Οι κάτοικοι του μαρτυρικού χωριού συνεχίζουν να διεκδικούν τις γερμανικές αποζημιώσεις για τη σφαγή του 1944.
Το λάβαρο του αγώνα για τη διεκδίκηση των γερμανικών αποζημιώσεων και την ηθική αναγνώριση από πλευράς του γερμανικού κράτους της σφαγής του Διστόμου υψώνουν δυναμικά εδώ και 70 ολόκληρα χρόνια οι κάτοικοι της μαρτυρικής πόλης.
Μετά την παρέμβαση του Προέδρου της Ελληνικής Δημοκρατίας Κάρολου Παπούλια στον Γερμανό ομόλογό του Γιόακιμ Γκάουκ, κατά την πρόσφατη συνάντησή τους στο Μαξίμου, το Δίστομο δηλώνει: «Τώρα είναι η πλέον κατάλληλη στιγμή για να δικαιωθούμε»!
Αποφασισμένοι να μην παραιτηθούν από τον αγώνα, οι Διστομίτες στέλνουν ξεκάθαρα το μήνυμα. «Η δήλωση του Γερμανού προέδρου ότι είχε μαζί του στην αποστολή άνθρωπο που ασχολείται με τις αποζημιώσεις του Διστόμου δεν μας καθησυχάζει. Ο αγώνας είναι συνεχής, ο στόχος είναι σταθερός, η θέση μας είναι αταλάντευτη. Διεκδικούμε εδώ και 70 χρόνια και δεν θα σταματήσουμε» λέει στην «Εspresso της Κυριακής» ο δήμαρχος Διστόμου Αράχοβας Αντίκυρας Ιωάννης Πατσαντάρας, επίτιμος αρχηγός της Τακτικής Αεροπορίας, που αποστρατεύτηκε το 2010.
«Στόχος είναι τώρα που η Ελλάδα έχει στα χέρια της την προεδρία της Ευρωπαϊκής Ενωσης να βάλει στην ατζέντα των υπό εξέταση θεμάτων – συζητήσεων μεταξύ των εταίρων Ευρωπαίων και το θέμα των γερμανικών οφειλών. Είναι μοναδική ευκαιρία. Αυτή ήταν και η πρότασή μου στη συνέλευση των μαρτυρικών πόλεων, που έγινε στις 12 Δεκεμβρίου στα Καλάβρυτα, αλλά και το μοναδικό ψήφισμα της συνέλευσης, που αποτελούνταν από 90 μέλη – μαρτυρικές πόλεις. Και το δέχτηκαν παμψηφεί… Επίσης το θέτουμε συνέχεια στα δημοτικά συμβούλια και σε πολιτικούς επίμονα».
Στην πραγματικότητα το Δίστομο είναι η πρώτη μαρτυρική πόλη που ρίχτηκε δυναμικά στη μάχη για τις γερμανικές αποζημιώσεις. «Το Δίστομο είναι εμβληματικό» σημειώνει ο κ. Πατσαντάρας. «Είναι σημαία. Και πίσω από το Δίστομο έρχονται όλες οι άλλες μαρτυρικές πόλεις. Αν θέλουμε μια Ευρώπη δικαίου μεταξύ των λαών, πρέπει αυτό το πρόβλημα να επιλυθεί. Η Ελλάδα το δικαιούται…»
Ο δικαστικός αγώνας για τη διεκδίκηση αποζημιώσεων για τη σφαγή του Διστόμου άρχισε το 1997 με πρωτοβουλία του Γιάννη Σταμούλη, δικηγόρου και τότε νομάρχη Βοιωτίας. Το Πρωτοδικείο Λιβαδειάς είχε επιδικάσει ως αποζημίωση από τη Γερμανία το ποσό των 28 δισ ευρώ.
