Βουνά, πυκνή βλάστηση, απέραντη θέα, πέτρινα μοναστήρια σαν πύργοι που στέκονται θεματοφύλακες της πίστης και του Ελληνισμού συνδράμοντας στην Επανάσταση του 1821 αλλά και στο Επος του 1940,
- Από τη Μαρία Ανδρέου
ιερά θαυματουργά λείψανα αγίων της Ορθοδοξίας, εικόνες της Παναγίας που συγκινούν την ψυχή, φιλόξενα αρχονταρίκια με το λουκούμι, τον άρτο, τον καφέ και την πορτοκαλάδα και μια χούφτα μοναχές και μοναχοί στις μονές-φρούρια της Ορθοδοξίας! Μονή Παναγίας Γοργοεπηκόου Νεστάνης,
Μονή Αγίου Νικολάου Βαρσών στο Νεοχώρι, Ιερά Μονή Μαλεβής, Μονή Κοιμήσεως της Θεοτόκου Μπούρα, Μονή Τιμίου Προδρόμου, Μονή Φιλοσόφου – Κρυφό Σχολειό. Αυτό είναι το «Μικρό Αγιον Ορος της Αρκαδίας», με την «Espresso» σε ένα οδοιπορικό πίστης να επισκέπτεται τα έξι «καταφύγια» που διατήρησαν ζωντανή την πίστη των Ελλήνων στον Χριστό και στην Παναγία μας ανά τους αιώνες και έμαθαν μέσα στον τουρκικό ζυγό και στη σκλαβιά στα Ελληνόπουλα τη γλώσσα μας, ενώ βοήθησαν τους ήρωες του 1821 τη στιγμή που και οι ίδιοι οι μοναχοί γίνονταν από το σπαθί των Τούρκων ομολογητές της πίστης.
Με στόχο την ανάδειξη της Αρκαδίας ως κορυφαίου προορισμού προσκυνηματικού τουρισμού, καθώς μια πλειάδα μονών βρίσκεται σε πολύ κοντινή απόσταση από την Αθήνα, το Επιμελητήριο Αρκαδίας και ο πρόεδρος Γιάννης Τρουπής με τη βοήθεια της Μητρόπολης Μαντινείας – Κυνουρίας και τη Μητρόπολη Γορτυνίας και Μεγαλόπολης άνοιξαν για πρώτη φορά τις θύρες σπουδαίων ιστορικών μοναστηριών στον Τύπο, σε ένα μοναδικό φυσικό περιβάλλον με ασκητές και γερόντισσες που κρατάνε ψηλά το λάβαρο της πλούσιας πνευματικής κληρονομιάς του τόπου και βοηθούν ουσιαστικά τον ταλαιπωρημένο από τα πολλά προβλήματα Ελληνα και ξένο προσκυνητή.
Στα έξι μοναστηριακά σύνολα όπου ανάψαμε το κερί μας κάναμε μια θρησκευτική περιήγηση ελπίδας και είδαμε πλήθος προσκυνητών να κατεβαίνουν με τα πόδια το δάσος για να αντικρίσουν τη σκαρφαλωμένη στο βουνό Ιερά Μονή Τιμίου Προδρόμου. Παράλληλα ζήσαμε την αγωνία και τον πόνο των ανθρώπων μπροστά στην εικόνα της Παναγίας της Μεγαλομάτας, στη Μονή Μπούρα, που η όψη της είναι κόσμημα για τη λαογραφία, ενώ στη Μονή Μαλεβής γίναμε αυτόπτες μάρτυρες της έννοιας «τάμα και θαύμα», όταν η φιλόλογος και ξεναγός μας, η κυρία Ελένη, μας έδειξε στο παρεκκλήσι του Αγίου Νεκταρίου το καροτσάκι που άφησε παράλυτος προσκυνητής, αφού, με το που τον κατέβασε το ταξί στην πόρτα της μονής, σηκώθηκε και περπάτησε.
Το οδοιπορικό μας ξεκίνησε πρωί από το πανέμορφο χωριό της Νεστάνης, που μοιάζει με ελβετικό οικισμό -μέσα στο πράσινο και τα σπιτάκια με τις κεραμιδένιες σκεπές- από ψηλά.
