Μπορεί να μην έχεις διέξοδο, αλλά νιώθεις ότι βρίσκεσαι σε μια τοξική σχέση. Οι τοξικές σχέσεις είναι παντού γύρω μας και έχουν πολλές όψεις και αποχρώσεις…
Ψυχανάλυσέ το • Από τη Σοφία Π. Μιχαλοπούλου
Από τη
Σοφία Π. Μιχαλοπούλου*
Μπορεί να μην έχεις διέξοδο, αλλά νιώθεις ότι βρίσκεσαι σε μια τοξική σχέση. Οι τοξικές σχέσεις είναι παντού γύρω μας και έχουν πολλές όψεις και αποχρώσεις.
Αισθάνεσαι σαν να έχεις χάσει την ταυτότητά σου, τον εαυτό σου, την ηρεμία σου. Δεν είσαι όπως ήσουν και όπως σε θυμούνται οι φίλοι σου; Αισθάνεσαι περισσότερο αγχωμένος, εκνευρισμένος και κουρασμένος παρά χαρούμενος, ανέμελος κι ευτυχισμένος μέσα στη σχέση σου; Ο έρωτάς σου χάνεται…
Κι όμως, υπάρχουν και τοξικοί άνθρωποι, όπως χαρακτηριστικά τους ονομάζουν οι επιστήμονες. Είναι αυτοί που απομυζούν όλη μας την ενέργεια, μονίμως χαλούν τη διάθεσή μας, μας μιλούν συνέχεια αρνητικά και με την παρουσία τους και μόνο μας εξαντλούν. Εχουν ξεχάσει να πουν την πιο απλή γλυκιά κουβέντα. Σπέρνουν φόβους και φοβίες, ανησυχίες, γκρίνιες και πιέσεις. Μάλιστα, είναι ικανοί να κλονίσουν τη διάθεσή μας καθημερινά και να βλάψουν την ψυχική μας ισορροπία. Ισως η νέα χρονιά που μόλις «ξημέρωσε» αποτελεί και μια καλή ευκαιρία να επαναπροσδιορίσουμε τις σχέσεις μας με ανθρώπους που «δηλητηριάζουν» την καθημερινότητά μας!
Το «προφίλ»
Μια σχέση επιζήμια για τη ζωή και την ύπαρξή σου. Υπάρχουν άνθρωποι που σε γεμίζουν με χαρά. Τα τοξικά άτομα, από την άλλη, απλώς «ρουφούν» τη χαρά αυτή. Και μπορεί να μην είναι καθόλου κακοί άνθρωποι ούτε να έχουν κακές προθέσεις. Επιβάλλοντας, όμως, τον αρνητικό τρόπο ζωής τους, σε επηρεάζουν και αρχίζουν να σε μπλοκάρουν.
Τοξικές σχέσεις δημιουργούνται σε δύο περιπτώσεις. Ή όταν κάνεις σχέση με κάποιον εντελώς ασύμβατο με τον χαρακτήρα και τον τρόπο ζωής σου ή με κάποιον που είναι ένας πραγματικά δύσκολος άνθρωπος με αρνητικά βιώματα και σκέψεις. Το κακό με τις τοξικές σχέσεις είναι ότι δεν μπορείς να τις αναγνωρίσεις άμεσα. Το καλό είναι ότι δεν αργούν να δώσουν τα δείγματά τους.
Η σχέση μας, λοιπόν, με τέτοιους ανθρώπους μάς «αρρωσταίνει» κατά κάποιον τρόπο. Αρχίζουμε και νιώθουμε ότι νοσούμε χωρίς να έχουμε διάγνωση!
Εδώ, βέβαια, πρέπει να διευκρινιστεί ότι μπορεί να έχουν μόνο ένα από τα παραπάνω χαρακτηριστικά ή και περισσότερα, σε πολύ έντονο όμως βαθμό, σε σημείο δηλαδή που να επηρεάζουν τη ζωή μας, να «ρουφούν» όλη μας την ενέργεια και συχνά να μας κάνουν δυστυχείς και μίζερους. Ο τοξικός άνθρωπος:
1 Χρησιμοποιεί σχόλια που σε υποτιμούν και σε μειώνουν. Σε κάνει να νιώθεις ότι οι απόψεις σου, οι ανάγκες και οι συμπεριφορές σου είναι ανόητες και ανούσιες.
