Πώς οι μεγάλοι καλλιτέχνες αποτύπωσαν με τον δικό τους τρόπο τη Σταύρωση του Ιησού Χριστού
Η πιο τραγική στιγμή του Θείου Δράματος έγινε αφορμή να γεννηθούν αριστουργήματα που συγκινούν ακόμη και σήμερα τους πιστούς αλλά και τους φίλους της τέχνης.
Η Σταύρωση του Ιησού Χριστού ενέπνευσε κορυφαίους ζωγράφους, όπως ο Δομήνικος Θεοτοκόπουλος (Ελ Γκρέκο), ο Μικελάντζελο, ο Νταλί, ο Βελάσκεθ και ο Γκόγια, που αποτύπωσαν στους πίνακές τους τη ζωή και το φρικτό τέλος του Θεανθρώπου.
Οι σπουδαίοι πίνακες που φιλοτέχνησε η αφρόκρεμα των εικαστικών καλλιτεχνών, σε μια προσπάθεια «αποκρυπτογράφησης» των Γραφών μέσα από τη δική τους ματιά, φιλοξενούνται σήμερα στα διασημότερα μουσεία του κόσμου, όπως το περίφημο Λούβρο και το Ντελ Πράδο της Μαδρίτης, ενώ κάποιοι ανήκουν σε προσωπικές συλλογές επώνυμων συλλεκτών έργων τέχνης.
Ελ Γκρέκο
Το έργο με τίτλο «Η Σταύρωση» και την υπογραφή του μοναδικού Δομήνικου Θεοτοκόπουλου, που υπολογίζεται πως φιλοτεχνήθηκε το χρονικό διάστημα από το 1597 ως το 1600, φιλοξενείται σήμερα στο μουσείο Πράδο της Μαδρίτης. Στην ελαιογραφία σε μουσαμά ο σπουδαίος δημιουργός αποδίδει, εκτός από τα πρόσωπα που πρωταγωνιστούν, τη δραματική ένταση της στιγμής, που συμπληρώνουν και ολοκληρώνουν οι χρωματικές φωσφοριζέ αντιθέσεις του. Στον πίνακα ο Ιησούς στον Σταυρό δημιουργεί άξονα συμμετρίας με την Παναγία στα δεξιά και τον απόστολο Ιωάννη στα αριστερά, ενώ το σκηνικό συμπληρώνουν η Μαρία η Μαγδαληνή στη βάση, καθώς και τρεις άγγελοι, από τους οποίους δύο συλλέγουν το αίμα που ρέει από τις πληγές του Εσταυρωμένου και ο τρίτος έχει στραμμένο το πρόσωπό του προς τον Υιό του Θεού.
Ντιέγκο Βελάσκεθ
Επηρεασμένος από το «Σήμερον κρεμάται επί ξύλου ο εν ύδασι την γην κρεμάσας», ο ζωγράφος Ντιέγκο Βελάσκεθ απεικόνισε το 1632 τη Σταύρωση του Ιησού σε ένα μεγαλειώδες έργο από λάδι σε μουσαμά. Το περιεχόμενό του κρατά όλα τα δραματικά στοιχεία της στιγμής του Αγίου Πάθους, μόνο που στην εκδοχή αυτή ο Ισπανός καλλιτέχνης έχει επικεντρωθεί καθαρά στο γυμνό σώμα και το πρόσωπο του Ιησού. Πόδια σχεδόν ενωμένα, κεφάλι γυρτό προς τα κάτω με τα μάτια κλειστά, σώμα δίχως κλίση ή κάμψη είναι λίγα μόνο από τα στοιχεία που μπορούν να περιγράψουν τον Απολλώνιο (όπως τον έχουν χαρακτηρίσει σπουδαίοι κριτικοί) Εσταυρωμένο. Στον πίνακα ξεχωρίζει έντονα και η επιγραφή «Ιησούς Ναζωραίος Βασιλεύς Ιουδαίων», που είναι γραμμένη από τον καλλιτέχνη σε εβραϊκά, ελληνικά και λατινικά.
