Η εφηβεία είναι μια δύσκολη περίοδος, γεμάτη αλλαγές, με τα ζητήματα που απασχολούν τους εφήβους, αλλά και τους γονείς τους, να είναι ιδιαίτερα και σημαντικά!
Η εφηβεία είναι μια δύσκολη περίοδος, γεμάτη αλλαγές, με τα ζητήματα που απασχολούν τους εφήβους, αλλά και τους γονείς τους, να είναι ιδιαίτερα και σημαντικά! Aλλωστε, μιλάμε για τη χρονική περίοδο κατά την οποία ενώνεται ο δρόμος της παιδικής ηλικίας με την ενήλικη ζωή.
ΑΠΟ ΤΗ
ΣΟΦΙΑ Π. ΜΙΧΑΛΟΠΟΥΛΟΥ*
Πρόκειται για μια κρίσιμη περίοδο, κατά την οποία ο έφηβος συναντά διάφορα προβλήματα, που σχετίζονται με το άγχος και την ψυχική πίεση!Για πολλούς είναι ψυχολογικά ταραγμένη περίοδος.
Καθώς τα παιδιά οδεύουν προς την ενηλικίωση και πασχίζουν να αποκτήσουν και να εδραιώσουν την ανεξαρτησία τους, περνούν από διάφορες φάσεις που επηρεάζουν τον ψυχισμό τους. Μεγαλώνοντας, αυξάνεται και η πίεση που δέχονται από τους γονείς, τους φίλους, την κοινωνία, κι αυτό αποτελεί για μερικά από αυτά τεράστια δυσκολία.
Αλλαγές στο σώμα
Η έναρξη της εφηβείας σηματοδοτείται από αλλαγές στο σώμα των παιδιών (εμφάνιση στήθους και περιόδου για τα κορίτσια, τριχοφυΐα, αύξηση του ύψους, βραχνάδα της φωνής για τα αγόρια κ.ο.κ.), οι οποίες τα προβληματίζουν πολύ. Αρχίζουν να συγκρίνουν τον εαυτό τους με τους συνομηλίκους και να εντοπίζουν ομοιότητες και διαφορές. Βάσει αυτής της σύγκρισης αυτοπροσδιορίζονται.
Αλλαγές παρατηρούνται όμως και στη συμπεριφορά. Κυκλοθυμία, έντονα συναισθήματα, ανασφάλεια για την εμφάνισή τους και ισχυρή ευαισθητοποίηση για τα γύρω τους ζητήματα αλλά και για τα παγκόσμια γεγονότα ταράζουν τους εφήβους και αναστατώνουν την ψυχολογία τους. Πρώτη φορά αρχίζουν να αμφισβητούν τους γονείς τους και να επιζητούν περισσότερο την επαφή με τους συνομηλίκους.
Οι μεγάλες αυτές αλλαγές, σε συνδυασμό με την κατάσταση στην οικογένεια και την έναρξη της εφηβείας, μπορεί να επηρεάσουν πολύ το παιδί στην αυτοεκτίμησή του και στην απόδοσή του στο σχολείο. Το Γυμνάσιο είναι διαφορετικός μαθησιακός χώρος από αυτόν που έχουν συνηθίσει και όλοι περιμένουν ότι θα φέρονται πιο ανεξάρτητα σχετικά με το διάβασμα και τη μεθοδολογία της μελέτης τους. Μετάβαση που επηρεάζει και επηρεάζεται από τα παιδιά, τους γονείς, την εκπαιδευτική κοινότητα είναι αυτή από το Δημοτικό στο Γυμνάσιο.
Ξαφνικά βρίσκονται σε ένα τεράστιο, νέο περιβάλλον και δεν υπάρχει κάνεις να τους κρατάει το χέρι! Τώρα υπάρχουν πολλά περισσότερα μαθήματα και εξετάσεις! Μπορεί να σημαίνουν περισσότερη ελευθερία στην επιλογή της εκπαίδευσης, περισσότερες ευθύνες και ίσως ακόμα ότι μερικοί φίλοι τους θα μείνουν πίσω. Κατά τη μετάβαση από τη μία σχολική βαθμίδα στην επόμενη επικρατούν νέες συνθήκες και απαιτήσεις, στις οποίες πρέπει να προσαρμοστεί το παιδί και οι οποίες μπορούν να προκαλέσουν ψυχικές εντάσεις, όπως και συγκρούσεις στις σχέσεις του με το σχολείο. Συνήθως οι περισσότεροι έφηβοι αναβάλλουν το διάβασμα και δυσκολεύονται να συγκεντρωθούν, ακόμα και όταν αποφασίσουν να διαβάσουν.