2 Σου δημιουργεί ενοχές. Νιώθεις υποχρεωμένος να ενδίδεις σε ό,τι σου ζητάει, γιατί διαφορετικά καταλήγει να σου ασκεί συναισθηματικό εκβιασμό.
3 Σε κάνει να πιστεύεις ότι τα κάνεις όλα λάθος!
4 Είναι διαρκώς ακυρωτικός, μίζερος και γεμάτος από αρνητισμό για καθετί που προτείνεις να κάνετε.
5 Είναι κατά βάση οξύθυμος, επιθετικός, αγενής και επικριτικός μαζί σου.
6 Οποτε του εκφράζεις τη δυσαρέσκεια και τον εκνευρισμό σου σχετικά με τη συμπεριφορά του, καταλήγει να σε κατηγορεί για υπέρμετρο εγωισμό, λέγοντας ότι όλα εσύ τα δημιουργείς, ενώ δεν χάνει την ευκαιρία για να βγάλει στην επιφάνεια τα δικά του παράπονα.
7 Είναι παθητικά επιθετικός. Δεν εκφράζει αυτό που θέλει, ενώ τα αφήνει όλα πάνω σου και τα περιμένει από σένα. Ωστόσο, δείχνει τη διαφωνία του με έμμεσο τρόπο, κάνοντάς σε να νιώθεις ενοχές ή υποστηρίζοντας ότι δεν έχει πειραχτεί, ενώ την ίδια στιγμή η συμπεριφορά του δείχνει το αντίθετο.
8 Ζηλεύει υπερβολικά και γίνεται έντονα κτητικός. Ενώ αρχικά αυτό μπορεί να είναι γοητευτικό, γρήγορα αντιλαμβάνεσαι ότι η συμπεριφορά του σε αναγκάζει να δικαιολογείσαι για κάθε επιθυμία και επιλογή σου που δεν τον συμπεριλαμβάνει.
Πότε βρισκόμαστε σε «κίνδυνο»;
Οταν ένας άνθρωπος μας προκαλεί συνεχώς νεύρα, ανασφάλεια, απαισιοδοξία, θλίψη, απομόνωση, αίσθημα κόπωσης, ενοχής, νύστα, κατ’ επέκταση αισθανόμαστε ότι ποτέ και για τίποτα δεν θα μας κατανοήσει, αντιθέτως πανεύκολα θα μας κρίνει και θα μας σχολιάσει. Συνάμα μας βάζει σε διαδικασία απολογίας για την πιο μικρή αυθόρμητη επιλογή μας και, όποια και αν είναι η φύση της σχέσης μας μαζί του (φιλική, συγγενική, ερωτική, επαγγελματική), πρέπει να βάλουμε όρια. Αν η περίπτωσή του δεν «παίρνει γιατρειά» και η σχέση δεν μπορεί να επανέρθει έπειτα από ουσιαστική συζήτηση, ίσως χρειαστούν και δραστικά μέτρα αποστασιοποίησης για ένα χρονικό διάστημα ως χρόνος αποκατάστασης και επαναπροσδιορισμού.
Oι… απέναντι
■ Είναι πάντα αρνητικοί. ■ Συνεχώς μας κρίνουν. ■ Γκρινιάζουν ακατάπαυστα.
■ Βλέπουν πάντα την κακή πλευρά της ζωής. ■ Εχουν μόνο κάτι δυσάρεστο να μας πουν. ■ Μας ανταγωνίζονται φανατικά. ■ Τους ευχαριστεί να μεμψιμοιρούν. ■ «Τρέφονται και τροφοδοτούνται» από τη δική μας ζωή, γιατί δεν έχουν δική τους. ■ Είναι νάρκισσοι και τους ενδιαφέρει μόνο ο εαυτός τους.
*MSc Κλινική Ψυχοπαθολόγος – Ψυχοθεραπεύτρια
Universite Paris VIII – St. Denis – Vincennes, France
www.michalopoulou.gr
www.facebook.com/Σοφία Π. Μιχαλοπούλου