Οι υπόγειες (μοναδικές) κατασκευές εξερευνούνται από ομάδα νέων που ασχολείται με αστική σπηλαιολογία.
Αρχαία υδραγωγεία που παραμένουν λειτουργικά χιλιάδες χρόνια μετά την κατασκευή τους, καταφύγια που φέρνουν στον νου τα δύσκολα χρόνια του πολέμου, στοές ξεχασμένες από τον χρόνο, σκεπασμένα ποτάμια και κατανυκτικές κατακόμβες. Αυτές είναι μερικές από τις συναρπαστικές υπόγειες κατασκευές της Αθήνας, τις οποίες εξερευνά μια παρέα νέων που ασχολείται με την άγνωστη στην Ελλάδα δραστηριότητα της αστικής σπηλαιολογίας.
Ο σκοτεινός και σιωπηλός κόσμος που βρίσκεται κάτω από την αττική γη κρύβει αρκετά μυστικά και -κυρίως- άφθονη Ιστορία, που ξεκινά από την αρχαιότητα και φτάνει έως τον 20ό αιώνα. Τα μέλη της (άτυπης) Ομάδας Αστικών Σπηλαιολογικών Εξερευνήσεων και Μελετών έχουν βάλει στόχο να ψάξουν και να αναδείξουν αυτόν τον υπόγειο κόσμο, όπως άλλωστε κάνουν πολλοί άνθρωποι σε χώρες του εξωτερικού που μοιράζονται το ίδιο πάθος. «Ο όρος αστική σπηλαιολογία δεν υπάρχει επίσημα στην Ελλάδα.
Ουσιαστικά αντιπροσωπεύει την εξερεύνηση όχι φυσικών σπηλαίων αλλά υπόγειων στοών και γενικά υπόγειων κατασκευών, που βρίσκονται μέσα στην πόλη» δηλώνει στην «Espresso» ο Παναγιώτης Δευτεραίος.
Ο 30χρονος πολιτικός μηχανικός και τα υπόλοιπα μέλη της ομάδας εξοπλίζονται με κράνη, φακούς, γαλότσες, φωτογραφικές μηχανές (ενίοτε και με σκοινιά) και εξορμούν στον πλούσιο υπόγειο κόσμο της Αθήνας, του Πειραιά και γενικότερα της Ελλάδας. Το Αδριάνειο Υδραγωγείο, τα καταφύγια του Αρδηττού, του Προφήτη Ηλία και της Δραπετσώνας, το υπόγειο βαπτιστήριο της Αγίας Μαρίνας στη Θησείο, τα ορυχεία σιδήρου στο Χαϊδάρι και στην Πεντέλη και η σκεπασμένη κοίτη του Ιλισού ποταμού είναι μεταξύ των δεκάδων υπόγειων διαδρομών που οι φίλοι της αστικής σπηλαιολογίας έχουν επισκεφτεί, φυσικά έχοντας πάρει την άδεια από τις αρμόδιες Αρχές όπου αυτό απαιτείται.
Υστερα από πολλές ώρες υπόγειων εξερευνήσεων, ο κ. Δευτεραίος έχει καταλήξει στο συμπέρασμα ότι δεν υπάρχει ένα ενιαίο δίκτυο στοών στην Αθήνα, όπως λέγεται, αλλά «μεμονωμένες στοές διάφορων τύπων και κατασκευών, σε διάφορα βάθη, άλλες μεγάλες, άλλες μικρές που δεν συνδέονται μεταξύ τους». Φυσικά όλες αυτές οι στοές δεν έχουν κατασκευαστεί για… περπάτημα, αλλά η καθεμία εξυπηρετεί συγκεκριμένο σκοπό.
Αναλυτικές περιγραφές, ιστορικές πληροφορίες και πλούσιο φωτογραφικό υλικό από περιηγήσεις σε δεκάδες υπόγειες κατασκευές της Αθήνας και της περιφέρειας υπάρχουν στο blog της ομάδας http://urbanspeleology.blogspot.gr
Παν. Δευτεραίος: Στα πηγάδια
«Ολο αυτό το θέμα είναι συναρπαστικό, μου αρέσει πάρα πολύ η κίνηση κάτω από την πόλη. Αυτό είναι το συναίσθημα που έχουν όλοι όσοι ασχολούνται με τη σπηλαιολογία, όχι μόνο με την αστική σπηλαιολογία αλλά γενικά με τα σπήλαια. Δεν μπορεί να το καταλάβει κάποιος που δεν το έχει κάνει» λέει ο Παναγιώτης Δευτεραίος για το χόμπι που ξεκίνησε πριν από περίπου τέσσερα χρόνια και συνεχίζει με πάθος. Ως σπηλαιολόγος, μάλιστα, έχει τη γνώση και τον εξοπλισμό να κατεβαίνει με σκοινιά σε πηγάδια, όταν χρειάζεται.
