Μετεωρίτης ηλικίας 4,55 δισεκατομμυρίων ετών, που πριν από 200 χρόνια έπεσε κοντά στις Σέρρες, αποκαλύπτει τα μυστικά του.
Πολύς λόγος γίνεται τον τελευταίο καιρό στην Ελλάδα για τους μετεωρίτες. Ελάχιστοι όμως γνωρίζουν ότι μόνο ένα ουράνιο σώμα αυτού του τύπου έχει βρεθεί στην Ελλάδα. Πρόκειται για τον Seres, τον ηλικίας 4,55 δισεκατομμυρίων ετών μετεωρίτη που πριν από σχεδόν 200 χρόνια κατέπεσε κοντά στην πόλη των Σερρών, απ’ όπου πήρε το όνομά του, και σήμερα φιλοξενείται στο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας της Βιέννης.
Παρά το γεγονός ότι πρόκειται για τον μοναδικό μετεωρίτη που έχει εντοπιστεί σε ελληνικό έδαφος, ο Seres παραμένει άγνωστος στο ευρύ κοινό. Μόνο λίγοι επιστήμονες και χομπίστες που ασχολούνται με το αντικείμενο γνωρίζουν την ύπαρξή του, ενώ ούτε στη διεθνή επιστημονική βιβλιογραφία υπάρχει κάποια ολοκληρωμένη μελέτη του. Για τους παραπάνω λόγους ένας νέος Ελληνας επιστήμονας, ο γεωλόγος, διδάκτορας Πετρολογίας – Γεωχημείας και ειδικός στους μετεωρίτες Γιάννης Μπαζιώτης αποφάσισε να βάλει τον Seres πρώτη φορά κάτω από το μικροσκόπιο και να αποσπάσει όλα τα μυστικά του.
«Ο μετεωρίτης Seres αποτελεί τον μόνο επιστημονικά τεκμηριωμένο μετεωρίτη με προέλευση την Ελλάδα» δηλώνει στην «Espresso» ο κ. Μπαζιώτης. Οπως εξηγεί, ορισμένες αναφορές που υπάρχουν για πτώση μετεωριτών σε άλλα σημεία της χώρας «είναι και παραμένουν απλώς ιστορικές αναφορές, χωρίς να υπάρχει επιβεβαιωμένη ύπαρξη δείγματος μετεωρίτη, δεν έχουμε δηλαδή στα χέρια μας ή σε κάποιο μουσείο πέτρωμα που να ανταποκρίνεται σε κάτι τέτοιο».
Η περιπλάνηση του Seres στο Διάστημα ολοκληρώθηκε τον Ιούνιο του 1818, όταν παγιδεύτηκε από το βαρυτικό πεδίο της Γης και έπεσε κοντά στις Σέρρες. Οπως αναφέρει ο Ελληνας επιστήμονας, το αρχικό δείγμα του μετεωρίτη ζύγιζε περίπου 8,5 κιλά. Στη συνέχεια δύο δείγματα, βάρους 4,7 και 1,3 κιλών, δόθηκαν ως δώρο στον καθηγητή Γιόχαν Αντρέας Ρίτερ Φον Σέρερ από τη Βιέννη, ο οποίος το 1844 τα δώρισε στο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας της πόλης.
Ποια είναι όμως τα βασικά χαρακτηριστικά του μοναδικού «ελληνικού» μετεωρίτη; «Ανήκει στην κατηγορία των λιθομετεωριτών και συγκεκριμένα στους κοινούς χονδρίτες H4» απαντά ο κ. Μπαζιώτης. Οπως εξηγεί, αποτελεί υπόλειμμα ενός αρχικού αστεροειδούς, ο οποίος κινείται στην καλούμενη «ζώνη αστεροειδών» που βρίσκεται μεταξύ των πλανητών Αρη και Δία, ενώ η εκτιμώμενη ηλικία του είναι περίπου 4,55 δισεκατομμύρια χρόνια, παρόμοια δηλαδή με την ηλικία του ηλιακού μας συστήματος και φυσικά της Γης!
