Η προσπάθεια των εισαγγελικών αρχών να «σκανάρουν» τη λίστα με τις χιλιάδες οργανώσεις και η «ευαισθησία» για τις νάρκες που κόστισαν στο Δημόσιο εκατομμύρια ευρώ.
Με φαντασία, δημιουργικότητα και το κατάλληλο κύκλωμα -τη μαγική συνταγή για τη σύσταση μιας μη κυβερνητικής οργάνωσης που έχει στόχο το προσωπικό όφελος- όλα γίνονται, όπως επανειλημμένως αποδεικνύεται. Ακόμη και το να στερήσεις τα κρατικά ταμεία από εκατομμύρια ευρώ βάζοντας απλώς μερικές υπογραφές.
Την ώρα που οι χιλιάδες ΜΚΟ, οι οποίες τις τελευταίες δύο δεκαετίες φύτρωσαν σαν τα μανιτάρια -στο πνεύμα της οικολογίας, της αλληλεγγύης, της θρησκευτικής συνείδησης ή της… αποναρκοθέτησης- αποτελούν τοπίο στην ομίχλη, οι εισαγγελείς προσπαθούν να ξεμπερδέψουν το νήμα και να καταγράψουν (όσο γίνεται) τα κεφάλαια που αντλήθηκαν ανεξέλεγκτα από την κρατική δεξαμενή και την Ε.Ε., χωρίς να έχει αποδοθεί λογαριασμός. Κάτι που, όπως φαίνεται, είναι εξαιρετικά δύσκολο, αφού η εξέλιξη στις υποθέσεις που ήδη έχουν ανοιχτεί ακολουθεί ρυθμό… χελώνας.
Σύμφωνα με αστυνομικές πηγές, οι Αρχές διερευνούν -μεταξύ άλλων- τη δράση οργανώσεων όπως η Αλληλεγγύη, το Κέντρο Στρατηγικού Σχεδιασμού για την Ανάπτυξη «Δήμητρα», το Ιδρυμα Αγά Χαν, το Εθελοντικό Σώμα Ελλήνων Πυροσβεστών – Αναδασωτών, ακόμη και της γνωστής Σπείρας προκειμένου να διαπιστώσουν αν τα κονδύλια που δόθηκαν αξιοποιήθηκαν στους σκοπούς για τους οποίους προορίζονταν. Αυτές σε πρώτη φάση. Γιατί το κεφάλαιο είναι τεράστιο και η λίστα ατελείωτη…
Με το νομικό πλαίσιο γύρω από τη λειτουργία των ΜΚΟ να παραμένει ασαφές δίνοντάς τους ακόμη και τη δυνατότητα εν μια νυκτί να κλείσουν, και τον έλεγχο στις επιδοτήσεις που τους δόθηκαν απόντα, οι οργανώσεις αυτές (κάποιες εκ των οποίων αποτελούν συγκοινωνούντα δοχεία) έλυναν κι έδεναν τα τελευταία χρόνια, πριν ο κλοιός των ερευνών των διωκτικών Αρχών αρχίσει να σφίγγει γύρω τους. Από τα… συμπόσια σε παγοθραυστικά του Βόρειου Πόλου έως την αποναρκοθέτηση στις πληγείσες από τον πόλεμο περιοχές και άλλες… απίθανες δραστηριότητες, οι ευφάνταστες πρωτοβουλίες των ΜΚΟ στοίχισαν δεκάδες εκατομμύρια στα δημόσια ταμεία.
Πολλές από αυτές, όταν οι καταγγελίες άρχισαν να πέφτουν βροχή, αναγκάστηκαν να διακόψουν τη «φιλάνθρωπη» δράση τους ή να μετονομαστούν. Το 2009 άρχισαν οι πρώτες σχετικές έρευνες, αρχής γενομένης από την οργάνωση Αλληλεγγύη, οργανισμός που αναλαμβάνει μεγάλες ανθρωπιστικές αποστολές εκ μέρους της Εκκλησίας της Ελλάδος, η οποία επιτελεί σημαντικό και αξιόλογο έργο σε αυτόν τον τομέα και γι’ αυτό διαχειρίζεται μεγάλα ποσά. Η έκθεση πεπραγμένων που είχε παραδοθεί τότε στον Αρειο Πάγο δεν τα έβαζε φυσικά με την Εκκλησία και το έργο της, αλλά καταλόγιζε ευθύνες σε συγκεκριμένα πρόσωπα, ενώ κατέγραφε συγκεκριμένα ποσά (κατά περίπτωση έφταναν έως και τα 5.600.000 ευρώ) για τα οποία δεν υπάρχουν αποδείξεις ως προς το πού δαπανήθηκαν.
