❱❱ Τα σωματικά συμπτώματα για τους ασθενείς και η δυσκολία στη διάγνωσή τηςΟλοι βιώνουμε στιγμές έντονης ανησυχίας. Οταν αυτή η ανησυχία γίνεται ταραχή και μας αναγκάζει να σταματάμε τις δραστηριότητές μας, ακόμα και να βγαίνουμε από το σπίτι, αποφεύγοντας σημεία που μας κάνουν να νιώθουμε εγκλωβισμένοι, είναι πιθανόν να είναι ένδειξη αγοραφοβίας.
Αγοραφοβία είναι ο φόβος να βρίσκεται κανείς μόνος του σε τοποθεσίες ή κοινωνικές εκδηλώσεις, όπου η πρόσβαση εισόδου και εξόδου είναι δύσκολη και αδύνατη, καθώς δεν είναι εύκολη η μετακίνηση, αν συμβεί οτιδήποτε ή πάθει μια κρίση πανικού.
Σε μια τέτοια κατάσταση το άτομο διακατέχεται από έντονο άγχος και μεγάλη αγωνία, που συνοδεύονται από σωματικά συμπτώματα. Η αγοραφοβία προσβάλλει τον ψυχικό, τον σωματικό και τον γνωστικό τομέα της ανθρώπινης ύπαρξης. Υψηλή αρτηριακή πίεση, πόνοι στην κοιλιακή χώρα και στο στήθος, δυσκολία στην αναπνοή, ταχυπαλμία, ιδρώτας και τρέμουλο, αίσθημα ζέστης ή κρύου, ζάλη ή τάση για λιποθυμία, φόβος θανάτου, ναυτία ή ακόμα και διάρροια, μούδιασμα και τσιμπήματα είναι τα πιο συχνά σωματικά συμπτώματα. Πολλά από αυτά είναι ίδια για διάφορες άλλες ασθένειες, κι αυτό σημαίνει πως η αγοραφοβία δεν είναι η πιο εύκολη διαταραχή να διαγνωστεί.
Αυτά τα συμπτώματα μπορεί να τα έχει κανείς σε διάφορες καθημερινές καταστάσεις, όπως όταν χρησιμοποιούμε μέσα μαζικής μεταφοράς, σε κλειστούς χώρους, πλατείες, ασανσέρ, χώρους αναμονής, μεγάλα εμπορικά καταστήματα, στον δρόμο, στο πλήθος και γενικότερα εκτός της οικίας.
Το άτομο που πάσχει από αγοραφοβία αποφεύγει διαρκώς τις παραπάνω καταστάσεις, χρειάζεται την παρουσία προσώπου που το συνοδεύει ή τις υπομένει με έντονο φόβο, μεγάλη ανοχή και πίεση, με αποτέλεσμα η ένταση που νιώθει να είναι υπερβολική και δυσανάλογη του πραγματικού κινδύνου που διατρέχει.
Κλείνονται σπίτι
Παρατηρούμε ότι οι αγοραφοβικοί ασθενείς πολλές φορές φτάνουν στο σημείο να περιορίζονται και να κλείνονται στο σπίτι και να μη βγαίνουν, γεγονός που μειώνει έως και παρεμποδίζει σημαντικά την επαγγελματική και την κοινωνική λειτουργικότητά τους. Σε πιο ήπιες μορφές αγοραφοβίας, τα άτομα υιοθετούν και εφαρμόζουν μια «γεωγραφική διαδρομή ασφαλείας» μέσα στην οποία κινούνται. Η αγχώδης αυτή διαταραχή συχνά συνοδεύεται από κρίσεις πανικού, φοβίες, κατάθλιψη και ενδεχομένως να οδηγήσει σε χρήση ουσιών ή αλκοόλ.
Η βιβλιογραφία και οι πρόσφατες έρευνες δείχνουν ότι περίπου το 1% του πληθυσμού πάσχει από αγοραφοβία, με τις γυναίκες να σημειώνουν μεγαλύτερα ποσοστά από τους άνδρες. Η διαταραχή εμφανίζεται συνήθως σε άτομα κάτω της ηλικίας των 35 ετών, με μέση ηλικία έναρξης τα 20 έτη.
Η αγοραφοβία μπορεί να χαρακτηριστεί αναμενόμενο επακόλουθο των κρίσεων πανικού, καθώς τα άτομα που έχουν υποστεί κρίσεις πανικού αρκετές φορές φαίνεται ότι αναπτύσσουν φοβία πως θα βιώσουν κάποια κρίση σε έναν τόπο, απ’ όπου δεν μπορούν να διαφύγουν. Ο φόβος αυτός, σε συνδυασμό με τα ψυχοσωματικά συμπτώματα, την ντροπή που νιώθουν και την ανικανότητα αντιμετώπισης και διαφυγής, μπορεί να οδηγήσει στην εμφάνιση και την εξέλιξη της αγοραφοβίας.
