Συναντάμε φαινόμενα βίας και επιθετικότητας εντός και εκτός της σχολικής κοινωνίας από την προσχολική κιόλας ηλικία. Τα παιδιά φαίνονται θυμωμένα με τους γονείς και τους εκπαιδευτικούς.
Από την Σοφία Π. Μιχαλοπούλου
Έχουν πολλή ενέργεια για δημιουργία και γι’ αυτό έχουν την ανάγκη να εκτονωθούν, εκφράζοντας τη ζωντάνια και την επιθυμία τους μέσα από το παιχνίδι με τους φίλους τους. Για να παίξουν, όμως, χρειάζεται οι γονείς να ασχοληθούν μαζί τους και να αφιερώσουν τον χρόνο τους για να μοιραστούν μαζί τους τη χαρά του παιχνιδιού και της ανεμελιάς που απαιτείται για την ανάπτυξη και την ομαλή ψυχική εξέλιξη των παιδιών.
Στην εποχή μας οι γονείς έχουν ελάχιστο ελεύθερο χρόνο, αφού εργάζονται αρκετές ώρες προκειμένου να ανταποκρίνονται στις οικονομικές υποχρεώσεις τους, με αποτέλεσμα οι περισσότεροι να μην έχουν τη δυνατότητα να περάσουν χρόνο καθημερινό και ποιοτικό με το παιδί τους.
Στο σπίτι
Αυτό έχει ως αποτέλεσμα τα παιδιά να θυμώνουν και να εκδηλώνουν ιδιαίτερα επιθετική συμπεριφορά τόσο στο σπίτι όσο και στο σχολείο, επιζητώντας να προκαλέσουν το ενδιαφέρον και την προσοχή των ενηλίκων και των γονέων τους.
Η επιθετικότητα δεν εκδηλώνεται μόνο με τη σωματική βία. Έχει αποδειχθεί ότι το 75% της επικοινωνίας είναι εξωλεκτική, εκφράζεται, δηλαδή, με άλλους τρόπους (π.χ., με νεύματα, εκφράσεις ή κινήσεις του σώματος), και μόλις το 25% είναι λεκτική. Επιθετικότητα είναι και το θυμωμένο βλέμμα, η ειρωνεία, η απαξίωση των άλλων (π.χ., όταν ο ένας γονέας λέει στον άλλον «σιγά που κάνεις κάτι· όλη μέρα σπίτι είσαι. Εγώ ήμουν όλη μέρα στη δουλειά για να φέρω χρήματα στο σπίτι γιατί εσύ είσαι ανίκανη και άχρηστη»), οι νευρικές κινήσεις, η ένταση στον τόνο της φωνής, ο θυμός, η αδιαφορία όταν κάποιος μας μιλάει, η σιωπή, η περιφρόνηση, οι εκφοβισμοί, ο εκβιασμός, οι απειλές (π.χ., «αν σε δω να είσαι παρέα με αυτούς ξανά, θα σε διώξω από το σπίτι»), η ενοχοποίηση των παιδιών (π.χ., όταν λένε στο παιδί «με έχεις κουράσει, δεν σε αντέχω άλλο», «θα με πεθάνεις»), η ματαίωση και η απόρριψη που βιώνουν τα παιδιά όταν οι γονείς έχουν αυξημένες προσδοκίες και σχέδια και τα συγκρίνουν με άλλα παιδιά (π.χ., «δεν αξίζεις τίποτα», «τι θα καταντήσεις στην κοινωνία αν δεν σπουδάσεις, σκουπιδιάρης ή καθαρίστρια, θα ζεις στον δρόμο, θα είσαι ανεπρόκοπος»).
Η επιθετική συμπεριφορά των παιδιών και η βία σε μεγάλο βαθμό οφείλονται στην παρακολούθηση ακατάλληλων για την ηλικία τους ταινιών με βίαιο περιεχόμενο, στα ηλεκτρονικά βιντεοπαιχνίδια και στη χρήση του διαδικτύου, καθώς τα παιδιά περνούν πολλές ώρες σερφάροντας και κάνοντας chat.
Σύμφωνα με έρευνες που έγιναν, ο μέσος όρος των ταινιών που παρακολουθούν τα παιδιά έως τα 18 τους χρόνια και εμπεριέχουν σκηνές βίας είναι 180.000, ενώ από αυτές οι 40.000 εμπεριέχουν σκηνές φόνων.