Ιερά Μονή Παναγίας Γοργοεπηκόου στη Νεστάνη
Χτισμένη στις δυτικές πλαγιές του υψώματος Γουλά που δεσπόζει πάνω από τη Νεστάνη ξεπροβάλλει σε υψόμετρο 680 μ. η Ιερά Μονή Παναγίας Γοργοεπηκόου Νεστάνης, που γιορτάζει την Κοίμηση της Θεοτόκου στις 15 Αυγούστου. Ιδρύθηκε τον 11ο αιώνα και είναι χτισμένη σε αρχαιολογικό χώρο της θεάς Δήμητρας, με σπουδαία αρχαία λατρευτική παράδοση, ενώ διατηρεί ιδιαίτερα κειμήλια, μεταξύ άλλων και τη θαυματουργή εικόνα της Παναγίας που λέγεται ότι φιλοτέχνησε ο ευαγγελιστής Λουκάς!
Η προσωνυμία Γοργοεπήκοος προέρχεται από την πίστη των χριστιανών ότι η Παναγία εισακούει γοργά (αμέσως) τις προσευχές των πιστών. Η έτερη προσωνυμία της Παναγίας των «Τσιπιανών ή Τσιπιανίτισσας» είναι τοπωνυμική και προέρχεται από την ονομασία του τόπου όπου βρίσκεται, τα Τσηπιανά ή Κηπιανά.
Το ανδρικό μοναστήρι πέρασε όλες τις φάσεις: ακμή, μεγάλος αριθμός μοναχών, κάμψη, αραίωση μοναχών, καταστροφές από Ενετούς, Τούρκους, Αλβανούς, προσφορά στο Γένος, λειτουργία Κρυφού Σχολειού, προστασία των χριστιανών σε περιόδους δύσκολες.
«Μετά την άλωση της Τριπολιτσάς οι μοναχοί ανασυγκρότησαν τη μονή, η οποία καταστράφηκε στη συνέχεια από τους Αιγυπτίους» μας λέει ο νεαρός μοναχός Προκόπιος και συνεχίζει: «Η καταστροφή που είχε επιφέρει στη μονή ο Ιμπραήμ ήταν μεγάλη. Μετά το τέλος της Επανάστασης ξεκίνησαν οι εντατικές προσπάθειες επισκευής της». Με λουκούμι και καφέ, θελήσαμε να μάθουμε ποια είναι τα προβλήματα των επισκεπτών, τι είναι αυτό που τους βασανίζει! «Τα ψυχολογικά. 
Οι καταθλίψεις» μας λέει ο μοναχός Προκόπιος και συνεχίζει: «Εμείς λέμε στους προσκυνητές να κοινωνούν συχνά, να νηστεύουν, Τετάρτη και Παρασκευή. Το Σάββατο ακόμη και οι γέροντες στο Αγιον Ορος τρώνε ψάρι. Η Θεία Κοινωνία είναι ο ίδιος ο Χριστός. Η ζωή. Να μεταλαμβάνουμε συχνά, οι άρρωστοι έχουν ανάγκη το φάρμακο. Μόνο στην Τουρκοκρατία οι Ελληνες κοινωνούσαν τέσσερις φορές τον χρόνο, Χριστούγεννα, Πάσχα, γιατί φοβούνταν τους Οθωμανούς. Να έχετε έναν καλό πνευματικό. Να εξομολογείστε. Τον σωστό ιερέα πρέπει να τον νοιάζει τι κάνει ο πιστός από τη μέση και πάνω πρώτα από όλα. Την ψυχή του να κοιτά να σώσει από την κατάκριση του πλησίον. Αγαπάτε αλλήλους, έλεγε ο Χριστός. Τα πάθη με υπομονή και άσκηση θα κατασταλούν. Καλά τα έλεγε ο Αρχιεπίσκοπος Χριστόδουλος. Λείπει ο λόγος του σε όλους. Πολλοί προσκυνητές μας ρωτάνε “μα πώς τα καταφέρνετε στο μοναστήρι;” .Και τους απαντώ “εσείς πώς τα καταφέρνετε εκεί έξω;”»
Ιερά Μονή Αγίου Νικολάου Βαρσών, Νεοχώρι
Φτάσαμε στη μονή το σούρουπο. Το κρύο τσουχτερό. Σε απόσταση δώδεκα χιλιομέτρων από την Τρίπολη, κοντά στο χωριό Νεοχώρι, πάνω σε πλαγιά που οι ντόπιοι ονομάζουν Κουτρούφι, βρίσκεται η Ιερά Μονή Αγίου Νικολάου Βαρσών. Η μονή έχει υποστεί πολλές καταστροφές με την πάροδο του χρόνου και η πρώτη φάση του καθολικού της τοποθετείται στον 11ο μ.Χ. αιώνα, βάσει κτητορικής επιγραφής εντοιχισμένης στο νεότερο καθολικό. Το νεότερο καθολικό, το οποίο σώζεται και σήμερα, χρονολογείται στα τέλη του 15ου – αρχές 16ου αιώνα. Μέχρι και σήμερα στη μονή ζούνε πέντε μοναχοί, κατά τα ορθόδοξα πρότυπα άσκησης.
