Η (βιονική γιαγιά της υποκριτικής) Τιτίκα Σαριγκούλη θυμάται τα ταραγμένα μαθητικά χρόνια της στις αριστερές νεολαίες και το δώρο που είχε στείλει το 1950 στον Στάλιν
Τολμηρή από τα γεννοφάσκια της, πήρε μέρος σε πολιτικούς αγώνες πηγαίνοντας κόντρα στο σύστημα αλλά και το βόλεμα που της παρείχε η αστική οικογένειά της. Ηταν η ατίθαση Ελληνίδα μαθήτρια που έστειλε δώρο στον… Ιωσήφ Στάλιν για τα γενέθλιά του, ενώ το ένα σχολείο μετά το άλλο τής έδειχνε την πόρτα εξόδου. Η Τιτίκα Σαριγκούλη αποκαλεί με μεγάλη άνεση -και επίγνωση, θα λέγαμε- τον εαυτό της «γεροντοκόρη από 25 χρόνων» και αποκαλύπτει ότι κάνει όλες τις δουλειές του σπιτιού μόνη της.
ΑΠΟ ΤΟΝ
ΑΛΚΙΝΟΟ ΜΠΟΥΝΙΑ
Φωτό: Βαγγέλης Μασιάς
Η αγαπημένη γιαγιά όλη της Ελλάδας μέσα από τους ρόλους της στις επιτυχημένες τηλεοπτικές σειρές «Μπαμπά, μην τρέχεις» και «Λάκης ο γλυκούλης» δεν κρύβει πως θέλει ο κόσμος να την ξέρει και να τη θαυμάζει για τα 62 επικά και ιστορικά βιβλία που έχει γράψει. Συναντήσαμε την 81χρονη αεικίνητη Τιτίκα στο σπίτι της στο Μεταξουργείο (εκεί όπου γεννήθηκε) μια κρύα βραδιά, πριν από λίγο καιρό, που η ΔΕΗ εκτελούσε έργα στον δρόμο της και για κάποιες ώρες της είχε κόψει το ηλεκτρικό.
Η Τιτίκα Σαριγκούλη μάς υποδέχτηκε με φωνή πιο βροντερή από το… κομπρεσέρ που έσκαβε το πεζοδρόμιο, εξηγώντας μας πώς θα μπορέσουμε -λόγω της συσκότισης- να αποφύγουμε τις κακοτοπιές, με τα μπάζα απέξω και, όσο γίνεται πιο άνετα και χωρίς στραβοπατήματα, να περάσουμε στο σαλόνι της. Με όλα όσα είπαμε και είδαμε στο έντονο και σπινθηροβόλο βλέμμα της (με τα φώτα που είχε φέρει ο φωτογράφος για τη φωτογράφιση και τελικά αντικατέστησαν τις λάμπες του σπιτιού της) μπορούμε να πούμε ότι παρότι έχει μπει στην ένατη δεκαετία της ζωής της δεν το βάζει κάτω και είναι για τους συνομηλίκους της το καλύτερο παράδειγμα πως υπάρχει ζωή και μετά τα 80! Η ίδια εξομολογείται ότι αποφάσισε να μην παντρευτεί ποτέ χαρακτηρίζοντας τον γάμο «στενό παπούτσι».
Οι αναμνήσεις
Εχοντας σε πρώτο πλάνο την εικόνα της αγίας Αικατερίνης, στον τοίχο της κρεβατοκάμαράς της, μας μίλησε με το γνώριμο χιούμορ της για «την αγία που της την… έφερε αναγκάζοντάς την να φορέσει ιερό δαχτυλίδι αρραβώνων».
Αν και η τηλεόραση τής χάρισε επιπλέον αναγνωρισιμότητα, εκείνη επιμένει να μην έχει στο σπίτι της, καθώς, όπως λέει, τη θεωρεί «χαζοκούτι για αργόσχολους». Γυρνώντας πίσω στα εφηβικά της χρόνια ξετυλίγει τις αναμνήσεις της από τη δραστήρια συμμετοχή της σε αντιεξουσιαστικές διαδηλώσεις, κρατώντας πανό και πετώντας προκηρύξεις. Τότε που η αριστερή ιδεολογία της -και ειδικά η οργανωμένη πολιτική δράση της- την έκανε ανεπιθύμητη στα δημόσια σχολεία της χώρας και της στέρησε τη δυνατότητα να σπουδάσει στο πανεπιστήμιο και να γίνει αρχαιολόγος, που τόσο πολύ λαχταρούσε.
