Το παζλ δύο αντίθετων κόσμων με φόντο τις αιματηρές διαδηλώσεις που συγκλονίζουν την Τουρκία.
Ο Ντογκάν και η Ντερέν ζουν στην Κωνσταντινούπολη, ο Εμίρ και η Εσρά, στη Βαν. Ο Ντογκάν είναι ιδιοκτήτης ενός μικρού καφέ και η γυναίκα του, δασκάλα. Ο Εμίρ είναι αγρότης, ενώ η Εσρά μένει στο σπίτι, αφού κατά την άποψή της, η γυναίκα οφείλει, πάνω απ’ όλα, να φροντίζει την οικογένειά της.
Και τα δύο ζευγάρια ζουν τις εξελίξεις στην Τουρκία, το ένα από πολύ κοντά και το άλλο από την τηλεοπτική οθόνη, που όμως δεν μεταδίδει πολλές πληροφορίες. Και τα δύο ζευγάρια είδαν τη γυναίκα με το κόκκινο φόρεμα να «ψεκάζεται» από τον στρατιώτη, αλλά και τον «Σουλεϊμάν», Χαλίτ Εργκέντζ να κατεβαίνει στον δρόμο μαζί με τους συμπρωταγωνιστές του τουρκικού σίριαλ, για να διαδηλώσει μαζί με τον υπόλοιπο κόσμο.
Το ζευγάρι της Πόλης δεν προλαβαίνει να παρακολουθήσει τον «Σουλεϊμάν», το ζευγάρι που ζει στα βάθη της ανατολικής Τουρκίας δεν χάνει επεισόδιο του σίριαλ. Οι Κωνσταντινουπολίτες επικροτούν τη στάση του διάσημου ηθοποιού, ο οποίος διέκοψε ακόμα και γυρίσματα για να μετάσχει στις διαδηλώσεις με τους συμπρωταγωνιστές του. Ο Εμίρ και η Εσρά έχουν θυμώσει μαζί του και λένε ότι ένας «σουλτάνος» δεν επιτρέπεται να κάνει τέτοια πράγματα.
Ο Ντογκάν και η Ντερέν δεν διαφέρουν σε τίποτα από την πλειονότητα των νέων της Κωνσταντινούπολης. Ο τρόπος ζωής τους είναι ξεκάθαρα δυτικός, ενώ ο Εμίρ και η Εσρά ζουν ακολουθώντας πιστά τις επιταγές της θρησκείας τους. Δεν τους αρέσει η ζωή της Πόλης. Με δυο λόγια, το πρώτο ζευγάρι είναι οπαδοί της παρακαταθήκης του Κεμάλ, ενώ το δεύτερο θεωρεί σωτήρα τον ισλαμιστή Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, ο οποίος ξεκίνησε από τη θέση του δημάρχου Κωνσταντινούπολης, για να φτάσει στην πρωθυπουργία.
Τα πρόσφατα μέτρα που αποφάσισε το κόμμα του, και φυσικά πέρασαν από την τουρκική Εθνοσυνέλευση, το ζευγάρι της Βαν τα βλέπει ως σωστά, προκειμένου η χώρα να μπει ξανά στον δρόμο του Αλλάχ. Το ζευγάρι από την Κωνσταντινούπολη θεωρεί ότι πρόκειται για μεγάλο πισωγύρισμα, ικανό να απομακρύνει την Τουρκία από τη Δύση. Ντογκάν και Ντερέν έχουν απαντήσεις στην επιχειρηματολογία των ισλαμιστών και τις προβάλλουν, θεωρώντας τον διάλογο πολύ πιο ισχυρό μέσο από τη βία, όποιας μορφής κι αν είναι αυτή.
Το πρωί της 24ης Μαΐου, η Εθνοσυνέλευση πέρασε τον νόμο που απαγορεύει την πώληση αλκοόλ από τις 10 το βράδυ ως τις 6 το πρωί. Το επιχείρημα ότι δεν επιτρέπεται η κατανάλωση αλκοόλ κατά τη βραδινή προσευχή των μουσουλμάνων αποδεικνύεται άτοπο, αφού δεν υπάρχει πρόβλεψη για την πρωινή προσευχή. Στο δρεπάνι των ισλαμιστών βρέθηκε και η διαφήμιση του αλκοόλ, που απαγορεύεται ολοκληρωτικά. Ούτε καν ως χορηγοί δεν θα μπορούν να είναι οι εταιρείες αλκοολούχων ποτών σε φεστιβάλ και γιορτές. «Αυτή η απόφαση πλήττει ευθέως την οικονομία» λέει ο Ντογκάν, ο οποίος βλέπει πως οι περιορισμοί θα πλήξουν και την επιχείρησή του. Το μόνο καλό, παραδέχεται η Ντερέν, είναι ότι στην τηλεόραση τα ποτά θα «κρύβονται ή κόβονται», όπως συμβαίνει με το τσιγάρο. Σπεύδει όμως να σημειώσει πως αυτή είναι άδικη μεταχείριση έναντι του αλκοόλ. «Η δράση φέρνει αντίδραση» σημειώνει η νεαρή δασκάλα, που ξέρει καλά ότι αν κάποιος θέλει να πιει, καμιά απαγόρευση δεν θα τον εμποδίσει. Ο Εμίρ με την Εσρά, πάλι, αν και δέχονται πως ο «σοφός Ερντογάν» έκανε καλά, ομολογούν χαμηλόφωνα ότι το αλκοόλ είναι κομμάτι της ζωής ακόμα και των πιο πιστών μουσουλμάνων.