Στο καθολικό της ιεράς μονής αποθησαυρίζεται το σκήνωμα του νεομάρτυρα Δημητρίου, τμήμα της τιμίας κάρας της αγίας Παρασκευής, τμήμα λειψάνου τού νεομάρτυρα Παύλου, καθώς και τεμάχιο λειψάνου του παιδομάρτυρος αγίου Κηρύκου. Η δε εικόνα του λαοφιλούς αγίου Νικολάου είναι θαυματουργή.
Ο πατέρας Σαμουήλ μαζί με τον ηγούμενο Μελχισεδέκ μας φιλεύουν μελομακάρονα και νερό και μας τονίζουν ότι τη μονή επισκέπτονται πολλές άτεκνες που θαυματουργικά, μετά την επίσκεψή τους, αξιώνονται να γίνουν μάνες.
Η ιστορία της μονής, πλούσια. Ανάβουμε το κερί μας και ο πατέρας Σαμουήλ μας κάνει ένα μεγάλο δώρο. Μας φέρνει τα ιερά λείψανα της αγίας Παρασκευής, τμήμα από το κρανίο της, αλλά και τμήμα από το πόδι του αγίου Κηρύκου, και μονομιάς νιώσαμε την ευωδία τους. Στη συνέχεια μας καλεί να προσκυνήσουμε τα λείψανα των νεομαρτύρων Παύλου και Δημητρίου που στεφανώθηκαν από τον Κύριο, καθώς δεν άλλαξαν την πίστη τους κατά τον οθωμανικό ζυγό και φώτισαν το έθνος.
Ιερά Μονή Μαλεβής (Αγιος Πέτρος)
Η Ιερά Μονή Κοιμήσεως της Θεοτόκου Μαλεβή, χτισμένη στις πλαγιές του Πάρνωνα, σε υψόμετρο 920 μ. και σε απόσταση πέντε χιλιομέτρων από την κωμόπολη του Αγίου Πέτρου, θεωρείται από τα πιο φημισμένα μοναστήρια της Αρκαδίας και όλης της Ελλάδας. Να σημειώσουμε πως η περιοχή είναι ενταγμένη στο ευρωπαϊκό δίκτυο Natura 2000.
Η μονή οφείλει την ονομασία της στην ψηλότερη κορυφή του Πάρνωνα, που είναι γνωστή ως «Μαλεβός», επειδή το μοναστήρι ήταν παλαιότερα χτισμένο στην τοποθεσία «Κανάλοι», κοντά στην κορυφή του Μαλεβού.
Ετσι, η «Παναγία του Μαλεβού» έγινε σιγά σιγά η «Παναγία η Μαλεβή» ή απλώς η «Μαλεβή». Σε περίοπτη θέση δεσπόζει στο εσωτερικό του η θαυματουργή, όπως θεωρείται, εικόνα της Παναγίας Μαλεβής. Κατά την παράδοση είναι μία από τις 70 που φιλοτέχνησε ο ευαγγελιστής Λουκάς. Πλήθος πιστών επισκέπτεται τη μονή για να προσκυνήσει στις 23 Αυγούστου που γιορτάζει. Ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης χρησιμοποιούσε τη Μαλεβή ως στρατηγείο και ενίοτε ως νοσοκομείο, είχε μάλιστα ασφαλίσει στη μονή την οικογένειά του, όταν οι μισές ελληνικές δυνάμεις αποσύρθηκαν στο χωριό Αγιος Πέτρος.