Στα μέσα της συνέντευξης προστέθηκε στην παρέα μας και ο συνεργάτης της, ο ηθοποιός Αλέξανδρος Μαρτζούκος, ο οποίος υποδύεται τον Τρυγαίο στην παράσταση «Ειρήνη» του Αριστοφάνη, που η Τιτίκα ανέβασε φέτος και παίζεται σε διάφορους θεατρικούς χώρους.
«Τι κάνεις, ερωμένη;» τη ρώτησε χαμογελαστός μόλις μπήκε στο δωμάτιο κι εκείνη με πονηρό μειδίαμα τον αποκάλεσε εραστή της. Οχι, δεν πρόκειται για ερωτευμένο ζευγάρι αλλά για δύο καλούς φίλους που διαθέτουν χιούμορ, κάνουν πλάκα μεταξύ τους και προπάντων καλή παρέα. Μάλιστα, εκείνος, μερικές φορές, όταν επιστρέφει από βραδινή διασκέδαση και έχει πιει ένα ποτηράκι παραπάνω, στέκεται έξω από το παράθυρό της και της κάνει καντάδα…
Τιτίκα, πότε και πού γεννήθηκες;
Γεννήθηκα το 1934, αλλά αυτό μην το γράψεις (γέλια). Είμαι γέννημα-θρέμμα Μεταξουργιώτισσα. Δεν μου φαίνεται; Εμείς που έχουμε γεννηθεί στο Μεταξουργείο έχουμε άλλον αέρα, εντελώς αθηναϊκό…
Ποιο είναι το κανονικό όνομά σου;
Με βαφτίσανε καμιά δεκαριά ονόματα. Είχα πνευμονία και βιάστηκαν να κάνουν τη βάφτιση, μπας και πεθάνω. Ο παπάς που με βάφτισε (τον είχε με τον μήνα η γιαγιά μου για όλα τα μυστήρια της οικογένειας) και για να την ικανοποιήσει τη ρώταγε «κυρία Αθηνά, μήπως θυμηθήκατε και κανένα άλλο όνομα;» Και του έλεγε η γιαγιά μου όποιο όνομα της ερχόταν στο κεφάλι. Πάντως η ταυτότητά μου γράφει Ευσεβία. Αυτοκρατορικό όνομα. Ηταν η γυναίκα του Ιουλιανού του Παραβάτη.
Και πώς προέκυψε το υποκοριστικό Τιτίκα;
Εχω έναν αδελφό, ο οποίος με περνάει οκτώ χρόνια. Οταν γεννήθηκα, εκείνος πήγε να δει στο σινεμά τους «Αθλιους» και εντυπωσιάστηκε με το βασανισμένο κοριτσάκι της ταινίας, την Τιτίκα. Οταν γύρισε στο σπίτι απαίτησε στη μητέρα μας, αντί για μπεμπέκα -ακόμη ήμουνα ασαράντιστη- να με φωνάζουν Τιτίκα!
Στον πόλεμο του ’40 ήσουνα παιδάκι. Πείνασες;
Δεν μπορώ να πω ότι υποφέραμε στον πόλεμο, λόγω της επαγγελματικής ιδιότητας του πατέρα μου. Ηταν αυτοκινητιστής, είχε φορτηγά και μάλιστα ήταν ο πρώτος που έφερε ανατρεπόμενο, πετρελαιοκίνητο στην Ελλάδα. Στον πόλεμο τα αυτοκίνητά του πήγαιναν στην Αλβανία και έφερναν τρόφιμα. Οπότε μαζί με εμάς έζησαν και κάποιες άλλες οικογένειες.
