Οι σχέσεις, ακόμα και οι πιο στενές, μπορεί να χαρακτηρίζονται από ανισότητες ως προς τη δύναμη και την επιβολή τους.
Από την Σοφία Π. Μιχαλοπούλου
Αυτό γίνεται συχνά εμφανές σε μια σχέση επαγγελματική, όπου η φύση της ίδιας της σχέσης έχει συγκεκριμένη διάσταση και τα όρια είναι καθορισμένα. Υπάρχουν όμως και σχέσεις, οι συντροφικές κυρίως, όπου τα όρια δεν είναι τόσο σαφή και η δύναμη εισέρχεται στη σχέση με τρόπο ασαφή, βρίσκοντας δίοδο ο ένας από τους δύο να τα θέσει και να τα επιβάλει.
Οι διαφορές στη δύναμη επηρεάζουν και επιδρούν καταλυτικά στον τρόπο που διαμορφώνονται οι προσωπικές μας σχέσεις. Οι συγκρούσεις μέσα στις στενές σχέσεις αντικατοπτρίζουν τη δυναμική της σχέσης, όσον αφορά τη δυνατότητα των συντρόφων να διαπραγματεύονται αποτελεσματικά τις ανάγκες τους και τις επιθυμίες τους.
Ο έλεγχος στις συντροφικές σχέσεις έρχεται αθόρυβα και μεταμφιεσμένος. Συχνές ενδείξεις είναι:
1 Όταν ο/η σύντροφός σας δεν νιώθει καλά όταν βρίσκεται στο φιλικό, κοινωνικό σας περιβάλλον. Ενεργεί με το συναίσθημα της ανησυχίας και καχυποψίας και αλληλεπιδρά με έναν εριστικό και άσχημο τρόπο.
2 Κάνει συνεχώς κριτική στους γύρω, τονίζοντας τα αρνητικά χαρακτηριστικά τους, π.χ. «δεν λέω ότι είναι κακοί άνθρωποι, όμως ανησυχώ για το τι μπορεί να σου κάνουν». Συχνά τέτοια σχόλια αναφέρονται.
3 Δεν θέλει τους συγγενείς σας και το στενό περιβάλλον. Στην αρχή δείχνει να του/της αρέσουν οι επισκέψεις τους, στη συνέχεια μιλά για εκείνους με αρνητικά λόγια και επικριτική διάθεση. Στόχος είναι η αποκοπή και η διάσπαση των στενών σχέσεων.
4 Θέλει να είναι υπεύθυνος/η και να συντονίζει για όλα όσα προκύπτουν μέσα στη σχέση. Αυτό θα μπορούσε να αφορά τα οικονομικά, περιουσιακά, μελλοντικά πλάνα, στις αποφάσεις με τα παιδιά σας, σχετικά με την καθημερινότητα και τις επιλογές τους. Συνήθως αναφέρουν ότι το κάνουν επειδή είναι προς το «καλό της οικογένειας».
5 Συχνά σας επικρίνει, σας ειρωνεύεται και βρίσκει εύκολους τρόπους για να σας φέρει σε δύσκολη θέση και να σας κάνει να νιώσετε αδύναμοι και ανασφαλείς. Αν πείτε κάποιο παράπονο γι’ αυτή τη συμπεριφορά, θα κατηγορηθείτε ως υπερβολικοί, υπερευαίσθητοι και ανίκανοι να συζητάτε.
6 Ζηλεύει πολύ και κρυφά! Μπορεί να σας κατηγορήσει ότι φλερτάρετε, αδιαφορείτε για υποχρεώσεις, ότι είστε βολεμένοι, αναίσθητοι και ότι συμπεριφέρεστε προκλητικά με άλλους ανθρώπους και μονίμως φλερτάρετε.
7 Θέλει να γνωρίζει διακριτικά τα πάντα για το πρόγραμμά σας, πού είστε ή τι κάνετε κατά τη διάρκεια της ημέρας. Εάν επιστρέφετε αργά και έξω από το προβλεπόμενο, θα αντιδράσει με ακραίο και κακό τρόπο.