Η Μαλεβή είναι ένα από τα πιο πολυσύχναστα μοναστήρια του Μοριά μαζί με τη Μονή Ελωνος. Χιλιάδες προσκυνητές συρρέουν από όλα τα σημεία της Ελλάδας και του εξωτερικού για να ασπαστούν τη μυροβλύζουσα και θαυματουργή εικόνα της Υπεραγίας Θεοτόκου, η οποία μεταφέρθηκε από το Αγιον Ορος τον 10ο αιώνα.
Η κυρία Ελένη, φιλόλογος, διακονεί τη μονή με ξεναγήσεις. Μας τονίζει ότι στη μονή φυλάσσονται επίσης τίμια λείψανα των αγίων Χαραλάμπους, Κοσμά, Τρύφωνος, Βασιλείου, Παντελεήμονος, Θεοδοσίου του Κοινοβιάρχου και Νείλου του Μυροβλήτου, και επισκεπτόμαστε το παρεκκλήσι του για να προσκυνήσουμε τα λείψανά του.
Η ηγουμένη Παρθενία μάς περιμένει στο Αρχονταρίκι για να μας δώσει άρτο, ένα κομποσκοίνι και μία εικόνα της Παναγίας και να μας μιλήσει για την ιερή γιορτή των Χριστουγέννων και το πώς ο Χριστός ζητά από εμάς να είμαστε ταπεινοί, όπως και ο ίδιος ήρθε ταπεινός σε μια φάτνη.
Ιερά Μονή Κοιμήσεως της Θεοτόκου Μπούρα
Η Ιερά Μονή Κοιμήσεως της Θεοτόκου, που είναι γνωστή και ως «Μπούρα» -στα αρβανίτικα γενναίος-, βρίσκεται στα νότια του χωριού Λεοντάρι της Μεγαλόπολης. «Μπούρα» ήταν η παλιά ονομασία του διπλανού χωριού Φαλαισία, που βρίσκεται στην τοποθεσία της αρχαίας Φαλαισίας. Αν και δεν είναι γνωστή η ακριβής χρονολογία κατασκευής της μονής, πιθανολογείται ότι χτίστηκε στα μέσα του 12ου αιώνα.
Πρόκειται για ένα γνήσιο θρησκευτικό κέντρο της Αρκαδίας, που τα χρόνια της Τουρκοκρατίας και κατά τη διάρκεια της Επανάστασης του 1821 αποτέλεσε τόπο συνάντησης των μελών της Φιλικής Εταιρείας και χώρος μύησης των Φιλικών. Η μονή ήταν επίσης κρησφύγετο αγωνιστών, όπως του Κολοκοτρώνη. Τα κτίρια του μοναστηριού έχουν σχήμα φρουριακό και αμέσως μόλις διαβαίνει ο προσκυνητής την είσοδό του συναισθήματα γαλήνης και κατάνυξης πλημμυρίζουν τη ψυχή του. Κάθε λογής λουλούδια είναι φυτεμένα στον αυλόγυρο του μοναστηριού, στη μέση του οποίου είναι το καθολικό του, το οποίο φέρει καλοδιατηρημένες αγιογραφίες, που αποπνέουν ιεροπρέπεια και αυστηρότητα. Η εικόνα της Κυρίας Θεοτόκου Ελεούσας η Μεγαλομάτας (1831) έχει έντονα στοιχεία λαϊκής τέχνης και ιδιαίτερη θαυματουργική χάρη.
Η μονή πανηγυρίζει στις 23 Αυγούστου, στην απόδοση Κοιμήσεως της Θεοτόκου.
Στο φιλόξενο αρχονταρίκι της μονής η μοναχή Μελάνη μάς φιλεύει παξιμάδια, κουλούρια και γλυκό κυδώνι, ενώ μας λέει ότι από το Λεοντάρι και τη μονή ξεκίνησε και η εκμάθηση της γλώσσας των κωφών και μας εκπλήσσει.