Με αστικές καταβολές, πώς βρέθηκες στην Αριστερά;
Το 1950, στα 16 μου, βγήκα στο πεζοδρόμιο με τις αριστερές νεολαίες, ακολουθώντας τα χνάρια του αδελφού μου, που ήταν ΕΠΟΝίτης. Μάλιστα εκείνη τη χρονιά έστειλα κι ένα δώρο στον Στάλιν για τα 70 του χρόνια. Ηταν ένα κόκκινο πανί, τύπου σημαία της Σοβιετικής Ενωσης, στο οποίο έγραψα τη φράση «Η χώρα της Ηλέκτρας δεν θα πολεμήσει ποτέ τη χώρα της Ζώγιας». Ηλέκτρα εννοούσα τη γνωστή Ηλέκτρα Αποστόλου, που την κάψανε ζωντανή οι Γερμανοί, και Ζώγια τη νεαρή Παρτιζάνα που την είχαν βασανίσει οι Γερμανοί πριν την κρεμάσουν. Επειτα έμαθα από μια φιλολογική εκπομπή στον ραδιοφωνικό σταθμό της Μόσχας ότι το δώρο της Ελληνίδας μαθήτριας, δηλαδή το δικό μου, το έχουν τοποθετήσει σε μία βιτρίνα στο πολεμικό μουσείο του Κρεμλίνου. Εκείνη την εποχή ήμουν στην παρανομία και τα έπαιζα όλα για όλα. Εφτιαχνα πανό, μοίραζα προκηρύξεις και, όταν εκτέλεσαν τον Μπελογιάννη, το βράδυ του πήγα λουλούδια στο νεκροταφείο, κάτι που είχε απαγορεύσει αυστηρά η Ασφάλεια. Αν με έπιαναν, καταλαβαίνεις τι θα γινόταν.
Οι γονείς σου τι έλεγαν για όλα αυτά;
Είχαν χωρίσει κι εγώ έμενα με τη μητέρα μου. Ο πατέρας μου δεν ήξερε τίποτα για όλα αυτά, ενώ η μητέρα μου τα γνώριζε, γιατί ερχόταν κάθε μέρα στο σπίτι η Ασφάλεια και με έψαχνε. Με είχαν διώξει από όλα τα σχολεία. Από το Αρσάκειο και τις Καλόγριες και σε όποιο δημόσιο σχολείο πήγαινα, με άφηναν στην ίδια τάξη κι έκαναν τα πάντα για να φύγω. Τελείωσα το γυμνάσιο σε ένα ιδιωτικό, του Σολεϊμέζη, στην Καλλιθέα, σε ηλικία 21 χρόνων.
Πώς έγινες ηθοποιός;
Ηθελα να σπουδάσω Αρχαιολογία και έδωσα εξετάσεις στο πανεπιστήμιο, αλλά μου είπαν πως χάθηκαν οι κόλλες μου. Η αλήθεια είναι ότι, επειδή δεν μπορούσαν να με απορρίψουν, έκαναν αυτό το κόλπο για να μη σπουδάσω. Τέτοιο κυνηγητό είχαν τότε οι αριστεροί. Ετσι, το 1957 βρήκα μία δραματική σχολή -χωρίς να έχω όρεξη να γίνω ηθοποιός- και γράφτηκα. Λεγόταν Ανωτάτη Κινηματογραφική Σχολή Αθηνών κι εκεί δίδασκαν δύο σπουδαίοι δάσκαλοι, ο Αγγελος Φουριώτης, που μας έκανε θεωρητικά, και ο Ανδρέας Φιλιππίδης, ο οποίος δίδασκε υποκριτική. Στάθηκα τυχερή που πήγα σε αυτήν τη σχολή, γιατί πραγματικά έμαθα το καλό θέατρο και πήρα τις κατάλληλες γνώσεις για να γράψω στη συνέχεια τα επικά θεατρικά έργα μου. Τότε είχα στενοχωρηθεί που δεν μπόρεσα να μπω στο πανεπιστήμιο, αλλά σήμερα θα έστελνα 62 τριαντάφυλλα -όσα είναι τα βιβλία μου- σε αυτόν που εξαφάνισε τις κόλλες μου και αναγκαστικά στράφηκα στο θέατρο και στο γράψιμο. Είμαι πολύ ευχαριστημένη όπως ήρθαν τα πράγματα…
Τότε το επάγγελμα της ηθοποιού ήταν συνώνυμο της πόρνης. Πώς αντέδρασαν οι δικοί σου στην απόφασή σου να βγεις στο θέατρο;
Ο αδελφός μου πέταξε από τη χαρά του κι ο πατέρας μου αντέδρασε πολύ θετικά. Αλλά γι’ αυτό που λες περί πόρνης, νομίζω ότι και σήμερα κάποιοι το ίδιο πιστεύουν. Αλλωστε υπάρχει και το γνωστό ανέκδοτο Σκρίβε μάριε.
Δεν το ξέρω αυτό το ανέκδοτο.