8 Ελέγχει το κινητό σας, τα μηνύματά σας και θέλει να τα διαβάζει όλα. Υποπτεύεται ακόμα και τις φιλικές και επαγγελματικές συνομιλίες σας, μέσω κοινωνικών δικτύων και μη. Δεν του/της αρέσει να βρίσκεστε στο διαδίκτυο ή να έχετε συναναστροφές μέσω κοινωνικών δικτύων. Μπορεί να σας εξηγήσει λεπτομερώς τι εννοεί και με κάθε τρόπο, αλλά ουσιαστικά το κάνει για να ελαχιστοποιήσει τις διεξόδους για συναναστροφή και κοινωνικοποίηση και στο τέλος να σας απομονώσει από οτιδήποτε άγνωστο για εκείνον/η.
9 Μπορεί να θέλει να σας συνοδεύει πάντα και παντού κάθε φορά που έχετε μια προσωπική υποχρέωση, ακόμα και να σας κάνει όλα τα χατίρια, σε υπερβολικό βαθμό.
10 Ο ελεγκτικός σύντροφος πιστεύει στον κεραυνοβόλο έρωτα και στο πάθος. Με άλλα λόγια, ο χρόνος για τον ελεγκτικό σύντροφο κινείται πολύ γρήγορα και μεθοδικά, επειδή αγαπά τόσο έντονα και παράφορα. Θα δείτε ότι τα πράγματα πάνε πολύ γρήγορα και από την πρώτη στιγμή που θα βρεθείτε στην πρώτη γνωριμία πολύ γρήγορα θα βρεθείτε σε μια αποκλειστική και αμιγώς κλειστή σχέση.
11 Επιθυμεί να διαχειρίζεται τα οικονομικά και να διατηρεί τον έλεγχο.
Διαχείριση εξουσίας έχει εκείνος που παίρνει τις περισσότερες αποφάσεις, διότι συνεχώς λέει ότι είναι πιο οργανωτικός και υπεύθυνος, καθώς εκείνος έχει τη μεγαλύτερη κοινωνική, επαγγελματική αναγνώριση.
Κατ’ επανάληψη
Εάν ο/η σύντροφός σας εμφανίζει κάποια από τα χαρακτηριστικά των παραπάνω συμπεριφορών κατ’ επανάληψη, με ροή και συχνότητα, θα μπορούσε να είναι μία ένδειξη ότι θέλει να έχει δύναμη και έλεγχο πάνω στη σχέση σας.
Μια αντίδραση που μπορεί στην αρχή να δείχνει ότι είναι η συμπεριφορά ενός τρυφερού, διακριτικού και ερωτευμένου συντρόφου μπορεί να εξελιχθεί αργότερα σε πιο δυσλειτουργικές συμπεριφορές, αν δεν συζητήσετε να αποφασίσετε από κοινού για ό,τι αφορά τη σχέση σας.
Ένας/μια σύντροφος που έχει έντονα αυτά τα χαρακτηριστικά, με στόχο την επιβολή, θα μπορούσε να είναι η έννοια ενός ανθρώπου που διακατέχεται από έντονες ανασφάλειες και θέλει να κυριαρχήσει.
Μια επίσκεψη σε ειδικό μπορεί να λύσει το πρόβλημα επικοινωνίας του ζευγαριού
Υπάρχουν όμως ελπίδα και διέξοδος για τη σχέση, εάν είναι πρόθυμα τα άτομα να ζητήσουν βοήθεια σε έναν ψυχολόγο ή εάν και οι δύο είναι έτοιμοι να μπουν μαζί σε θεραπεία ζεύγους, ώστε να αντιμετωπίσουν τις δυσλειτουργίες της σχέσης.
Αρκετές φορές τα δυσλειτουργικά συμπτώματα δεν εστιάζονται μόνο στον έναν σύντροφο αλλά είναι αποτέλεσμα της κακής επικοινωνίας, μια παράμετρος που οφείλεται στις προσωπικότητες, στα βιώματα και στις εμπειρίες και των δύο συντρόφων.
Αν δεν επιλεχθεί μία από τις δύο θεραπευτικές προσεγγίσεις, τότε μπορεί η σχέση να διακοπεί βίαια και ανεξέλεγκτα. Η ενδοοικογενειακή βία είναι συνέπεια της εξουσίας και του ελέγχου των συντρόφων, ως μέρος της κακοποιητικής ψυχολογικής συμπεριφοράς.
Οι σύντροφοι μπορούν και είναι ικανοί να έχουν μια ίση, τρυφερή και αμοιβαία σχέση σεβασμού.