Η περίοδος που διανύουμε είναι φορτισμένη και ιδιαίτερη για όλους. Μοιάζει να είναι πολύ μεγαλύτερη από όσο περιμέναμε σε διάρκεια, έχει φέρει πολλές αλλαγές στη ζωή μας και σίγουρα έχει γεννήσει αρκετά ερωτήματα, ιδιαίτερα στα παιδιά μας.
- Γράφει η επιστημονική ομάδα της Γραμμής 115 25 και του συμβουλευτικού κέντρου της Ένωσης «Μαζί για το Παιδί»
Δεδομένης της κατάστασης λοιπόν, είναι πολύ σημαντικό να μιλήσουμε στα παιδιά μας για αυτήν την πρωτόγνωρη συνθήκη που βιώνουμε όλοι, εάν δεν το έχουμε κάνει ήδη. Το κλειδί αυτή την ιδιαίτερη περίοδο είναι η επικοινωνία.
Χρειάζεται να μιλήσουμε και να πλαισιώσουμε κάποια πράγματα προκειμένου να βοηθήσουμε τα παιδιά κατανοήσουν γιατί συμβαίνουν όλες αυτές οι αλλαγές.
Πώς όμως μιλάμε στα παιδιά μας για τον κορωνοϊό;
Ανεξάρτητα από την ηλικία του παιδιού, ένα κοινό σημείο εκκίνησης για όλες τις ηλικίες είναι να ρωτήσουμε τι γνωρίζει.
- Όσον αφορά στα μικρά παιδιά, προσχολικής ηλικίας είναι σημαντικό να μιλήσουμε και να εξηγήσουμε για πιο λόγο έχουν συμβεί τόσες αλλαγές στην καθημερινότητά τους. Για παράδειγμα, βόλτες που έχουν κοπεί, η καθημερινή και μόνιμη παρουσία των γονέων στο σπίτι, η διακοπή της επαφής με τις γιαγιάδες και τους παππούδες κ.ά. Χρησιμοποιούμε πάντα λεξιλόγιο κατάλληλο για την ηλικία τους και δίνουμε συγκεκριμένη και μειωμένη πληροφορία. Ένας τρόπος να γνωρίζουμε τι έχουν κατανοήσει από αυτά που τους είπαμε είναι να ρωτήσουμε τι έχουν καταλάβει. Έχουμε κατά νου ότι τα παιδιά σε αυτήν την ηλικία δεν μπορούν πολλές φορές να ξεχωρίσουν την φαντασία από στην πραγματικότητα Όσον αφορά τα πρακτικά ζητήματα της απομόνωσης στο σπίτι και της υγιεινής, φροντίζουμε να τους δείξουμε τις διαδικασίες που ακολουθούμε έμπρακτα, κάνοντας το αρκετές φορές μαζί τους και εντάσσοντας το στην νέα μας καθημερινή ρουτίνα. Μπορούμε να το διασκεδάσουμε κιόλας μαζί τους δίνοντας ένα ύφος παιχνιδιού σε όλο αυτό, κάτι που θα κάνει τα παιδιά να χαλαρώσουν και να είναι πιο συνεργάσιμα και συγκεντρωμένα. Το πιο σημαντικό για τα παιδιά σε αυτήν την ηλικία είναι το αίσθημα της ασφάλειας.
- Τα παιδιά σχολικής ηλικίας κατανοούν περισσότερα και σίγουρα έχουν ακούσει και από άλλες πηγές πληροφορίες για το τι συμβαίνει, πχ. Σχολείο, δραστηριότητες, διαδίκτυο και άλλες πηγές πληροφόρησης. Πάλι έχουμε κατά νου να χρησιμοποιήσουμε λεξιλόγιο ανάλογο της ηλικίας τους και να δώσουμε όση πληροφορία μας ζητήσουν και όχι παραπάνω, ελέγχοντας πάντα τι κατανοούν. Δεν εκθέτουμε παιδιά προσχολικής ή σχολικής ηλικίας στην τηλεόραση και σε ΜΜΕ που μιλάνε ασταμάτητα για την πανδημία.