Τα παιδιά έχουν την τάση να μιμούνται και να θαυμάζουν τη βίαιη συμπεριφορά που βλέπουν στις ταινίες ή στο διαδίκτυο, με αποτέλεσμα πολλές φορές να γίνονται βίαια και επιθετικά προς τους συμμαθητές τους ή προς τα μικρότερα παιδιά, να σχηματίζουν συμμορίες και να παρενοχλούν άλλα παιδιά, θέλοντας με αυτόν τον τρόπο να κάνουν επίδειξη ισχύος και να ξεσπάσουν τον θυμό τους.
Από την προσχολική κιόλας ηλικία πολλά παιδιά εκδηλώνουν επιθετική συμπεριφορά, βρίζοντας τους συμμαθητές τους με προσβλητικές λέξεις για να τους απαξιώσουν, όπως «βρομιάρης», «μαμάκιας», «μπούλης», «χοντρός», «χαζός» κ.λπ. Στο δημοτικό συχνά παρατηρείται το φαινόμενο κάποια παιδιά να ανοίγουν τις πόρτες της τουαλέτας και να παρακολουθούν τους συμμαθητές τους σε προσωπικές στιγμές, όπως και να οργανώνονται σε μικρές συμμορίες και να επιτίθενται στα πιο αδύναμα και λιγότερο δημοφιλή παιδιά.
14+1 συμβουλές προς τους γονείς για να γίνουν τα βλαστάρια τους αγγελούδια
Για την αντιμετώπιση και την αποφυγή της επιθετικής συμπεριφοράς ενός παιδιού οι γονείς θα πρέπει να προσέχουν και να είναι συνεπείς στα εξής:
1.Να ακολουθούνται και να μην παραβιάζονται οι κανόνες της οικογένειας από τους γονείς και από όλα τα μέλη.
2. Να υπάρχει κλίμα αμοιβαίου σεβασμού, εκτίμησης και επικοινωνίας.
3.Να θέτουν όρια στα παιδιά και, αν τα παραβαίνουν, να συζητούν τους λόγους.
4. Να επικρατεί συναισθηματική και ψυχική σταθερότητα και όχι σύγχυση.
5. Να δίνονται ευκαιρίες στο παιδί για να ηρεμήσει, να εκτονωθεί.
6. Να επανέρχεται το παιδί σταθερά και ευγενικά κατά την εμφάνιση της επιθετικής συμπεριφοράς και όταν ηρεμεί, να ακολουθεί συζήτηση ουσιαστική, και όχι μόνο τιμωρία.
7. Να περιορίζονται τα ερεθίσματα που πυροδοτούν την επιθετικότητα.
8. Η μη επιθετική συμπεριφορά να ανταμείβεται.
9. Να αποφεύγονται η ειρωνεία, η κυνικότητα, οι προσβολές, ο φόβος, που κρύβουν θυμό και υποτίμηση.
10. Να μη δημιουργούνται ενοχές στο παιδί, γιατί βλάπτουν την αυτοεκτίμησή του και τον αυτοσεβασμό του.
11. Να αναπτύσσονται προσδοκίες και να γίνονται σχέδια ανάλογα των ικανοτήτων του παιδιού και των ονείρων του.
12. Να υπάρχουν στην οικογένεια ισχυροί δεσμοί σεβασμού και αγάπης.
13. Οι ηθικές αξίες των γονέων να έχουν σταθερότητα.
14. Οι κυρώσεις να αντιμετωπίζονται με συζήτηση και επεξηγήσεις. Σκοπός είναι η κατανόηση μιας εσφαλμένης συμπεριφοράς και όχι ο πόνος, ο φόβος και η τιμωρία.
15. Οι γονείς να συνεργάζονται με το σχολείο και να υποστηρίζουν τις πρωτοβουλίες του και τις δραστηριότητές του.
Οι γονείς να είναι σταθεροί στις σχέσεις τους με τα παιδιά τους και τους γύρω τους, επαινώντας τα, ενθαρρύνοντάς τα και επικοινωνώντας μαζί τους κάθε στιγμή που συμβαίνει οτιδήποτε μπορεί να αναστατώσει και να ανατρέψει την καθημερινότητα του παιδιού.
Η ομαλή συναισθηματική σχέση των παιδιών με τους γονείς βοηθά στην καλύτερη προσαρμογή των παιδιών στο σχολικό και κοινωνικό περιβάλλον.