Η μελαγχολία χαρακτηρίζεται από συνεχή και επίμονη θλίψη, υπερβολική και ανεξήγητη με βάση τους εξωτερικούς παράγοντες, από ελάττωση όλων των ψυχικών λειτουργιών, από αίσθημα ανικανότητας, ανεπάρκειας και ενοχής, από τάση αυτοκαταστροφής.
Από την Σοφία Π. Μιχαλοπούλου
Η μελαγχολία μπορεί να εμφανιστεί σε κάθε ψυχική νόσο. Συγκεκριμένα, η επιστημονική προσέγγισή της είναι γνώριμη στον ιατρικό κόσμο με το όνομα «κατάθλιψη».
Να διευκρινίσουμε ότι η κατάθλιψη διαφέρει από την κλινική κατάθλιψη, η οποία χαρακτηρίζεται από συμπτώματα που διαρκούν πάνω από δύο εβδομάδες και είναι τόσο σοβαρά ώστε να επηρεάζουν την καθημερινότητα ενός ατόμου.
Η κατάθλιψη μπορεί να επηρεάσει τον τρόπο με τον οποίο κάποιος σκέφτεται και πράττει. Η αντίληψη που κρατά το άτομο για τον κόσμο κατέχεται από εξαιρετικά απαισιόδοξα σενάρια. Αυτό πολλές φορές δημιουργεί έντονο άγχος στο άτομο και επηρεάζει τη συμπεριφορά του, εκδηλώνοντας κάποιες φοβίες, οι οποίες αν δεν αντιμετωπιστούν ενδέχεται να εξελιχθούν σε κάποια αγχώδη διαταραχή. Κατά τη διάρκεια της καταθλιπτικής φάσης συχνά το άτομο νιώθει ότι τα πράγματα δεν πρόκειται να βελτιωθούν και το δυσκολότερο από όλα είναι ότι αισθάνεται υπεύθυνο για αυτό. Μέσα σε αυτή την απαισιόδοξη αντίληψη το άτομο υποεκτιμά τις δυνατότητες και τις δεξιότητές του. Χαρακτηριστικά της κατάθλιψης είναι: αρνητική διάθεση, ανημποριά και έλλειψη ελπίδας, ανηδονία και απώλεια ευχαρίστησης, άγχος και φοβίες, διαταραχή του ύπνου και της όρεξης, κόπωση και εξάντληση (απώλεια ενέργειας), σκέψεις ενοχής ή/και αδεξιότητας ή χαμηλή αυτοεκτίμηση, αυτοκτονικές σκέψεις, δυσκολία στη συγκέντρωση και έκπτωση των γνωστικών λειτουργιών (επιβράδυνση σκέψης, κινήσεων, απώλεια μνήμης).
Αφορμές
Πιθανές αφορμές που βοηθούν την εμφάνισή της περιλαμβάνουν γεγονότα, όπως η απώλεια ενός αγαπημένου προσώπου, η συνεχής μοναξιά, η ανεργία, μια χρόνια ασθένεια, οι συνεχείς συγκρούσεις στο σπίτι ή στην εργασία, τα συζυγικά προβλήματα, η γέννηση ενός παιδιού ή μια τραυματική εμπειρία. Η σωστή διαχείριση από το άτομο και το περιβάλλον του, καθώς και η ορθή αντιμετώπιση από την εμφάνιση κιόλας των πρώτων συμπτωμάτων μπορεί να αποδειχτούν καθοριστικά για την πορεία της μελαγχολίας και την εξέλιξή της σε κατάθλιψη. Είναι πλέον αποδεκτό ότι τα σπορ και οι φυσικές δραστηριότητες συνεισφέρουν στη σωματική και την ψυχική υγεία των ατόμων. Επιπλέον, τα άτομα που είναι κινητικά δραστήρια έχουν λιγότερες πιθανότητες να αναπτύξουν κατάθλιψη.
6+1 διαταραχές με κυρίαρχο το άγχος
Οι αγχώδεις διαταραχές, όπως δηλώνει και το όνομά τους, είναι διαταραχές στις οποίες το κυρίαρχο συναίσθημα, αν και συχνά κεκαλυμμένο, είναι το άγχος.
Σε αυτές ανήκουν:
Διαταραχή πανικού, αγοραφοβία, απλή φοβία, ψυχαναγκαστική – καταναγκαστική διαταραχή, κοινωνική φοβία, διαταραχή έπειτα από ψυχοτραυματικό στρες, καθώς και γενικευμένη αγχώδης διαταραχή.
Συγκεκριμένα:
Η διαταραχή πανικού είναι μια έντονη κατάσταση που χαρακτηρίζεται από διακριτά επεισόδια προσβολών πανικού – κρίσεις υπερβολικού άγχους και φόβου που συνοδεύονται από σωματικά συμπτώματα. Τα χαρακτηριστικά είναι ο έντονος φόβος, η υπερβολική ένταση και η εντύπωση μιας επικείμενης καταστροφής με τη συνοδεία διάφορων σωματικών συμπτωμάτων.
Η αγοραφοβία είναι ο φόβος που νιώθει κανείς σε μέρη ή καταστάσεις από όπου η φυγή είναι δύσκολη ή στις οποίες μπορεί να μην υπάρχει δυνατότητα βοηθείας σε περίπτωση ξαφνικής αδυναμίας και αμηχανίας.
Η κοινωνική φοβία είναι ο φόβος ταπείνωσης ή αμηχανίας σε κοινωνικές καταστάσεις.
Η απλή φοβία είναι ο φόβος συγκεκριμένων καταστάσεων ή αντικειμένων. Οι πιο κοινές απλές φοβίες που συναντάμε στον γενικό πληθυσμό περιλαμβάνουν ζώα, φίδια, έντομα και ποντικούς.
Η ψυχαναγκαστική καταναγκαστική διαταραχή είναι οι επίμονες ιδέες, σκέψεις, εικόνες ή παρορμήσεις που το άτομο δεν θέλει. Ωστόσο, μοιάζουν σαν να έρχονται από μόνες τους και να επιβάλλονται ενάντια στη θέλησή του. Αρχίζει συνήθως στην εφηβεία, μπορεί όμως να παρατηρηθεί και στην παιδική ηλικία. Η πορεία της είναι συνήθως χρόνια με επιδεινώσεις και υφέσεις.
Η διαταραχή έπειτα από ψυχοτραυματικό στρες μπορεί να παρουσιαστεί σε άτομα που έχουν ζήσει κάποιο ή κάποια τραυματικά γεγονότα, όπως, π.χ., βιασμός, επίθεση, σωματικός τραυματισμός, μάχες, πλημμύρες, σεισμοί, βομβαρδισμοί, βασανιστήρια κ.ά. Το άτομο επαναβιώνει το τραυματικό γεγονός μέσα από επανειλημμένες και αθέλητες αναμνήσεις του συμβάντος ή μέσα από επαναλαμβανόμενα όνειρα και εφιάλτες του γεγονότος.
Η γενικευμένη διαταραχή έχει ως χαρακτηριστικό το επίμονο άγχος διάρκειας μηνών.
Όλες αυτές οι διαταραχές αντιμετωπίζονται με τη χορήγηση φαρμάκων και ψυχιατρική επίβλεψη, η οποία γίνεται με μεγάλη προσοχή για καθορισμένο χρονικό διάστημα.