«Ταξίδι» στο ηλιακό μας σύστημα
Μέσα στο 2014 ο Seres θα επανέλθει στην επιστημονική επικαιρότητα, καθώς ο κ. Μπαζιώτης και ο συνάδελφός του, ο έφορος της συλλογής μετεωριτών του βιεννέζικου μουσείου Λουντοβίκ Φεριέρ, θα δημοσιεύσουν την πρώτη ολοκληρωμένη εργασία πάνω στον συγκεκριμένο μετεωρίτη. «Αυτό που υπάρχει ώς τώρα στη διεθνή βιβλιογραφία είναι η βασική περιγραφή του και τρεις αναφορές σε συνέδρια, αλλά καμία πλήρης επιστημονική εργασία» επισημαίνει ο ερευνητής.
Η ανάλυση του μετεωρίτη, στην οποία προχώρησαν οι δύο ερευνητές, περιλάμβανε περισσότερα στάδια. Αρχικά οι επιστήμονες έκαναν τομή στο πέτρωμα και έβαλαν ένα μικρό δείγμα σε ειδικό (πετρογραφικό) μικροσκόπιο προκειμένου να προσδιορίσουν τα βασικά του χαρακτηριστικά. Στη συνέχεια το δείγμα μπήκε κάτω από το (πολύ ισχυρότερο) ηλεκτρονικό μικροσκόπιο που αποκάλυψε τη χημική σύσταση των ορυκτών από τα οποία αποτελείται ο μετεωρίτης. Το επόμενο βήμα θα είναι η αναζήτηση ισοτόπων στον μετεωρίτη, που θα δείξουν τις χημικές διαδικασίες που επικράτησαν στα πρώτα στάδια του ηλιακού μας συστήματος.
Ο σπάνιος Tissint από τον πλανήτη Αρη
Κανείς δεν μπορεί να γνωρίζει τι θα προκύψει από τα επόμενα στάδια των ερευνών, αλλά από τα μέχρι τώρα στοιχεία δεν φαίνεται ότι ο Seres έχει κάποιο μοναδικό χαρακτηριστικό, πέρα από την ελληνική του «προέλευση». Πρόσφατα όμως ο κ. Μπαζιώτης δούλεψε πάνω σε έναν πολύ σπάνιο τύπο μετεωρίτη, με προέλευση τον πλανήτη Αρη, τον Tissint.
Η έρευνά του, που δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό «Nature Communications», αποκάλυψε ότι ο συγκεκριμένος μετεωρίτης προέρχεται από έναν τεράστιο κρατήρα στην επιφάνεια του Αρη, με διάμετρο έως 180 χιλιόμετρα, την ώρα που όλοι οι άλλοι μετεωρίτες από τον ίδιο πλανήτη προέρχονται από κρατήρες διαμέτρου 3 έως 7 χιλιομέτρων.
«Ο κρατήρας αυτός δημιουργήθηκε από έναν αστεροειδή, ο οποίος ξεπερνούσε σε μέγεθος τον αντίστοιχο που κατέπεσε στη Γη και στον οποίο αποδίδεται η εξαφάνιση των δεινοσαύρων πριν από περίπου 65 εκατομμύρια χρόνια» λέει ο κ. Μπαζιώτης. Οπως σημειώνει, το μέγεθος ενός τέτοιου κοσμικού γεγονότος γίνεται κατανοητό αν φανταστούμε ότι η ενέργειά του ισοδυναμεί με δύο εκατομμύρια θερμοπυρηνικές βόμβες…
Ολες αυτές οι πληροφορίες από το παρελθόν του κόκκινου πλανήτη ταξίδεψαν στον χώρο και τον χρόνο «εγκλωβισμένες» μέσα στον Tissint. Το γεγονός αυτό είναι ενδεικτικό της αξίας των κομητών για την επιστήμη.
Με αφορμή τις πρόσφατες αναφορές για εμφάνιση μετεώρων στη δυτική Ελλάδα και την Αττική, ο κ. Μπαζιώτης καλεί όσους επιθυμούν να συνδράμουν στην έρευνα ή όσους βρήκαν κάποιο πέτρωμα με εξωτερικό μαύρο φλοιό (πιθανότατα γυαλιστερό) στις παραπάνω περιοχές τις τελευταίες εβδομάδες να επικοινωνήσουν μαζί του ή με τον κ. Φεριέρ μέσω της ιστοσελίδας MeteorImpactOnEarth.com.