- Με τους εφήβους σίγουρα συζητούμε πολύ πιο ανοιχτά για το τι συμβαίνει, δίνουμε αρκετές πληροφορίες, βάση έγκυρων πηγών και τους παραθέτουμε κάποιες από αυτές, προκειμένου να ενημερωθούν και μόνοι τους για την κατάσταση. Δηλώνουμε τη διαθεσιμότητα μας να συζητήσουμε οποιαδήποτε απορία μπορεί να προκύψει.
Τα παιδιά είναι εξαιρετικοί αποδέκτες των μη-λεκτικών μηνυμάτων που στέλνουμε οι ενήλικες. Εάν νιώθουμε άγχος ή φόβο για όλο αυτό που συμβαίνει, τα παιδιά θα το αισθανθούν και εκείνα. Συχνά σε ζητήματα που δεν κατανοούν καλά τι γίνεται παρατηρούν πολύ πιο έντονα τους γονείς τους προκειμένου να κατανοήσουν τι συμβαίνει και πώς πρέπει να αντιδράσουν. Το φόβο μας και το άγχος μας είναι σημαντικό να τα επικοινωνήσουμε και να μην προσπαθήσουμε να τα αποκρύψουμε από τα παιδιά. Αυτή η επικοινωνία έχει να γίνει εκφράζοντας το συναίσθημα δίνοντας λέξεις σε αυτό που συμβαίνει. Πρώτα απ’ όλα έτσι βοηθάμε το παιδί να νοηματοδοτήσει καλύτερα την συμπεριφορά μας και δεύτερον τους δίνουμε το μήνυμα ότι το να συζητάμε για τα συναισθήματα μας, ακόμη και τα δύσκολα επιτρέπεται και είναι βοηθητικό. Καθώς τα παιδιά μιμούνται συχνά τους γονείς, θα τους δώσει και το επιθυμητό παράδειγμα, να εξωτερικεύσουν αυτό που νιώθουν σχετικά με τις αλλαγές που βιώνουν.
Εξίσου σημαντικό είναι να μην συζητάμε μπροστά τους έντονα για θέματα γύρω από τον κορωνοϊού γιατί ακόμη και αν νομίζουμε ότι δεν μας ακούν, το κάνουν. Αν δυσκολευόμαστε να διαχειριστούμε την αγωνία και το άγχος μας, φροντίζουμε να ζητήσουμε βοήθεια από έναν ειδικό. Χρειάζεται να είμαστε ψύχραιμοι και να μεταφέρουμε αυτό το μήνυμα και στα παιδιά μέσω της συμπεριφοράς μας.
Επιπλέον, έχει μεγάλη σημασία να ρωτήσουμε τα παιδιά πως νιώθουν με τη νέα καθημερινότητα τους, πως βιώνουν αυτές τις αλλαγές, αν υπάρχει κάτι που θα τα βοηθούσε περισσότερο να ανταπεξέλθουν σε όλο αυτό και να τα παρακινήσουμε να εξωτερικεύσουν τα συναισθήματα τους.
Υπάρχει περίπτωση τα παιδιά να θέσουν ερωτήματα όπως: Τί θα συμβεί αν κολλήσετε εσείς τον ίο; Θα πεθάνετε; Πότε θα επιστρέψουμε στο σχολείο; Στις μικρότερες ηλικίες μιλάμε για τον θάνατο εάν τον αναφέρουν τα ίδια τα παιδιά. Σε αυτήν την περίπτωση, εξηγούμε ότι αφορά κυρίως άτομα μεγάλης ηλικίας που αντιμετωπίζουν πιθανά και αλλά θέματα με την υγεία τους.Καθώς η πανδημία είναι μια άγνωστη κατάσταση για όλους, επιτρέπεται να πούμε ότι δεν έχουμε απαντήσεις για όλα τα ερωτήματα. Όσον αφορά το σχολείο και τις δουλειές των γονέων, μια θεμιτή απάντηση θα ήταν “για όσο καιρό χρειαστεί προκειμένου να είμαστε ασφαλής”.
Είμαι σημαντικό σε αυτές τις περιπτώσεις οι απαντήσεις μας να είναι σταθερές και καθησυχαστικές. Εξηγούμε ότι #μένουμε σπίτι, είμαστε υγιείς και τηρούμε τους κανόνες υγιεινής προκειμένου να προστατεύσουμε τους εαυτούς μας, τα μέλη της οικογένειας μας και τους συνανθρώπους μας!