Δύο χρόνια αργότερα, το 2011, πληροφορίες ήθελαν περισσότερες από 600 ΜΚΟ να βρίσκονται στο μικροσκόπιο της Οικονομικής Αστυνομίας. Ο αριθμός παραμένει και σήμερα αναλλοίωτος, αφού μέχρι τώρα μόλις δύο υποθέσεις πέρασαν το κατώφλι της Δικαιοσύνης. Οι εμπλεκόμενοι στις υποθέσεις των ΜΚΟ Κύκλος της Πάτμου και Διεθνές Κέντρο Αποναρκοθέτησης ύστερα από πολύμηνες έρευνες της Αστυνομίας καλούνται να λογοδοτήσουν για σωρεία κακουργηματικών πράξεων ενώπιον των ανακριτών.
Είναι χαρακτηριστικό πως ο γενικός επιθεωρητής Δημόσιας Διοίκησης Λέανδρος Ρακιντζής έχει τονίσει πως βασική αιτία των σκανδάλων και της κατασπατάλησης δημόσιου χρήματος και κοινοτικών κονδυλίων είναι το ασαφές νομοθετικό πλαίσιο γύρω από τις ΜΚΟ. Ο ίδιος παράγοντας εξάλλου είναι αυτός που δυσχεραίνει το έργο της Δικαιοσύνης και των ερευνητικών Αρχών. Ο κ. Ρακιντζής αποκάλυψε μάλιστα ότι στην Ελλάδα λειτουργούν περισσότερες από 3.000 ΜΚΟ, χωρίς ωστόσο να μπορεί κανείς να πει με βεβαιότητα τον ακριβή αριθμό τους και επισήμανε πως μόνο σε 600 έχει γίνει έλεγχος από τις ΔΟΥ!
Σύμφωνα με τον γενικό επιθεωρητή Δημόσιας Διοίκησης, με την κατάλληλη διασύνδεση και την κατάθεση μιας πρωτότυπης ιδέας οι αιτήσεις εκατοντάδων ΜΚΟ για χρηματοδότηση γίνονται δεκτές, ενώ με την ίδια ευκολία που άνοιξαν και χρηματοδοτήθηκαν μπορούν σε μία νύχτα να κλείσουν. Ωστόσο, όπως τονίζει ο κ. Ρακιντζής: «Υπάρχουν και εξαιρετικές ΜΚΟ, που κάνουν πολύ καλό έργο και γι’ αυτό θα πρέπει να φροντίσουμε να μην κάψουμε μαζί με τα ξερά και τα χλωρά».
Η μεγάλη απάτη
Μόνο οι ενέργειες της ΜΚΟ Διεθνές Κέντρο Αποναρκοθέτησης, που είχε ως στόχο την αποναρκοθέτηση σε περιοχές που έζησαν τον πόλεμο, όπως η Βοζνία – Ερζεγοβίνη, το Ιράκ και ο Λίβανος, «στοίχισαν» στο ελληνικό Δημόσιο (και συγκεκριμένα στο ΥΠΕΞ) την περίοδο 2000-2004 γύρω στα 9.000.000 ευρώ. Οπως αποκάλυψαν οι εξονυχιστικές έρευνες, μέρος των κονδυλίων που εκταμιεύτηκαν από τα κρατικά ταμεία φέρονται να κατέληξαν στις τσέπες μελών της οργάνωσης, που πλήρωναν με αυτά ακόμη και τις δαπάνες του σούπερ μάρκετ, των πλουσιοπάροχων γευμάτων τους στα in εστιατόρια της πρωτεύουσας ή του πάρκινγκ για τα πολυτελή αυτοκίνητά τους!
Ο ιθύνων νους, όπως περιγράφεται στα έγγραφα της δικογραφίας, και πρόεδρος της ΜΚΟ Κωνσταντίνος Τζεβελέκος, ο οποίος συστηνόταν ως δημοσιογράφος, η σύζυγός του, ανώτατοι διπλωματικοί υπάλληλοι, δύο εν ενεργεία και τρεις συνταξιούχοι, και ο πρώην σύμβουλος του Γιώργου Παπανδρέου στο ΥΠΕΞ Αλεξ Ρόντος αποτελούν τα πρόσωπα-κλειδιά του σκανδάλου και βρίσκονται πλέον αντιμέτωποι τις κατηγορίες της απάτης, της απιστίας και του ξεπλύματος βρόμικου χρήματος, με τις επιβαρυντικές διατάξεις του νόμου για τη διαφθορά. Ηδη μετά την απολογία του στην 4η ειδική ανακρίτρια ο πρόεδρος της ΜΚΟ κρίθηκε προφυλακιστέος, ενώ το προσεχές διάστημα το κατώφλι της δικαστικής λειτουργού θα περάσουν και οι υπόλοιποι κατηγορούμενοι.