Εφτασε η Μαρία Κάλλας στο αεροδρόμιο της Ιταλίας και δύο υπάλληλοι στο τελωνείο τη ρωτάνε πώς τη λένε και τι δουλειά κάνει. Τους απαντάει: «Μαρία Κάλλας, επάγγελμα ηθοποιός». Τότε αυθόρμητα ο ένας υπάλληλος λέει στον συνάδελφό του «Σκρίβε μάριε», που σημαίνει «γράψε μάριε… πουτάνα».
Αντιλαμβάνομαι ότι από μικρή έχεις πολύ καλή σχέση με τον αδελφό σου.
Ναι, αγαπιόμαστε πάρα πολύ. Εγώ δεν πήγα εξορία ούτε μπήκα στη φυλακή, ενώ ο αδελφός μου, που τον κυνηγούσαν λόγω των κομμουνιστικών ιδεών του από χωρίου εις χωρίον, πήγε στη Μακρόνησο. Από τον αδελφό μου έχω δύο ανιψιούς κι από αυτούς τρία εγγόνια, ας τα πούμε. Δεν έκανα δικά μου παιδιά, αλλά, όπως βλέπεις, έχω τα παιδιά του αδελφού μου και τα παιδιά τους. Και, βέβαια, όπως λέω, έχω και τα άλλα 62 «παιδιά» μου, εννοώ τα βιβλία μου, τα οποία είναι αθάνατα!
Δεν παντρεύτηκες ποτέ και όπως έχεις δηλώσει, είσαι γεροντοκόρη από 25 χρόνων.
Ναι, έτσι είναι. Δεν παντρεύτηκα, γιατί τον γάμο τον θεωρούσα «στενό παπούτσι».
Ο μεγαλύτερος έρωτας στη ζωή σου ποιος ήταν;
Να βγάλω και να πετάξω καμιά προκήρυξη!
Μιλάμε για άντρα…
Δεν ξέρω. Αν υπήρχε κάποιος που μου έκανε τα γλυκά μάτια, όταν έβαζε τα γυαλιά του και με έβλεπε πιο καλά, έφευγε… καπνός!
Μήπως ήσουν λίγο τσαούσα;
Οχι λίγο, βάλε κι άλλο! Αυτά που προσφέρει μια γυναίκα στον σύντροφο της, τις γλύκες που κάνει -και εν πάση περιπτώσει καλά κάνει- εγώ δεν μπορώ να τις κάνω. Ακόμη και σε εμένα φέρομαι πολύ άσχημα.
Ωστόσο ξέρω ότι η… αγία Αικατερίνη σού επιφύλαξε δαχτυλίδι αρραβώνα.
(Γέλια) Για την ακρίβεια, η αγία Αικατερίνη «μου την έφερε». Είμαι αλλεργική στα δαχτυλίδια και με τιμώρησε με το δικό της -μάλιστα από άντρα δοσμένο- να μην το βγάζω από το χέρι μου. Πώς συνέβη αυτό; Οταν έγραψα το θεατρικό «Η Αικατερίνη του Σινά», το έστειλα στον γέροντα Χαλκηδόνος Αθανάσιο και από τότε άρχισα μαζί του αλληλογραφία, διατηρώντας παράλληλα μια πολύ καλή πνευματική σχέση. Πρόκειται για μια σπουδαία προσωπικότητα. Εκτός από τον σημαντικό ιερατικό ρόλο του, είναι καθηγητής της Ιστορίας της Τέχνης στο πανεπιστήμιο του Μονάχου και υπήρξε μαθητής του Φώτη Κόντογλου στην αγιογραφία. Ο εκλεκτός Θάνος, λοιπόν, όπως τον αποκαλώ χαϊδευτικά, στο σπίτι μιας κοινής μας φίλης στην Αθήνα και με την παρουσία άλλων προσώπων από τον χώρο της τέχνης και της λογοτεχνίας, μου χάρισε το ασημένιο δαχτυλίδι της αγίας Αικατερίνης, το οποίο δίνεται σε προσκυνητές στη Μονή του Σινά μετά τη λειτουργία. Κι αυτό κάποιοι το αποκάλεσαν χαριτολογώντας ο «ιερός αρραβώνας».
Πολλά χρόνια οδηγούσες μοτοσικλέτα.
Οδηγούσα βέσπα από το 1973 και είμαι από τις πρώτες γυναίκες οδηγούς μηχανής. Πολλές φορές έβαζα και τη μάνα μου πάνω και πηγαίναμε και οι δύο μια χαρά. Σαν να καθόμαστε στο σαλόνι του σπιτιού μας.
