Κατάθλιψη και μελαγχολία. Δύο λέξεις γνωστές, οι οποίες χρησιμοποιούνται στην καθημερινότητα από όλους μας, εννοιολογικά όμως σε πολλούς παραμένουν άγνωστες, με αποτέλεσμα κάποιες φορές να μας οδηγούν σε εσφαλμένα συμπεράσματα. Οταν η θλίψη, αντί να μειώνεται με το πέρασμα του χρόνου, γίνεται πιο έντονη εμποδίζοντας τις φυσιολογικές δραστηριότητες της καθημερινότητας, τη δουλειά, τη διατροφή, τον ύπνο και τις στενές σχέσεις μας, τότε είναι πιθανόν να υποφέρουμε από κατάθλιψη και να χρειαζόμαστε τη βοήθεια κάποιου ειδικού για να την αντιμετωπίσουμε. Με άλλα λόγια, αυτό που χαρακτηρίζει την κατάθλιψη και τη διαχωρίζει από τη μελαγχολία δεν είναι η παρουσία των αρνητικών αισθημάτων, αλλά η μεγάλη ένταση και η μεγάλη διάρκειά τους.
Η μελαγχολία χαρακτηρίζεται από συνεχή και επίμονη θλίψη, υπερβολική και ανεξήγητη με βάση τους εξωτερικούς παράγοντες, από μείωση όλων των ψυχικών λειτουργιών, αίσθημα ανικανότητας, ανεπάρκειας, ενοχής και τάση αυτοκαταστροφής. Μπορεί να εμφανιστεί σε κάθε ψυχική νόσο. Δεν είναι σπάνια η εμφάνιση πρόσκαιρης μελαγχολίας κατά την εφηβεία, η οποία συνδέεται με την οργανική και ψυχική ωρίμανση αυτής της περιόδου.
Διαφορές
Συγκεκριμένα, η ιατρική – επιστημονική προσέγγιση της μελαγχολίας είναι γνώριμη σε εμάς με το ιατρικό όνομά της: κατάθλιψη. Να διευκρινίσουμε ότι η κατάθλιψη διαφέρει από την κλινική κατάθλιψη, η οποία χαρακτηρίζεται από συμπτώματα που διαρκούν πάνω από δύο εβδομάδες και είναι τόσο σοβαρά, ώστε να επεμβαίνουν στην καθημερινότητα ενός ατόμου.
Η κατάθλιψη μπορεί να επηρεάσει τον τρόπο με τον οποίο κάποιος σκέφτεται και πράττει. Η αντίληψη του ατόμου για τον κόσμο κατέχεται από εξαιρετικά απαισιόδοξα σενάρια. Δεν υπάρχουν προσδοκίες ότι τα πράγματα μπορεί να βελτιωθούν και το δυσκολότερο από όλα είναι ότι το άτομο αισθάνεται υπεύθυνο γι’ αυτό. Μέσα σε αυτή την απαισιόδοξη αντίληψη το άτομο υπο-εκτιμά τις δυνατότητες και τις δεξιότητές του.
Η σωστή διαχείριση από το άτομο και το περιβάλλον του, καθώς και η ορθή αντιμετώπιση από την εμφάνιση των πρώτων κιόλας συμπτωμάτων, μπορεί να αποδειχτεί καθοριστική για την πορεία της μελαγχολίας και την εξέλιξή της σε κατάθλιψη.
Η ψυχοθεραπεία είναι ένας από τους πιο αποτελεσματικούς τρόπους για να θεραπευτεί η κατάθλιψη. Μελέτες έχουν δείξει ότι με τις ψυχοθεραπευτικές παρεμβάσεις το άτομο βιώνει ανακούφιση από τα συμπτώματα, ενώ στο τέλος της θεραπείας νιώθει πιο δυνατό και εφοδιασμένο, κατέχοντας έναν νέο τρόπο διαχείρισης στο να νιώσει πάλι ενεργητικό και μαχητικό.