Οι «ευαισθησίες» για τα θύματα πολέμου που φέρεται να είχε ο Κωνσταντίνος Τζεβελέκος έβρισκαν ανακούφιση στην πολυτελή μεζονέτα που μίσθωνε αντί 5.000 ευρώ στα Βριλήσσια, ενώ ο πρόεδρος της ΜΚΟ και η σύζυγός του είχαν ακόμη στην κατοχή τους μια επταώροφη πολυκατοικία, αλλά και ένα εξοχικό στη Ρόδο, αξίας περίπου 800.000 ευρώ, η απόκτηση των οποίων, σύμφωνα με αστυνομικές πηγές, δεν δικαιολογούνταν από τα εισοδήματά τους. Τον Αύγουστο του 2013, καθώς ο κλοιός γύρω από τη ΜΚΟ άρχισε να σφίγγει, το ζευγάρι μετακόμισε στην Κύπρο, ενώ καλά πληροφορημένες πηγές αναφέρουν πως σχεδίαζε να φύγει σε χώρα της Λατινικής Αμερικής.
Οπως προέκυψε από την αστυνομική έρευνα, το σύνολο της χρηματοδότησης για οκτώ προγράμματα που θα υλοποιούσε η ΜΚΟ εκταμιεύτηκε παράνομα, καθώς δεν πληρούνταν οι αναγκαίες προϋποθέσεις. Για να καλυφθούν μάλιστα οι παρατυπίες επινοήθηκε το τέχνασμα των εικονικών δωρεών, με τους… εργαζομένους στα προγράμματα να επιστρέφουν στην οργάνωση μέρος των αποδοχών τους με τη μορφή δωρεάς! Επιπλέον οι καταβολές χρηματοδότησης πραγματοποιούνταν χωρίς να υποβάλλονται εκθέσεις προόδου, ενώ γίνονταν δεκτά παραστατικά στην αραβική ή τη σερβική γλώσσα χωρίς να υπάρχει ελληνική μετάφραση!
Καρφιά για το νομικό πλαίσιο
Με αφορμή τον καταιγισμό δημοσιευμάτων για την αμφίβολη δράση δεκάδων ΜΚΟ που φέρονται να απέσπασαν εκατομμύρια ευρώ χωρίς να παράγουν έργο (και χωρίς να δίνουν λογαριασμό), η ActionAid, η Greenpeace και η WWF σε κοινή τους ανακοίνωση επικεντρώνονται ακριβώς στα προβλήματα που δημιουργεί το νομικό πλαίσιο για τις ΜΚΟ και ζητούν από την Πολιτεία «να δημιουργήσει στη χώρα μας ένα νομικό πλαίσιο λειτουργίας για τις ΜΚΟ που να επιτρέπει στους πολίτες που πιστεύουν στην προσφορά και στον εθελοντισμό να κάνουν τα οράματά τους για έναν καλύτερο κόσμο πράξη».
Παράλληλα, οι οργανώσεις τονίζουν πως «η αδιαφάνεια και μη νομιμότητα των σκοπών κάποιων οργανώσεων δεν μπορεί να οδηγήσει στη συνολική καταδίκη όλων των ΜΚΟ» και συμπληρώνουν πως δεκάδες οργανώσεις που δραστηριοποιούνται στην Ελλάδα έχουν επιδείξει σοβαρό έργο, με διαφάνεια και αποτελεσματικότητα. Μάλιστα αναφέρονται και στις ανεξάρτητες εταιρείες ορκωτών λογιστών που ελέγχουν κάθε χρόνο τα οικονομικά τους στοιχεία, τα αποτελέσματα των οποίων κοινοποιούν, όπως αναφέρουν, στις ετήσιες εκθέσεις τους.
Η… αποκάλυψη της Πάτμου
Αλλα 9.500.000 ευρώ από το δημόσιο χρήμα για ανύπαρκτες δραστηριότητες εισέρρευσαν από το 2000 έως το 2010 στα ταμεία της ΜΚΟ Ο Κύκλος της Πάτμου, με 14 μέλη της να βρίσκονται σήμερα αντιμέτωπα με τρία κακουργήματα. Με πρόσχημα τη σύνδεση της θρησκευτικής συνείδησης με την… οικολογία, η οργάνωση διοργάνωνε πολυδάπανα συμπόσια σε εξωτικούς προορισμούς (με πλοία στον Μισισιπή, στον Νείλο, στον Δούναβη, στην Αρκτική και αλλού) λαμβάνοντας γενναίες επιχορηγήσεις. Ακόμα όμως κι όταν τα συμπόσια αυτά δεν πραγματοποιούνταν, τα ποσά δεν επιστρέφονταν στα κρατικά ταμεία.
Ενδεικτικό είναι το γεγονός ότι από το άνοιγμα τραπεζικών λογαριασμών των εμπλεκόμενων προσώπων εντοπίστηκαν σε τράπεζα στο Λονδίνο εισροές 4.200.000 ευρώ σε προσωπικό λογαριασμό μέλους της οργάνωσης! Εντύπωση ωστόσο προκαλεί το γεγονός ότι ένα χρόνο μετά την άσκηση δίωξης κι ενώ η υπόθεση έχει ανατεθεί στην 5η ειδική ανακρίτρια, η δικογραφία παραμένει σε πρώιμο στάδιο, ενώ, σύμφωνα με πληροφορίες, κανένας από τους κατηγορουμένους δεν έχει ακόμη απολογηθεί.
ΝΤΕΜΗ ΝΤΑΒΑΡΗ