Και οι νοσταλγοί του απαρτχάιντ αποχαιρέτησαν τον μεγάλο ηγέτη.
Για τον δεσμοφύλακά του και για την πλειονότητα των συμπολιτών του ήταν «πατέρας», για τον Ελληνα δικηγόρο του ήταν άνθρωπος που του άρεσε να αστειεύεται ακόμα και για τον θάνατο. Αυτοί και πολλοί άλλοι ετοιμάζονται να πουν το τελευταίο «αντίο» στον άνθρωπο που γκρέμισε το απαρτχάιντ.
Ο Νέλσον Μαντέλα έχασε τη μάχη με τον θάνατο, αφήνει όμως πίσω του σημαντική παρακαταθήκη ιδεών και δράσης.
Ο Ελληνας φίλος
Ο Τζορτζ Μπίζος θυμάται πως ο Νοτιοαφρικανός ηγέτης έλεγε πως θα συναντούσε τους πρώην συντρόφους του στον αγώνα κατά του απαρτχάιντ στον ουρανό. Ελεγε αστειευόμενος ότι, αν υπάρχει ζωή μετά τον θάνατο, θα το χαρεί γιατί εκεί θα συναντήσει τους παλιούς του συναγωνιστές. Ο Ελληνας δικηγόρος γνώρισε τον Μαντέλα στα τέλη της δεκαετίας του ’40, όταν φοιτούσαν μαζί στη Νομική, και από τότε έγιναν φίλοι. Ο Μπίζος θυμάται επίσης πως ο Μαντέλα δεν επιζητούσε την προβολή. Κι είναι αλήθεια πως δεν εκμεταλλεύτηκε, όπως οι διάδοχοί του, τη δράση του.
«Ο Μαντέλα ήταν κρατούμενός μου, φίλος μου, πρόεδρός μου και πατέρας μου» δήλωσε συγκινημένος ο 53χρονος Κρίστο Μπραντ, ο δεσμοφύλακας του Νοτιοαφρικανού ηγέτη στις φυλακές του νησιού Ρόμπεν, απ’ όπου άρχισε να εκτίει την ποινή της ισόβιας κάθειρξης, μετά την καταδίκη του το 1964. Παρέμεινε δεσμοφύλακάς του στη φυλακή Πόλσμουρ του Κέιπ Τάουν, όπου μεταφέρθηκε τον Απρίλιο του 1984 και μετά στη φυλακή Βίκτορ Βέστερ του Ακρωτηρίου τον Δεκέμβριο του 1988, απ’ όπου αποφυλακίστηκε τον Φεβρουάριο του 1990.
Τον «ξεχωριστό» αυτόν άνθρωπο, όπως τον περιγράφουν ο Μπίζος και ο Μπραντ, περιγράφει και ο Μπράιαν Πίρσον. Υπήρξε ανταποκριτής του Γαλλικού Πρακτορείου στη Νότια Αφρική από το 1990 έως το 1999, οπότε παρακολούθησε την πορεία του Μαντέλα μέχρι την αποχώρηση από την εξουσία. Ιδιαίτερη όμως εντύπωση προκαλεί η αντίδραση των αρχών της Οράνια, του μικρού «λευκού θύλακα» στο κέντρο της Νότιας Αφρικής όπου έχουν συγκεντρωθεί οι νοσταλγοί του απαρτχάιντ. Τίμησαν τον Μαντέλα, σημειώνοντας πως η κληρονομιά του θα παραμείνει στην ιστορία της Νότιας Αφρικής.
Ο θρήνος
Αμέσως μόλις έγινε γνωστός ο θάνατος του Μαντέλα δεκάδες χιλιάδες Νοτιοαφρικανοί βγήκαν στους δρόμους θρηνώντας ακόμα και με βουβουζέλες για τον χαμό του. Ο αντίκτυπος της είδησης ήταν τόσο ισχυρός, ώστε τηρήθηκε ενός λεπτού σιγή ακόμα και πριν από αγώνα μπάσκετ στις ΗΠΑ, ενώ φωτογραφία του Μαντέλα προβαλλόταν στις γιγαντοοθόνες του γηπέδου.
Πέραν των διθυραμβικών σχολίων από πολιτικούς ανά τον κόσμο, ιδιαίτερη εντύπωση προκαλεί το γεγονός ότι διασημότητες από τον χώρο του showbiz έσπευσαν να εκφράσουν τη θλίψη τους. Είναι αλήθεια ότι ο Μαντέλα είχε ιδιαίτερα καλές σχέσεις με ηθοποιούς και τραγουδιστές, τους οποίους «στρατολογούσε» για να βοηθήσει ανθρώπους που έχουν ανάγκη.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΔΟΥΝΔΟΥΛΑΚΗΣ