Ιδιαίτερα με τη γνωσιακή- συμπεριφορική θεραπευτική παρέμβαση και την ψυχοθεραπευτική υποστήριξη, το άτομο όχι μόνο εκπαιδεύεται σε τεχνικές τροποποίησης των δυσλειτουργικών ή αρνητικών δομών σκέψης και συμπεριφοράς, αλλά επίσης μαθαίνει να διαχειρίζεται τις ανεπιθύμητες συνέπειες της διαταραχής σε ποικίλους τομείς της ζωής του. Η θεραπεία της καταθλιπτικής διαταραχής έχει πολύ θετικά αποτελέσματα όσο το συντομότερο δυνατόν αναζητήσει κάποιος ψυχολογική υποστήριξη. Η κατάθλιψη οφείλεται κυρίως σε βιολογικούς παράγοντες (κληρονομικότητα) και η ψυχοθεραπεία έχει καλύτερα αποτελέσματα σε συνδυασμό με την κατάλληλη φαρμακευτική αγωγή και την ψυχιατρική επίβλεψη.
Ερευνες
Πρωταρχικός στόχος της ψυχοθεραπείας είναι να ενδυναμώσει τον ασθενή για να αποδεχθεί την παρούσα κατάσταση και να συμφιλιωθεί με τη θλίψη του, ώστε να μπορέσει σταδιακά να ενισχύσει το δυναμικό του, που βρίσκεται σε αδράνεια. Αρκετές έρευνες της τελευταίας δεκαετίας δείχνουν ότι η συστηματική συμμετοχή σε προγράμματα άσκησης και φυσικές δραστηριότητες μειώνει τα επίπεδα της κατάθλιψης. Τα άτομα με κατάθλιψη τείνουν να κάνουν καθιστική ζωή και να μην ασχολούνται με σπορ και φυσικές δραστηριότητες. Ετσι, τίθεται ένα ερώτημα, αν είναι η κατάθλιψη που προκαλεί τάσεις αδράνειας ή αν η καθιστική ζωή επιτείνει το πρόβλημα της κατάθλιψης.
Βεβαίως, είναι πλέον παραδεκτό ότι τα σπορ και οι φυσικές δραστηριότητες συνεισφέρουν στη σωματική και την ψυχική υγεία των ατόμων. Επιπλέον, τα άτομα που είναι κινητικά δραστήρια έχουν λιγότερες πιθανότητες να αναπτύξουν κατάθλιψη.
Καμπανάκι από ύποπτα συμπτώματα
Βασικά χαρακτηριστικά της κατάθλιψης είναι:
■ Αρνητική διάθεση.
■ Ανημπόρια και έλλειψη ελπίδας.
■ Ανηδονία και απώλεια ευχαρίστησης.
■ Αγχος και φοβίες.
■ Διαταραχή τον ύπνου και όρεξης για φαγητό.
■ Κόπωση και εξάντληση (απώλεια ενέργειας).
■ Σκέψεις ενοχής ή/και αδεξιότητας ή χαμηλή αυτοεκτίμηση.
■ Αυτοκτονικές σκέψεις.
■ Δυσκολία στη συγκέντρωση και έκπτωση των γνωστικών λειτουργιών (επιβράδυνση σκέψης, κινήσεων, 
απώλεια μνήμης).
Πιθανές αφορμές που βοηθούν την εμφάνιση της κατάθλιψης περιλαμβάνουν γεγονότα όπως η απώλεια ενός αγαπημένου προσώπου, η συνεχής μοναξιά, η ανεργία, η χρόνια ασθένεια, συνεχείς συγκρούσεις στο σπίτι ή στην εργασία, συζυγικά προβλήματα, η γέννηση παιδιού, μια τραυματική εμπειρία.
*MSc Κλινική Ψυχοπαθολόγος – Ψυχοθεραπεύτρια
Universite Paris VIII – St. Denis – Vincennes, France
www.michalopoulou.gr
www.facebook.com/Σοφία Π. Μιχαλοπούλου
