα σεντόνια ή τις πετσέτες του) ή των μεγάλων σταγονιδίων που εκπέμπει ένας ασθενής με ενεργό νόσο, όταν βήχει ή φτερνίζεται.
Σε κατάσταση συναγερμού φαίνεται πως έχουν τεθεί και οι υγειονομικές Αρχές της Ελλάδας, καθώς η εξάπλωση ενός τέτοιου ιού ισοδυναμεί με κίνδυνο κατάρρευσης του συστήματος και μια πρωτόγνωρη απειλή, για την αντιμετώπιση της οποίας δεν έχουμε ακόμα δοκιμασμένο «φάρμακο». Στην ανοιχτή υγειονομική πρόκληση που αποτελεί για τη χώρα η εξάπλωση του ιού της ευλογιάς των πιθήκων αναφέρθηκε σε χθεσινή του ανάρτηση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ο καθηγητής Επιδημιολογίας του ΕΚΠΑ και μέλος της επιτροπής των εμπειρογνωμόνων Γκίκας Μαγιορκίνης.
«Χωρίς να πιστεύω ότι υπάρχει άμεσα λόγος ανησυχίας, θα έλεγα ότι τα στοιχεία δείχνουν ανάγκη για αυξημένη επαγρύπνηση» είπε χαρακτηριστικά, δείχνοντας πως ο κίνδυνος είναι πέρα για πέρα υπαρκτός.
Όσον αφορά την εξάπλωση του ιού της ευλογιάς των πιθήκων έχουμε τουλάχιστον τρία επιδημιολογικά ενδιαφέροντα σημεία:
1. Τα στοιχεία συγκλίνουν στην παρατεταμένη μετάδοση μεταξύ ανθρώπων και όχι ανθρώπων από μολυσμένα ζώα (όπως βλέπαμε στο παρελθόν),
2. πρώτη φορά στα ιστορικά βλέπουμε εξάπλωση σε περισσότερες από μία ευρωπαϊκές χώρες,
3. τα κρούσματα δεν έχουν όλα άμεση σχέση μεταξύ τους, συνεπώς σίγουρα υπάρχουν αδιάγνωστοι (ασυμπτωματικοί;) φορείς της νόσου.
«Σε κάθε περίπτωση, δεν είναι μία επιδημική έξαρση όπως αυτές που γνωρίζαμε γι’ αυτόν τον ιό και έχουμε συνηθίσει, συνεπώς είναι σημαντικό να σκεφτούμε out of the box, καθώς υπάρχει η πιθανότητα να βλέπουμε μία σημαντική αλλαγή συμπεριφοράς του ιού, ως αποτέλεσμα και της μειωμένης ανοσίας από το εμβόλιο της ευλογιάς» επισημαίνει ο καθηγητής.
Τα συμπτώματα και τα ποσοστά θνησιμότητας
Συνήθως, χρειάζονται πέντε έως 21 ημέρες για να εκδηλωθούν τα πρώτα συμπτώματα μετά την επαφή με τον ιό που προκαλεί την ευλογιά των πιθήκων. Αυτά είναι: Υψηλός πυρετός, πονοκέφαλος, πόνοι στους μυς και στη μέση, διογκωμένοι λεμφαδένες, ρίγη, εξάντληση.
Μία έως πέντε ημέρες μετά την έναρξη αυτών των συμπτωμάτων εμφανίζεται δερματικό εξάνθημα. Συχνά εμφανίζεται πρώτα στο πρόσωπο και ύστερα εξαπλώνεται στο υπόλοιπο σώμα. Το εξάνθημα μερικές φορές συγχέεται με αυτό που προκαλεί η ανεμοβλογιά. Αρχίζει με εξογκωμένα σπυράκια, που σταδιακά μετατρέπονται σε μικρές φουσκάλες με υγρό. Οι φλύκταινες αυτές δημιουργούν τελικά κρούστα, που αργότερα πέφτει. Τα συμπτώματα που προκαλεί η ευλογιά των πιθήκων συνήθως υποχωρούν εντός δύο ως τεσσάρων εβδομάδων.
Η νόσος συνήθως είναι ήπια και οι περισσότεροι άνθρωποι αναρρώνουν δίχως απρόοπτα. Στο μεσοδιάστημα, όμως, πρέπει να παραμείνουν απομονωμένοι σε ειδικό νοσηλευτικό χώρο, για να αποφευχθεί η μετάδοση σε άλλα άτομα. Ωστόσο, υπάρχει περίπτωση να είναι τόσο ήπια η νόσος, ώστε να παραμείνει αδιάγνωστη. Σε τέτοια περίπτωση, υπάρχει μεγαλύτερος κίνδυνος μετάδοσης από άνθρωπο σε άνθρωπο. Επιπλέον, η ευλογιά των πιθήκων προκαλεί μερικές φορές σοβαρή νόσο, που έχει ποσοστό θνησιμότητας περίπου 1% (από το στέλεχος του υπαίτιου ιού ενδημεί στη δυτική Αφρική και ευθύνεται για τα βρετανικά κρούσματα). Από το άλλο στέλεχος, που επικρατεί στην κεντρική Αφρική, το ποσοστό θνησιμότητας μπορεί να φτάσει το 10%.