Σε ό,τι αφορά την απαγόρευση των φιλιών σε δημόσιους χώρους, η αρχή έγινε από το μετρό της Αγκυρας, όπου μια ανακοίνωση περί ηθικής συμπεριφοράς προκάλεσε θύελλα. Οι κάμερες κατέγραψαν ένα ζευγάρι να φιλιέται και τάχιστα ήρθε η ανακοίνωση αλλά και η αντίδραση, καθώς δεκάδες ζευγάρια άρχισαν να φιλιούνται. «Καλά έκαναν» λέει το ζευγάρι από την Πόλη, σημειώνοντας πως ένα φιλί, αν δεν ξεπερνά τα όρια του καλόγουστου, δεν προσβάλλει κανέναν. «Ισα ίσα, όταν δούμε ένα ζευγάρι να φιλιέται, χαμογελάμε ασυναίσθητα» λέει η νεαρή δασκάλα, που ντυμένη με σύγχρονο look, φορά make up, έχει βαμμένα νύχια, ενώ ο σύντροφός της, στον οποίο αρέσει η εικόνα της, σπεύδει να τη φιλήσει. Το πρόσωπο της Εσρά κοκκινίζει, και είναι το μόνο χρώμα πάνω της. Η νεαρή γυναίκα χαμηλώνει το πρόσωπο, το οποίο είναι χωρίς ίχνος μακιγιάζ, και παραμένει σιωπηλή, ενώ ο Εμίρ λέει πως εκείνος θα ντρεπόταν να φιλήσει τη γυναίκα του δημοσίως. «Θα ένιωθα άβολα να δω στον δρόμο να το κάνουν άλλοι» συμπληρώνει, απορρίπτοντας κάθε είδους «δημόσιο φτιασίδωμα», όπως αποκαλεί χαρακτηριστικά τον γυναικείο καλλωπισμό. Κι αυτό το μέτρο πέρασε στο πλαίσιο της πολιτικής «Τάξη και ηθική».
Εκεί που τα δύο ζευγάρια διαφωνούν κάθετα, χωρίς μάλιστα να διαφαίνεται οποιαδήποτε περίπτωση αλλαγής της στάσης έκαστου, είναι η απαγόρευση της πώλησης αντισυλληπτικών χωρίς συνταγή γιατρού. «Το μέτρο είναι σκοταδιστικό» λέει εμφανώς ενοχλημένη η Ντερέν, για να λάβει αμέσως απάντηση από την Εσρά: «Μόνον ο Αλλάχ έχει δικαίωμα να αποφασίσει αν θα αποκτήσουμε παιδιά ή όχι». Η νεαρή δασκάλα φυσικά δεν πιστεύει ότι αντισύλληψη σημαίνει μη αναπαραγωγή. Πιστεύει πως το μέτρο αποτελεί προσπάθεια των ισλαμιστών να αποξενώσουν τις γυναίκες ακόμα κι από την ιδέα ότι το σώμα τους τούς ανήκει. Οι ακραιφνείς κεμαλιστές λένε μάλιστα πως με αυτόν τον τρόπο οι ισλαμιστές φιλοδοξούν να καταπιέσουν ακόμα περισσότερο τη γυναίκα, αλλά και να «μετρήσουν» τη δύναμή τους, καθώς ο κρατικός μηχανισμός θα μπορεί να καταγράφει πόσες και ποιες γυναίκες θα ζητούν αντισυλληπτικά από τον γιατρό τους.
Στον μόνο τομέα που τα δύο ζευγάρια συμφωνούν απόλυτα είναι οι περιορισμοί στο κάπνισμα. Συμφωνούν, κι ας έχουν διαφορετικό εφαλτήριο στη σκέψη τους. Ο Ντογκάν και η Ντερέν το βλέπουν από την άποψη της υγείας, ενώ ο Εμίρ και η Εσρά από την άποψη της αποχής από απαγορευμένες απολαύσεις.
