Το σπήλαιο της Προχόδνα (Prohodna) είναι ένας παράξενος χώρος στην κεντρική Βουλγαρία που αποτελεί πόλο έλξης για πολλούς επισκέπτες εξαιτίας παλιών θρύλων
Η διαφορετικότητα, το μυστήριο και οι θρύλοι σχετικά με το συγκεκριμένο σπήλαιο είναι διαδεδομένα λόγω των δύο οπών σε σχήμα οφθαλμών που βρίσκονται στον κεντρικό θάλαμό του.
Το ζεύγος αυτών των οπών έχει ερμηνευτεί από τους ντόπιους ως τα «Μάτια του Θεού» (Oknata), όπως το αποκαλούν στα βουλγαρικά. Κάποιοι, όμως, τα αποκαλούν και «Μάτια του διαβόλου» επειδή, όπως λέγεται, πολλοί επισκέπτες χάθηκαν στην προσπάθειά τους να εξερευνήσουν τη σπηλιά και τον περιβάλλοντα χώρο.
Η λέξη prohodna μπορεί να μεταφραστεί και ως πέρασμα ή «δρόμος διαφυγής». Το σπήλαιο είναι προσβάσιμο μέσω μίας από τις δύο εισόδους, η μεγαλύτερη από τις οποίες είναι γνωστή ως «Μεγάλη είσοδος» και έχει ύψος 45 μ., ενώ η μικρότερη, που έχει ύψος 35 μ., είναι γνωστή ως «Μικρή είσοδος», και τις χωρίζει απόσταση 262 μέτρων.
Αυτός ο σπηλαιώδης χώρος στο παρελθόν είχε κατοικηθεί από ανθρώπους, καθώς έχουν βρεθεί αντικείμενα τη Νεολιθική και τη Χαλκολιθική Περίοδο. Το σπήλαιο βρίσκεται στο φαράγγι του Iskar, περίπου 2 χλμ. μακριά από το χωριό Karlukovo και 112 χλμ. από τη Σόφια. Αυτό το τμήμα της χώρας βρίσκεται σε μία από τις μεγαλύτερες «καρστικές» περιοχές της Βουλγαρίας και επομένως το σπήλαιο της Προχόδνα χαρακτηρίζεται καρστική σπηλιά.
«Καρστικό» είναι είδος τοπίου που σχηματίζεται όταν διαλυτοί βράχοι (όπως δολομίτης, γύψος και ασβεστόλιθος), που σχηματίζουν το γεωφυσικό υπόβαθρο μιας περιοχής, διαλύονται από ασθενή οξέα. Τα καρστικά τοπία είναι ιδιαίτερες περιοχές της Γης με μοναδικό ανάγλυφο, συνήθως τραχύ και άγριο, όπου κυριαρχούν η πέτρα και η έλλειψη νερού και εδάφους. Αποτέλεσμα, λοιπόν, αυτής της διάλυσης είναι να σχηματίζονται χαρακτηριστικές επιστρώσεις, που μοιάζουν να απεικονίζουν -συμπτωματικά προφανώς και εις μάτην εκείνων που δαιμονοποιούν τα πάντα- διάφορα οπτικά θέματα.
Διάβρωση των βράχων
Ο τόπος θεωρείται, επίσης, χάρη σε αυτό το φυσικό χαρακτηριστικό ένα καλό μέρος για τη σπηλαιολογία (για μελέτη και εξερεύνηση σπηλαίων). Στην περίπτωση του συγκεκριμένου σπηλαίου η διάβρωση των βράχων έγινε με τέτοιον τρόπο ώστε να σχηματιστούν αυτές οι δύο τρύπες στην οροφή του κεντρικού θαλάμου της σπηλιάς. Εδώ η ανθρώπινη φαντασία μπορεί να προχωρήσει μερικά βήματα περαιτέρω όσον αφορά τα «Μάτια του Θεού».
Για παράδειγμα, όταν βρέχει, το νερό διαπερνά τις τρύπες. Εξετάζοντας από συγκεκριμένες γωνίες στο σπήλαιο, δεν είναι πολύ δύσκολο να φανταστεί κανείς ότι το νερό της βροχής που τρέχει στα τείχη της σπηλιάς είναι δάκρυα και ότι τα μάτια «κλαίνε».
Με την πάροδο του χρόνου η ροή του νερού της βροχής έχει επίσης σχηματίσει γραμμές στα τοιχώματα της σπηλιάς. Κάποιος θα μπορούσε να οραματιστεί ότι αυτές οι γραμμικές και λοξοειδείς διαβρώσεις σχηματίζουν τη γενειάδα ενός ηλικιωμένου άνδρα, ενδεχομένως την ανθρωποκεντρική αντίληψη της όψης του Θεού. Σε κάποιες εποχές το φως που εισέρχεται στη σπηλιά από τα «μάτια» σχηματίζει αντανακλάσεις στο έδαφος.
Με αυτές τις δύο προοπτικές και με τη βοήθεια γόνιμης φαντασίας, είναι σχετικά εύκολο να καταλάβουμε γιατί οι επισκέπτες του σπηλαίου της Προχόδνα αισθάνονται ότι παρακολουθούνται είτε από τον Θεό είτε από τον διάβολο.
