Η διαταραχή μετατραυματικού στρες (Post-traumatic Stress Disorder – PTSD) είναι μια μορφή διαταραχής άγχους που ακολουθεί μια τραυματική εμπειρία που ζήσατε. Μια αποτελεσματική αντιμετώπιση είναι η ψυχοθεραπεία.
Από την Σοφία Π. Μιχαλοπούλου
Μετατραυματικό στρες είναι η ψυχολογική αντίδραση σε ένα πολύ στρεσογόνο και απειλητικό για τη σωματική ακεραιότητα γεγονός, που συχνά οδηγεί σε άγχος, ξεσπάσματα, λύπη, απομόνωση, αναδρομές, διέγερση, κατάθλιψη, αυτοκτονικό ιδεασμό και άλλα θέματα ψυχικής υγείας, για μια μακρά χρονική περίοδο. Οι άνθρωποι που βιώνουν μετατραυματικό στρες μπορεί να συνεχίσουν να αισθάνονται φόβο ή άγχος, ακόμη και όταν δεν υπάρχει πραγματικός κίνδυνος.
Τα άτομα που υφίστανται σημαντικά πλήγματα μοιάζουν να είναι ιδιαίτερα ευάλωτα σε μετατραυματικό άγχος, πιθανώς γιατί δεν έχουν επαρκώς αναπτυγμένους μηχανισμούς άμυνας ώστε να αντεπεξέλθουν και ίσως έχουν λιγότερη κοινωνική στήριξη. Οι γυναίκες είναι πιο ευάλωτες στην ανάπτυξη μετατραυματικού στρες, κάτι που ίσως να αντικατοπτρίζει τα αυξημένα περιστατικά βίας που υφίστανται λόγω μειωμένης φυσικής δύναμης.
Μελέτες έδειξαν ότι ο πολιτισμός, τα ήθη και τα έθιμα φαίνεται ότι επηρεάζουν τον τρόπο με τον οποίο τα άτομα βιώνουν και αντιμετωπίζουν τα τραυματικά γεγονότα και τις εμπειρίες.
Η διαταραχή μετατραυματικού άγχους έχει πολλά κοινά σημεία και συμπτώματα της κατάθλιψης. Η βασική διαφορά του μετατραυματικού άγχους είναι ότι συνεχίζονται οι έντονες μνήμες και οι άσχημες σκέψεις του συμβάντος ή των γεγονότων που ήταν η πηγή της διαταραχής.
Όλο και περισσότερα στοιχεία επισημαίνουν ότι η κατάθλιψη αναπτύσσεται μετά τη διαταραχή μετατραυματικού άγχους, αλλά η καταθλιπτική νόσος συνήθως προηγείται. Εάν πάσχετε από μετατραυματικό άγχος, τότε διατρέχετε αυξημένο κίνδυνο εκδήλωσης και άλλων καταστάσεων, όπως η κατάχρηση οινοπνεύματος, ουσιών και οι διατροφικές διαταραχές.
Εκδήλωση
Τα συμπτώματά σας εκδηλώνονται χαρακτηριστικά μέσα σε τρεις ως έξι μήνες από το τραυματικό γεγονός και είναι τα εξής:
- Κακές μνήμες, κακά όνειρα, παραισθήσεις.
- Δυσφορία και άγχος σε επετείους του τραυματικού γεγονότος.
- Άρνηση και προσπάθειες για αποφυγή σκέψεων, συναισθημάτων και δραστηριοτήτων που συσχετίζονται με το τραυματικό γεγονός.
- Αίσθηση απομόνωσης ή αποξένωσης από τους άλλους και αδυναμία να νιώσετε συναισθήματα αγάπης και στοργής.
- Μειωμένο ενδιαφέρον και αποχή συμμετοχής σε δραστηριότητες που θεωρούσατε πηγή χαράς και ευεξίας.
- Αίσθηση απόγνωσης και ματαιότητας για το μέλλον.
- Αυξημένη σωματική διέγερση, που περιλαμβάνει προβλήματα στον ύπνο, στη διατροφή, θυμό, δυσκολία στη συγκέντρωση, υπερβολική αντίδραση στον θόρυβο, αυξημένη πίεση του αίματος, ταχυπαλμία, κόπωση, μυϊκή ένταση, ναυτία, ζαλάδες και διάρροια.
Η ψυχοθεραπεία είναι η πιο αποτελεσματική μορφή θεραπείας για την αποκατάσταση από τις συνέπειες του τραύματος.
Με τη βοήθεια ενός ψυχοθεραπευτή, το άτομο που έχει βιώσει τραύμα ή έχει διάγνωση μετατραυματικής διαταραχής μπορεί να κατανοήσει και να επεξεργαστεί τις εμπειρίες και τα συναισθήματά του, να αναπτύξει μηχανισμούς για να νιώθει ασφαλές, να μάθει αποτελεσματικούς τρόπους διαχείρισης των εμπειριών του και να συνδεθεί με άλλες διόδους για υποστήριξη. Ένας έμπειρος θεραπευτής μπορεί να βοηθήσει το άτομο να ξεπεράσει το τραύμα που έχει βιώσει, ακόμη και αν έχει περάσει πολύς καιρός μετά το τραυματικό γεγονός. Τα πολυετή τραύματα είναι ο λόγος που οι άνθρωποι ζητούν τη βοήθεια ειδικού ψυχολόγου.
Πολλές τεχνικές μπορούν να χρησιμοποιηθούν, ανάλογα με το είδος του τραύματος, το ιστορικό του ατόμου, την προσωπικότητά του, το περιβάλλον και τα συμπτώματα που το απασχολούν. Σε συνδυασμό με ψυχαναλυτική επεξεργασία του βιώματος που προκύπτει, αποτελεί την πλέον αποτελεσματική αντιμετώπιση των μετατραυματικών καταστάσεων.
Είδη ψυχοθεραπείας που είναι ιδιαίτερα αποτελεσματικά στην αντιμετώπιση των διαταραχών άγχους είναι η γνωσιακή συμπεριφορική ψυχοθεραπεία, η θεραπεία χαλάρωσης και προοδευτικής απευαισθητοποίησης καθώς και η θεραπεία έκθεσης.
Η χρήση ψυχιατρικής και φαρμακευτικής αγωγής είναι αναγκαία σε ορισμένες περιπτώσεις, όπως π.χ. όταν υπάρχει έντονο άγχος, έλλειψη λειτουργικότητας όσον αφορά τις ανάγκες του ατόμου ή σοβαρές δυσκολίες ύπνου.