Αυτό συμβαίνει γιατί τα πράγματα που απασχολούν τον έφηβο -φιλίες, έρωτες, διασκέδαση- έχουν μεγαλύτερη προτεραιότητα από το σχολείο. Πάντως, το Γυμνάσιο και το Λύκειο είναι μεγάλοι σταθμοί στη ζωή ενός εφήβου. Στην έναρξη της εφηβείας, με την είσοδό του στο Γυμνάσιο, το παιδί έχει να αντιμετωπίσει πολλές δυσκολίες: Είναι το «πρωτάκι» στο σχολείο, έχει καινούργιους συμμαθητές και διαφορετικούς καθηγητές, αισθάνεται εκτεθειμένο και απροστάτευτο σε άγνωστα παιδιά, που μπορεί να εκδηλώνουν και επιθετική συμπεριφορά, ενώ υπάρχουν έντονος ανταγωνισμός και μεγαλύτερες μαθησιακές απαιτήσεις.
Σημαντική βοήθεια από τους γονείς
Πώς μπορούν οι γονείς να βοηθήσουν τον έφηβο στη μεθοδολογία της μελέτης, στη διαχείριση του χρόνου και στις τεχνικές συγκέντρωσης;
■ Ζητήστε τη βοήθεια ειδικού για διάγνωση και μαθησιακή στήριξη από ειδικούς παιδαγωγούς.
■ Μην είστε υπερβολικά απαιτητικοί και πιεστικοί.
■ Μην νιώθετε ενοχές για το πρόβλημα του παιδιού.
■ Βοηθήστε το παιδί να έχει ένα πρόγραμμα και στηρίξτε το στην προσπάθεια που κάνει να συγκεντρωθεί.
■ Συνεργαστείτε με τους καθηγητές για να μην απορρίπτουν το παιδί μέσα στην τάξη και να βοηθούν και τα άλλα παιδιά να αποδέχονται τον συμμαθητή τους που παρουσιάζει κάποια δυσκολία.
■ Βοηθήστε το να δει σε ποιους τομείς τα καταφέρνει λίγο καλύτερα από τους άλλους και εστιάστε στα θετικά σημεία του και στα υπόλοιπα ταλέντα του (π.χ. αθλητισμός, ζωγραφική).
■ Ζητήστε από το παιδί να κάνει ένα καθημερινό πρόγραμμα, στο οποίο θα καταγράφει όλες τις δραστηριότητές του από το πρωί μέχρι το βράδυ και θα περιλαμβάνει οπωσδήποτε διάβασμα, αλλά και διασκέδαση. Μία ημέρα της εβδομάδας, π.χ η Κυριακή, να μένει κενή από μελέτη, ώστε να μπορεί να ξεφεύγει από την καθημερινή ρουτίνα.
■ Το παιδί σας πρέπει να είναι ξεκούραστο, όταν αρχίζει διάβασμα. Να κλείνει το κινητό και να μη σηκώνει το τηλέφωνο την ώρα που διαβάζει.
■ Οταν νιώθει ότι έχει εξαντληθεί, να σταματάει για ένα διάλειμμα.
■ Να μην έχει στο γραφείο του πράγματα που του αποσπούν την προσοχή, όπως φαγητό, παιχνίδια, ανοιχτό υπολογιστή.
■ Να έχετε επαφή με το σχολείο και να προσπαθείτε να είστε ενήμεροι για τις επιδόσεις του. Τονίστε ότι σημασία για εσάς έχει το ίδιο το παιδί και όχι οι καλοί βαθμοί, αλλά ότι αυτοί μπορούν να αποτελέσουν εφόδιο για το μέλλον του.
Εφόδια για τον ψυχικό κόσμο τους
■ Δείξτε την αγάπη σας και τη συμπαράστασή σας. ■ Μιλήστε τους για τις αξίες σας και θέστε τους όρια και απαιτήσεις, επιτρέποντάς τους όμως να διατηρήσουν την ελευθερία τους. ■ Καλλιεργήστε τον διάλογο και δημιουργήστε μαζί τους μια σχέση στην οποία θα κυριαρχούν η ειλικρίνεια, η εμπιστοσύνη και ο σεβασμός. ■ Αναθέστε τους καθήκοντα και παραχωρήστε τους ελευθερίες και προνόμια όσο θα μεγαλώνουν. ■ Δώστε ιδιαίτερη σημασία σε προειδοποιητικά σημάδια, όπως είναι τα έντονα προβλήματα συγκέντρωσης, η απότομη πρόσληψη ή απώλεια βάρους, η μελαγχολία, η έλλειψη ενδιαφέροντος για οτιδήποτε, 
οι αϋπνίες, η χαμηλή αυτοεκτίμηση ή η παραβατική συμπεριφορά, που ενδέχεται να μαρτυρούν την ύπαρξη κάποιου βαθύτερου προβλήματος. Σε μια τέτοια περίπτωση ρωτήστε το παιδί σας τι το απασχολεί και μη διστάσετε να ζητήσετε τη βοήθεια κάποιου ειδικού κλινικού ψυχολόγου.
*MSc Κλινική Ψυχοπαθολόγος – Ψυχοθεραπεύτρια
Universite Paris VIII – St. Denis – Vincennes, France
www.michalopoulou.gr
www.facebook.com/Σοφία Π. Μιχαλοπούλου
