Το Γαναδιό, μνημείο αρχιτεκτονικής που είναι φτιαγμένο από πέτρα και ξύλο
Ενα «κόσμημα» φτιαγμένο από πέτρα και ξύλο στέκει αγέρωχο στις παρυφές του Σμόλικα. Ο λόγος για το χωριό Γαναδιό, ένα πραγματικό μνημείο αρχιτεκτονικής, που με το πέρασμα του χρόνου μπορεί να έχει χάσει τους περισσότερους κατοίκους του, όχι όμως τη γοητεία του. Κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού που πέρασε, οι πλατείες και τα λιθόστρωτα καλντερίμια του Γαναδιού έσφυζαν από ζωή, χάρη στους δεκάδες Γαναδιώτες και τις οικογένειές τους που ήρθαν στην ιδιαίτερη πατρίδα τους για διακοπές.
Επιστροφή στην ηρεμία
Τώρα, το ορεινό χωριό επιστρέφει σιγά σιγά στη γνώριμη ηρεμία του, καθώς μόλις δεκαεπτά άνθρωποι -οι περισσότεροι συνταξιούχοι- θα περάσουν εκεί τον χειμώνα.
«Προσπαθούμε να σταματήσουμε τον χρόνο…» δηλώνει ο πρόεδρος της κοινότητας, Βασίλης Τζιμινάδης, ο οποίος ύστερα από χρόνια εργασίας στην Αθήνα επέστρεψε στο χωριό του αποφασισμένος να του ξαναδώσει ζωή. «Σύμμαχος» στην προσπάθειά του είναι το ίδιο το Γαναδιό, που με τη μοναδική αρχιτεκτονική του προσφέρει στον επισκέπτη ένα πραγματικό ταξίδι στο παρελθόν. Στην κεντρική πλατεία του χωριού με τον μεγάλο πλάτανο δεσπόζει ο Ιερός Ναός των Ταξιαρχών, μία τρίκλιτη βασιλική που χτίστηκε με πελεκητή πέτρα το 1856 από τον πρωτομάστορα Χαρισιάδη. Οι πολυέλαιοι και το ξυλόγλυπτο τέμπλο του είναι πραγματικά έργα τέχνης, που μεταφέρθηκαν από τη Ρουμανία με τη φροντίδα Γαναδιωτών μεταναστών. Το σκηνικό της κεντρικής πλατείας συμπληρώνουν το καφενείο και το «αμιλικό», ένα παλιό χάνι, στο ισόγειο του οποίου διατηρείται έως σήμερα ο στάβλος για τα άλογα.
Εκείνο όμως που αιχμαλωτίζει το βλέμμα είναι τα πετρόκτιστα σπίτια, που είναι φτιαγμένα ως μικρά οχυρά. Ορισμένα μάλιστα έχουν και πολεμίστρες, αφού κατά τον 19ο αιώνα το χωριό είχε γίνει αλλεπάλληλες φορές στόχος ληστών. Οπως εξηγεί ο κ. Τζιμινάδης, το σχήμα κάθε σπιτιού μαρτυρά την οικονομική επιφάνεια της κάθε οικογένειας. Τα σπίτια σε σχήμα «Π» ανήκαν στους άρχοντες, εκείνα που είχαν διάταξη «Γ» στη μεσαία τάξη και τα απλά τετράγωνα ήταν των φτωχών.