Φρανθίσκο Γκόγια
Με τον τίτλο «Ο Εσταυρωμένος Χριστός» (στα ισπανικά «Cristo Crucificado»), ο Φρανθίσκο Γκόγια δημιούργησε το 1780 ένα από τα σπουδαιότερα έργα της καριέρας του. Το έργο παρουσιάστηκε πρώτη φορά από τον ζωγράφο στη Βασιλική Ακαδημία Καλών τεχνών του Σαν Φρανσίσκο και αποτέλεσε σταθμό στην καριέρα του, αφού από τότε ο Γκόγια άρχισε να θεωρείται ακαδημαϊκός καλλιτέχνης. Σήμερα ο εξαιρετικός «Εσταυρωμένος Χριστός» του Γκόγια ανήκει στους μόνιμους πίνακες του Πράδο στη Μαδρίτη, όπου καθηλώνει τους επισκέπτες. Σε μαύρο φόντο, ο ζωγράφος κατάφερε και αποτύπωσε τη σκηνή της Σταύρωσης, την ώρα που ο Ιησούς με παραπονεμένο βλέμμα κοίταζε προς τον ουρανό και ψέλλιζε τις τελευταίες λέξεις του πριν από τον φρικτό θάνατό του: «Ηλί, Ηλί, λαμά σαβαχθανί» (Θεέ μου, Θεέ μου, γιατί με εγκατέλειψες;). Το έργο συμπληρώνουν τέσσερα καρφιά στα πόδια και στις παλάμες, και η επιγραφή που αναγράφει σε τρεις γλώσσες «Ιησούς Ναζωραίος Βασιλεύς Ιουδαίων».
Μικελάντζελο
Το συγκεκριμένο σχέδιο που φέρει την υπογραφή του Μικελάντζελο βρίσκεται σήμερα στο Βρετανικό Μουσείο του Λονδίνου. Είναι ένα δώρο του διάσημου ζωγράφου στον φίλο του Vittoria Colonna, ο οποίος είχε ενθουσιαστεί το 1540, όταν είδε πρώτη φορά τον αυθεντικό πίνακα του Εσταυρωμένου που είχε φιλοτεχνήσει ο καλλιτέχνης. Από το σχέδιο απουσιάζουν, σε σχέση με τον πίνακα, η Παναγία και ο αγαπημένος μαθητής του Ιησού, ο Ιωάννης, ενώ υπάρχουν οι δύο άγγελοι δεξιά και αριστερά, που θρηνούν. Με το κρανίο μπροστά στον Σταυρό, ο Μικελάντζελο κατάφερε να αποτυπώσει στον πίνακά του και το δεύτερο χαρακτηριστικό της τοποθεσίας του σταυρικού θανάτου, που εκτός από Γολγοθάς είναι γνωστή και ως «Κρανίου τόπος».
Σαλβαντόρ Νταλί
«Ο Χριστός του Αγίου Ιωάννη του Σταυρού» είναι πίνακας του Σαλβαντόρ Νταλί από το 1951. Απεικονίζει τον Ιησού Χριστό στον Σταυρό, σε ένα σκοτεινό ουρανό, στη βάση του οποίου υπάρχει μια βάρκα με ψαράδες μέσα σε μια λίμνη. Αν και είναι μια απεικόνιση της Σταύρωσης, ωστόσο δεν υπάρχει καθόλου αίμα στο σώμα και στα χέρια του Χριστού, ενώ απουσιάζει και το ακάνθινο στεφάνι, αφού, σύμφωνα με τον Νταλί, ο πίνακας δημιουργήθηκε ύστερα από ένα όνειρο που είδε. Ο πίνακας είναι γνωστός ως «Ο Χριστός του Αγίου Ιωάννη του Σταυρού», επειδή ο σχεδιασμός του βασίζεται σε ένα σχέδιο Ισπανού μοναχού από τον 16ο αιώνα. Η σύνθεση του Χριστού βασίζεται επίσης σε ένα τρίγωνο και έναν κύκλο. Το τρίγωνο σχηματίζεται από τα χέρια του Χριστού, ενώ ο κύκλος από το κεφάλι Του. Το τρίγωνο μπορεί να θεωρηθεί μια αναφορά στην Αγία Τριάδα, ενώ ο κύκλος μπορεί να αποτελεί μια νύξη για την πλατωνική σκέψη.
Θάνος Μακρογαμβράκης