Κι αυτή η μάχη συνεχίζεται και θα συνεχίζεται στην Τουρκία όσο οι οπαδοί του κεμαλισμού θα βλέπουν τους «νεοοθωμανούς» του Ερντογάν να προσπαθούν να κατακτήσουν τα πάντα, κι όσο οι ισλαμιστές θα πιστεύουν ότι ο Τούρκος πρωθυπουργός οδηγεί τη χώρα στη βαθιά Ανατολή, από τις ιδέες της οποίας ο Κεμάλ έκανε τεράστια προσπάθεια να απαλλαγεί.
Για να το τέλος έμεινε η μεγαλύτερη αποκάλυψη όλων. Ο Ντογκάν, η Ντερέν, ο Εμίρ και η Εσρά είναι φανταστικά πρόσωπα. Είναι κάθε ζευγάρι νέων ανθρώπων από την Κωνσταντινούπολη κι από τα βάθη της Τουρκίας, αντίστοιχα, που πιστεύουν με πάθος στις απόψεις τους και κάνουν τα πάντα για να τις υποστηρίξουν. Δεν είναι διαφορετικοί άνθρωποι, είναι διαφορετικοί κόσμοι, που δίνουν τη μάχη να ζήσουν στην ίδια χώρα.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΔΟΥΝΔΟΥΛΑΚΗΣ
Ο μπαρμπέρης που πίνει νερό στο όνομα του Ταγίπ
Λίγα μέτρα από την πλατεία Ταξίμ, το σημείο που αποτέλεσε πηγή ανάφλεξης των τελευταίων επεισοδίων στην Τουρκία και έκανε πολλούς να κατεβούν στους δρόμους και να απαιτήσουν την παραίτηση της κυβέρνησης Ερντογάν, υπάρχει μία φτωχογειτονιά όπου ο πρωθυπουργός της χώρας παραμένει ο ήρωας της πατρίδας. Πρόκειται για την περιοχή Κασιμπάσα, όπου οι κάτοικοι -με πρώτον και καλύτερο τον κουρέα του- στάζουν μέλι για τον Τούρκο ηγέτη.
«Δεν υπάρχουν προβλήματα στην Τουρκία» δηλώνει χαρακτηριστικά ο κουρέας Χαΐρι Γκοζ. Ο Ερντογάν τον επισκέπτεται πολύ συχνά είτε για ξύρισμα είτε για κούρεμα, καθώς διατηρεί στενούς δεσμούς με την Κασιμπάσα, αφού είναι η γενέτειρά του. Για τον Γκοζ και τους πελάτες του ο Τούρκος πρωθυπουργός είναι ένας ήρωας. «Τα πάντα άλλαξαν προς το καλύτερο, όταν το AKP ήρθε στην εξουσία πριν από δέκα χρόνια» λέει ο κουρέας για το κυβερνών κόμμα. «Πριν από αυτό, οι δρόμοι ήταν πνιγμένοι στα σκουπίδια. Η ηλεκτροδότηση και η υδροδότηση διακόπτονταν συνέχεια. Ο Ερντογάν βελτίωσε τον τομέα της υγείας. Τα σχολικά βιβλία μοιράζονται πλέον δωρεάν» συναινούν οι υπάλληλοι του κουρείου. «Και το οδικό δίκτυο είναι πλέον καλύτερο. Μπορούμε να μετακινηθούμε από το ένα μέρος στο άλλο μέσα σε δεκαπέντε λεπτά, όταν κάποτε χρειαζόμασταν τουλάχιστον δύο ώρες. Το AKP κατασκεύασε περισσότερους δρόμους και αυτό βοήθησε πολύ» προσθέτει πελάτης του κουρείου.
Μέλι για τον Ερντογάν στάζει και το στόμα του ιδιοκτήτη μιας γειτονικής τσαγερί, ο οποίος τον θεωρεί υπεύθυνο για το γεγονός ότι η Τουρκία έχει σημειώσει επιτυχίες σε επίπεδο οικονομικής ανάπτυξης και πολιτικής δύναμης. «Πριν από δέκα χρόνια, ο κόσμος δυσκολευόταν να βρει την Τουρκία στον χάρτη. Πλέον καμία απόφαση δεν λαμβάνεται χωρίς τη συναίνεση της Τουρκίας» λέει ο τεϊοπώλης Νουρετίν Γιανίκ, ο οποίος αντιμετωπίζει με αδιαφορία τα πρόσφατα επεισόδια. «Αυτές οι διαδηλώσεις θα κοπάσουν σε μερικές μέρες. Το ΑΚΡ είναι πολύ ισχυρό για να ανατραπεί έτσι εύκολα».
ΑΦΡΟΔΙΤΗ ΡΑΥΤΟΠΟΥΛΟΥ