Συχνά ντύνεσαι εκκεντρικά, με εντυπωσιακά καπέλα…
Μου αρέσει! Πολλά από τα καπέλα αυτά είναι της μητέρας μου, η οποία τα προμηθευόταν από τις καλύτερες καπελούδες της Αθήνας, όπως ήταν η Αγάπη, που έφτιαχνε για τη βασίλισσα Φρειδερίκη. Πρόσφατα φόρεσα ένα τέτοιο καπέλο σε μια δεξίωση και μετά ήρθε να με πάρει με το αυτοκίνητό του για να με πάει σπίτι μου ο ηθοποιός Αλέξανδρος Μαρτζούκος. Μόλις με είδε, γούρλωσε τα μάτια του και μου είπε: «Καλέ τι έπαθες; Σε δάγκωσε τίποτα;». Ξεκαρδισμένη κι εγώ στα γέλια του απάντησα: «Δεν κατάλαβα; Τι έγινε; Μάθαμε γυμνοί και ντρεπόμαστε ντυμένοι;».
Χρόνια τώρα παίζεις θέατρο και μάλιστα κλασικού ρεπερτορίου. Ομως έγινες γνωστή τα τελευταία χρόνια από την τηλεόραση. Πώς το σχολιάζεις αυτό;
Είναι αλήθεια αυτό και δεν το κρύβω πως θα ήθελα ο κόσμος να με γνώριζε από το θέατρο και μέσα από τα βιβλία μου. Ομως η δύναμη της τηλεόρασης είναι μεγάλη και το κοινό με έμαθε από τους ρόλους μου στο «Μπαμπά, μην τρέχεις» και στον «Λάκη τον γλυκούλη». Τότε που παίζονταν αυτές οι σειρές, όταν έβγαινα έξω έκανα τον σταυρό μου μην πέσω σε σχολείο! Ολα τα παιδιά ήθελαν να βγάλουν φωτογραφία μαζί μου, ένα ένα κι όχι μια ομαδική και να τελειώνουμε. Καθόμουν μία ώρα για να τα ικανοποιήσω κι έχανα τις δουλειές μου. Για παράδειγμα, έκλεινε η τράπεζα που πήγαινα να πάρω τη σύνταξή μου κι έμενα με κάτι ψιλά στην τσέπη.
Γιατί δεν έχεις τηλεόραση στο σπίτι σου;
Τι να την κάνω; Για μένα η τηλεόραση είναι χασομέρι κι ένα έπιπλο παραπάνω στο σπίτι μου για… ξεσκόνισμα. Εχω τόσα πολλά πράγματα να κάνω που το 24ωρο δεν μου φτάνει. Απορώ πώς κάποιοι άνθρωποι στην ηλικία μου, αλλά και νεότεροι, περνάνε τόσο χρόνο της ζωής τους μπροστά στο χαζοκούτι, όπως λέγαμε παλιά την τηλεόραση.
Τι έχεις να πεις σε συνομηλίκους σου που έχουν αποτραβηχτεί από τη ζωή και δεν κάνουν άλλη δουλειά από το να είναι κολλημένοι στο… χαζοκούτι;
Να πάνε εθελοντικά να παρουσιαστούν στον διευθυντή του Τρίτου Νεκροταφείου. Μπορεί να έχει τίποτα προσφορές σε ευάερους κι ευήλιους τάφους (γέλια)…
Εσύ είσαι τρανό παράδειγμα ότι υπάρχει ζωή και μετά τα 80.
Για ποιο λόγο να παραιτηθώ από τη ζωή; Οπως την κυνηγούσα νέα, την κυνηγάω και τώρα!
Μόνη σου κάνεις τις δουλειές του σπιτιού;
Εμ, ποιος άλλος; Μόνη μου τις κάνω. Ομως αυτόν τον καιρό έχω στραπατσάρει το χέρι μου, αλλά θα μου περάσει, πού θα πάει! Βέβαια στο μαγείρεμα δεν είμαι και η εξπέρ. Μη φανταστείς ότι κάνω σπεσιαλιτέ, άλλωστε είμαι λιτοδίαιτη. Για να καταλάβεις, βάζω ένα τσουκάλι φακές και περνάω οκτώ με 10 μέρες.
Φοβάσαι τον χρόνο που περνάει;
Οχι. Ο χρόνος δεν με φοβίζει, γιατί μου δίνει, δεν μου παίρνει.