Από τη μεριά του ο πατέρας Ιωσήφ μάς καλωσορίζει και μας λέει πατρικά: «Παιδιά μου, ο καθένας κουβαλά τον Σταυρό του με τη βοήθεια του Θεού. Δεν μπορούμε να σηκώσουμε τον Σταυρό άλλων, αλλά τον δικό μας, ναι. Να έχουμε πνευματικό, γιατί η αμαρτία είναι αστοχία στην ένωση με τον Θεό. Συμμετοχή συχνή στα ιερά μυστήρια, στη Θεία Κοινωνία, να νηστεύουμε Τετάρτη και Παρασκευή. Να πίνουμε αγιασμό κάθε μέρα, είδατε πως το νερό το αγιασμένο δεν χαλάει; Να σας δίνει ο Θεός τη σωστική αρετή της υπομονής».
Ιερά Μονή Τιμίου Προδρόμου στη Στεμνίτσα
Την επομένη πρωί πρωί μια κατεβαίνουμε και μια ανηφορίζουμε μέσα σε χωμάτινο δρόμο με πέτρες. Σε ένα τοπίο που κόβει την ανάσα, στην ανατολική πλευρά της χαράδρας του Λούσιου ποταμού, ακούγεται η αγριάδα του και η ορμή του. Εκεί υψώνεται η Μονή Αγίου Ιωάννου Τιμίου Προδρόμο, που σήμερα στέκεται ως ένα από τα μεγαλύτερα και πιο ιστορικά μοναστήρια της Πελοποννήσου. Σύμφωνα με την παράδοση, η ίδρυση της μονής χρονολογείται στα μέσα του 12ου αιώνα από μοναχούς που ζούσαν σε κοντινά ασκητήρια και αποτέλεσε καταφύγιο και ιατρείο για τους αγωνιστές της Επανάστασης του 1821. Η πρόσβαση στη μονή είναι εφικτή με όχημα μέχρις ενός σημείο, έπειτα απαιτείται πεζοπορία κάτω από τον θεόρατο βράχο, αλλά αξίζει τον κόπο. Η θέα σε αποζημιώνει. Ολόγυρα η φύση οργιάζει και οι ήχοι από τα νερά του Λούσιου ποταμού και τα κελαηδήματα των πουλιών δημιουργούν στον επισκέπτη μια πρωτόγνωρη ηρεμία, σε ένα άγριο και συνάμα ειδυλλιακό τοπίο.
Ο ηγούμενος Λεόντιος μάς καλωσορίζει στη μονή και μας προσφέρει στο αρχονταρίκι λουκούμι και καφέ, ενώ το πάτωμα τρίζει κάθε φορά που μπαίνει ένας προσκυνητής. Ενας μοναχός μάς μιλά για την υποχρέωση του ασκητή να παρευρίσκεται στο μεσημεριανό τραπέζι αλλά και στις λειτουργίες και τις διακονίες στο περιβόλι και μας χαρίζει κομποσκοίνια.
Ιερά Μονή Φιλοσόφου (Κρυφό Σχολειό)
Ενας θρησκευτικός φάρος είναι η Ιερά Μονή Φιλοσόφου, αφού εδώ μόνασε και ο Νικηφόρος Φωκάς. Η επονομαζόμενη «αρχόντισσα του Φαραγγιού» του Λούσιου, πλούσια σε ιστορία και σε φυσική ομορφιά, βρίσκεται στην περιοχή «Μονοπόρη» του Λούσιου, περίπου 11 χλµ. νότια της Δημητσάνας. Αποτελείται από δύο κτιριακά συγκροτήματα, την παλαιά μονή και τη νέα· στη δεξιά μεριά του Λούσιου και οι δύο, απέχουν μεταξύ τους 600 μέτρα. Η Μονή Φιλοσόφου υπήρξε σπουδαίο εθνικό και παιδευτικό κέντρο, αφού εδώ λειτούργησε Κρυφό Σχολειό. Το 1765 ιδρύθηκε στη Μονή Φιλοσόφου η Σχολή Δημητσάνας, που αργότερα μεταφέρθηκε στη Δηµητσάνα. Γνωστή είναι η Βιβλιοθήκη, με σημαντικά χειρόγραφα του 12ου αιώνα, που διατηρούσε η μονή και που τώρα φυλάσσονται στην Εθνική Βιβλιοθήκη.