«Το 2000 είχαμε την ιστορική απόφαση του Αρείου Πάγου, η οποία επικύρωσε την απόφαση του Πρωτοδικείου Λιβαδειάς και όριζε ότι για να ικανοποιηθούν οι απαιτήσεις των Διστομιτών μπορούσαν να προχωρήσουν σε εκποίηση των περιουσιακών στοιχείων της Γερμανίας στην Ελλάδα. Τότε η Γερμανία προσέφυγε εκ νέου στα ελληνικά δικαστήρια και κατάφερε να κερδίσει στον Αρειο Πάγο την απόφαση, με την οποία ήταν αναγκαία και η συγκατάθεση του υπουργού Δικαιοσύνης για να προωθηθούν οι γερμανικές αποζημιώσεις στους δικαιούχους.
Μια υπογραφή, όπως όλοι μας γνωρίζουμε, που δεν έβαλε κανένας υπουργός Δικαιοσύνης. Για την ιστορία αναφέρω ότι η σχετική εισήγηση, που έβαζε ταφόπλακα στο θέμα των αποζημιώσεων, ήταν του αντιεισαγγελέα του Ανωτάτου Δικαστηρίου Δ. Κατσιρέα» εξιστορεί ο κ. Πατσαντάρας.
«Οι Διστομίτες όμως δεν παραιτήθηκαν του αγώνα κάνοντας προσφυγή στη Δικαιοσύνη άλλων κρατών-μελών της Ε.Ε., όπου δεν χρειάζεται η έγκριση του υπουργού Δικαιοσύνης για να γίνουν οι κατασχέσεις. Ετσι προσέφυγαν στο Εφετείο της Φλωρεντίας που έκρινε τον Νοέμβριο του 2000 ότι πρέπει να εκτελεστεί η απόφαση του Αρείου Πάγου. Φτάσαμε στη Χάγη το 2012 με την αντιδικία Γερμανίας και Ιταλίας. Θυμίζω ότι η απόφαση του 2002 του ανώτατου δικαστηρίου στην Ελλάδα παρέπεμψε το θέμα να εκδικάζεται στη Χάγη και έδωσε το δικαίωμα ετεροδικίας – ασυλίας στη Γερμανία».
Ο πυρπολισμός και η εκτέλεση 218 κατοίκων
Ενα από τα πιο αποτρόπαια εγκλήματα των ναζί στην κατεχόμενη Ελλάδα σημειώθηκε το πρωί της 10ης Ιουνίου του 1944. Γερμανική στρατιωτική φάλαγγα των Ες-Ες ξεκίνησε από τη Λιβαδειά για την Αράχοβα με σκοπό την εκκαθάριση της περιοχής από τις αντάρτικες δυνάμεις. Στο Δίστομο ενώθηκε με άλλη γερμανική ομάδα που είχε ξεκινήσει από την Αμφισσα και προχώρησαν προς το Στείρι. Οι κάτοικοι έλαβαν εντολή να μην απομακρυνθούν από το χωριό μέχρι την επιστροφή των γερμανικών δυνάμεων. Στη θέση Καταβόθρα οι Γερμανοί δέχτηκαν επίθεση από αντάρτες του ΕΛΑΣ. Υστερα από σύντομη αλλά σφοδρή μάχη αναγκάστηκαν να υποχωρήσουν αφήνοντας στο πεδίο της μάχης 15 νεκρούς και άλλους τόσους τραυματίες. Οι γερμανικές απώλειες ανήλθαν σε 6 νεκρούς και 15 τραυματίες.
Οι Γερμανοί απέδωσαν την επίθεση του ΕΛΑΣ σε ειδοποίηση των κατοίκων του Διστόμου και επέστρεψαν στο χωριό για να εκδικηθούν. Με διαταγή του διοικητή τους, υπολοχαγού Χανς Ζάμπελ, το Δίστομο πυρπολήθηκε και 218 κάτοικοι (114 γυναίκες και 104 άντρες) εκτελέστηκαν απάνθρωπα. Μεταξύ των νεκρών, 45 παιδιά και έφηβοι, και 20 βρέφη.
ΓΙΟΥΛΗ ΣΤΑΡΙΔΑ