Αιτίες που δείχνουν τάση και προδιάθεση
Υπάρχουν αιτίες και παράγοντες που δείχνουν ότι το άτομο έχει την τάση και την προδιάθεση να παρουσιάσει αγοραφοβία; Η επιστήμη της ψυχολογίας και της ψυχανάλυσης αναφέρει ότι το «άγχος αποχωρισμού» στην παιδική ηλικία και η ξαφνική απώλεια προσώπων ή κοινωνικού υποστηρικτικού πλαισίου ή η σοβαρή ρήξη σε σημαντικές διαπροσωπικές σχέσεις και οικογενειακούς δεσμούς ενδεχομένως να εκκολάψουν την παρουσία και την ανάπτυξη της αγχώδους αυτής διαταραχής.
Επίσης, η υπερπροστατευτική συμπεριφορά και το άγχος των γονέων δημιουργούν κλίμα προσκόλλησης, ανασφάλειας και συναισθηματικής αποσταθεροποίησης στο παιδί, το οποίο θεωρείται υπεύθυνο, κατά τον Bowlby, για την αγοραφοβία, που αντιμετωπίζεται ως μια διαταραχή στη διαδικασία «αποσύνδεσης – απογαλακτοποίησης» και αυτονόμησης του βρέφους – ατόμου.
Οι αγοραφοβικοί περιγράφουν τον εαυτό τους ως άτομα ανήμπορα, αδύναμα να αντιμετωπίσουν και να αντεπεξέλθουν στους εξωτερικούς κινδύνους, αναστατώνονται, εκδηλώνουν επιθετικότητα, θυμό, θλίψη και ματαίωση.
Οι επιπτώσεις
Οταν η αγοραφοβία δεν αντιμετωπιστεί έγκαιρα, οι επιπτώσεις που προκύπτουν συγκρίνονται με εκείνες που προκαλούνται από σοβαρές οργανικές ασθένειες, ατυχήματα και αναπηρίες. Τα άτομα δεν αποδίδουν στην εργασία τους ή δεν μπορούν να εργαστούν και δυσκολεύονται να απολαύσουν την προσωπική και την κοινωνική ζωή τους. Επίσης, έρευνες και στατιστικά έδειξαν ότι επιβαρύνονται οικονομικά, καθώς φαίνεται ότι λόγω της φοβίας και της υπερβολικής ανησυχίας επισκέπτονται συχνά το νοσοκομείο, τον γιατρό και κάνουν ιατρικές εξετάσεις κατά εφτά φορές περισσότερο από ό,τι οι υγιείς λόγω του φόβου τους.
Αντιμετώπιση με την καθοδήγηση του ιατρού
Ο πιο έγκυρος τρόπος για να προλάβουμε και να αντιμετωπίσουμε αυτήν την φοβία είναι ένας συνδυασμός ψυχοθεραπείας και φαρμακευτικής αγωγής υπό την καθοδήγηση του θεράποντος ιατρού. Αγχολυτικά και αντικαταθλιπτικά φάρμακα συνήθως χρησιμοποιούνται ανακουφιστικά, ώστε να βοηθήσουν στην κινητοποίηση του ατόμου σε αυτήν τη θεραπευτική έκθεση.
Για να έχουμε θετικά αποτελέσματα, η ψυχοθεραπεία πρέπει να περιλαμβάνει τη συμπεριφορική ενεργοποίηση και κινητοποίηση του ατόμου, έτσι ώστε σταδιακά να αρχίσει να δυναμώνει και να εκτίθεται στις καταστάσεις που φοβάται. Ταυτόχρονα διορθώνει τον τρόπο που αντιλαμβάνεται τις καταστάσεις αυτές, προετοιμάζεται πώς να τις χειριστεί, μαθαίνει από τη νέα εμπειρία του και νιώθει σιγά σιγά έτοιμο για να είναι ξανά ανεξάρτητο, ελεύθερο και αυτόνομο από το προσωπικό «αγοραφοβικό φάντασμά» του.
MSc Κλινική Ψυχοπαθολόγος – 
Ψυχοθεραπεύτρια
Universite Paris VIII – St. Denis – Vincennes, France
www.michalopoulou.gr
www.facebook.com/
Σοφία Π. Μιχαλοπούλου