Ο μοναχός Νεκτάριος μάς λέει την ιστορία της μονής και μας ζητά τα ονόματά μας για να τα διαβάσει υπέρ υγείας. Το να βρεθούμε στο Κρυφό Σχολειό είναι πλέον αδύνατον, αφού δρόμος δεν υπάρχει και ο χώρος είναι κατεστραμμένος.
Πού να φάτε:
Ταβέρνα Το Αρχοντικό της Αθηνάς
Σε απόσταση αναπνοής από την κεντρική πλατεία της Βυτίνας, η παραδοσιακή ταβέρνα Το Αρχοντικό της Αθηνάς συνδυάζει ζεστή παραδοσιακή ατμόσφαιρα με αυθεντική αρκαδική κουζίνα. Η πέτρα, το ξύλο και τα παλιά αντικείμενα που στολίζουν τον χώρο ξυπνούν μνήμες της παράδοσης, ενώ η ανθοστολισμένη αυλή προσφέρει στιγμές χαλάρωσης μέσα στην καρδιά της ζωηρής πλατείας. Ξεχωρίζει το στιφάδο τους και το κοτόπουλο με κοφτό μακαρονάκι.
Φαγητό στο εστιατόριο Devero στην Τρίπολη
Στην πλατεία Αρεως της Τρίπολης το εστιατόριο Devero ξεχωρίζει με τον ανανεωμένο εξωτερικό του χώρο, προσφέροντας all-day επιλογές για καφέ, ποτό και φαγητό. Ο συνδυασμός στιλ και άνεσης δημιουργεί μια μοναδική εμπειρία φιλοξενίας στην καρδιά της πόλης. Δοκιμάστε τα λαζάνια τους και το κοτόπουλο α λα κρεμ.
Ταβέρνα Μαργιώλας στη Νεστάνη
Στη Νεστάνη η ταβέρνα Μαργιώλας ξεχωρίζει για την αυθεντικότητα της τοπικής κουζίνας: Ντόπια κρέατα, τυροκομικά, μοσχοφίλερο κρασί, ψωμί από ξυλόφουρνο και πιάτα όπως τυροκούλουρα, άγρια χόρτα και φρέσκες σαλάτες συνθέτουν μια αυθεντική γευστική εμπειρία. Η κυρία Τούλα κάνει τους πιο γευστικούς λαχανοντολμάδες και ο γιος της Γιώργος ξέρει όλη την ιστορία της Νεστάνης.
Γεωργαντάς, στο χωριό Ελληνικό
Η ταβέρνα Γεωργαντάς στο χωριό Ελληνικό ξεχωρίζει για την αυθεντική ελληνική κουζίνα και τα σπιτικά της πιάτα, προσφέροντας ζεστή, φιλόξενη ατμόσφαιρα. Ο χώρος συνδυάζει την παραδοσιακή ελληνική φιλοξενία με μοναδικές καλλιτεχνικές πινελιές, όπως ο εντυπωσιακός ξύλινος οινοστάτης από παλιά ελιά με ζωγραφισμένη παρθένα, δημιούργημα του τοπικού ξυλογλύπτη Χρήστου Δημητρίου και της συζύγου του, ζωγράφου. Ξεχωρίζει το πιάτο της προβατίνας.
Γεύμα στο εστιατόριο Τεύθις στη Δημητσάνα
Το εστιατόριο Τεύθις στη Δημητσάνα προσφέρει τοπική κουζίνα με φρέσκα ντόπια προϊόντα και πιάτα που αναδεικνύουν τις παραδοσιακές γεύσεις της περιοχής. Ο χώρος συνδυάζει παραδοσιακή ατμόσφαιρα με άνεση, ενώ η θέα προς το γραφικό τοπίο της περιοχής ολοκληρώνει την εμπειρία του επισκέπτη. Το πιάτο με το μπιφτέκι και τα λουκάνικα, όνειρο.
Πού να μείνετε:
Ξενοδοχείο «Μαίναλον» (Τρίπολη), «Ακροθέα» (Σκοπή) και «Koustenis Village».