Ο ίδιος πάντως σπεύδει να σημειώσει ότι η δραστηριότητα αυτή κρύβει σοβαρούς κινδύνους, όπως η έλλειψη οξυγόνου, ενδεχόμενη πτώση κ.λπ. «Σίγουρα δεν παροτρύνεις τον καθένα να πάει να το κάνει. Χρειάζεται εμπειρία που την αποκτάς ξεκινώντας με κάποιο σεμινάριο σπηλαιολογίας, όπου ειδικοί εκπαιδευτές σε βάζουν σε σπήλαια μαθαίνοντάς σου τα απαραίτητα. Ακολουθούν κάποιες επισκέψεις και σιγά σιγά αποκτάς την εμπειρία. Δεν μπορεί να πάει ο καθένας» λέει χαρακτηριστικά.
ΑΔΡΙΑΝΕΙΟ ΥΔΡΑΓΩΓΕΙΟ
Με μήκος περίπου 25 χιλιόμετρα και ηλικία σχεδόν 2.000 ετών, το Αδριάνειο Υδραγωγείο είναι η μεγαλύτερη και μία από τις παλαιότερες υπόγειες κατασκευές της Αθήνας. «Αυτό τον καιρό το εξερευνούμε επίσημα σε συνεργασία με την ΕΥΔΑΠ και τη Β’ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων. Εγώ με τα υπόλοιπα παιδιά κατεβαίνουμε στις υπόγειες στοές από πηγάδια που υπάρχουν στην επιφάνεια, φωτογραφίζουμε, μετράμε, παρατηρούμε και τους αναφέρουμε την υφιστάμενη κατάσταση» λέει ο κ. Δευτεραίος για το υδραγωγείο, το οποίο μάλιστα αποτελεί και το θέμα της διδακτορικής διατριβής του στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο. Το εντυπωσιακό έργο πήρε το όνομά του από τον Ρωμαίο αυτοκράτορα Αδριανό, ο οποίος ξεκίνησε την κατασκευή του το 125 μ.Χ., και είναι εξ ολοκλήρου υπόγειο, αποτελούμενο από σήραγγα και φρέατα που φτάνουν σε βάθος τα 40 μέτρα. Ο βασικός κορμός του αποτελείται από σήραγγα μήκους περίπου 20 χιλιομέτρων που ξεκινάει από το Ολυμπιακό Χωριό (Αχαρναί) και καταλήγει στη Δεξαμενή, στους πρόποδες του Λυκαβηττού.
ΤΟ ΒΑΠΤΙΣΤΗΡΙΟ ΤΗΣ ΑΓΙΑΣ ΜΑΡΙΝΑΣ
Το πανέμορφο εκκλησάκι της Αγίας Μαρίνας στον Λόφο Νυμφών στο Θησείο, βυζαντινής εποχής υπόσκαφο, βρίσκεται σε υπόγειο κοίλωμα που υφίσταται από αρχαιοτάτων χρόνων στον αθηναϊκό βράχο, ενώ πάνω από την επιφάνεια του εδάφους προβάλλει μόνο ο τρούλος. Σήμερα το υπόγειο εκκλησάκι της Αγίας Μαρίνας κατέχει πια ρόλο βαπτιστηρίου στο οποίο δεν επιτρέπεται η είσοδος των επισκεπτών, όταν δεν τελείται το μυστήριο της βάπτισης.
ΚΑΤΑΦΥΓΙΑ
Τα αντιαεροπορικά καταφύγια του Λυκαβηττού, του Αρδηττού, του Προφήτη Ηλία Πειραιά και της Δραπετσώνας είναι μερικά μόνο από τα πολλά που κατασκευάστηκαν στην Αττική και σε άλλες περιοχές της χώρας εν όψει του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Σήμερα τα περισσότερα από αυτά είναι εγκαταλειμμένα, όπως επίσης και το άγνωστο στους περισσοτέρους καταφύγιο της Γλυφάδας, που κατασκευάστηκε την περίοδο της Κατοχής από τους Γερμανούς κατακτητές.
ΡΩΣΙΚΗ ΕΚΚΛΗΣΙΑ
Κατακόμβες και ρωμαϊκά υδραυλικά έργα βρίσκονται κάτω από τη Ρωσική Εκκλησία της οδού Φιλελλήνων, την Αγία Τριάδα. Η επίσκεψη στο σημείο, ύστερα από άδεια της Αρχιεπισκοπής, έδειξε ότι οι υπόγειοι αυτοί χώροι δεν συνδέονται με κάποιο άλλο σημείο της Αθήνας.
ΟΡΥΧΕΙΑ
Αθήνα, Πειραιάς και περίχωρα διαθέτουν ουκ ολίγα παλιά ορυχεία, που δεν θα μπορούσαν να ξεφύγουν από την προσοχή των φίλων της αστικής σπηλαιολογίας. Οι φωτογραφίες είναι από τα ορυχεία Δραπετσώνας, Χαϊδαρίου και Πεντέλης.
ΙΛΙΣΟΣ
Οι αρχαίοι πίστευαν ότι στις όχθες του ζούσαν οι Μούσες και θεωρούσαν τα νερά του ιερά. Σήμερα ο μόνος τρόπος για να δει κανείς τον Ιλισό είναι να… χωθεί κάτω από μερικά μέτρα τσιμέντου, με τα οποία η σύγχρονη Ελλάδα σκέπασε τον άλλοτε ιερό ποταμό. Η υπόγεια πορεία των 8 χιλιομέτρων περιγράφεται αναλυτικά στο blog της ομάδας http://urbanspeleology.blogspot.gr/2013/04/blog-post_28.html και παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον.