Το αρχιτεκτονικό κόσμημα του Πύργου, που εδώ και είκοσι χρόνια βρίσκεται υπό κατάρρευση, θα ανακαινιστεί και θα μεταμορφωθεί σε πολυχώρο πολιτισμού και κέντρο τεχνών.
Εργο Τσίλερ, ζωντανή ιστορία και σήμα κατατεθέν της πόλης, το «Μανωλοπούλειο» στον Πύργο Ηλείας έμεινε για είκοσι χρόνια έρμαιο της φθοράς του ανελέητου χρόνου. Το κόσμημα της αρχιτεκτονικής, που μετράει σχεδόν ενάμιση αιώνα ζωής, αναμένεται επιτέλους να βρει την παλιά του αίγλη και τη χαμένη του ταυτότητα μετά την έγκριση από το υπουργείο Πολιτισμού του δημοτικού αιτήματος για τη δημιουργία του «Μανωλοπούλειου Πολιτιστικού Κέντρου». Το διατηρητέο μνημείο, που βρίσκεται στο δυτικό τμήμα της πόλης, χτυπήθηκε σφοδρά από τον σεισμό του 1993, όταν στέγαζε το νοσοκομείο της πόλης. Η μελέτη ανακαίνισης και ανάπλασής του, που έχει και τη «βούλα» του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου και βρίσκεται ένα βήμα προτού ενταχθεί προς χρηματοδότηση στο ΕΣΠΑ, προβλέπει τη δημιουργία πολυχώρου πολιτισμού και κέντρου τεχνών που θα υποστηρίζει πολιτιστικές λειτουργίες του δήμου και θα προσδώσει στην πόλη την αναβίωση της ιστορικής εικόνας από την ακμή που γνώρισε κατά τον 19ο αιώνα. Παράλληλα, περιλαμβάνει εκθεσιακό τμήμα (μόνιμες συλλογές και περιοδικές εκθέσεις, καφέ, πωλητήριο, στούντιο εικόνας και ήχου, ατελιέ, αναγνωστήριο, κατάστημα πώλησης), αμφιθέατρο χωρητικότητας διακοσίων ατόμων και κήπο με υπαίθρια έκθεση γλυπτικής.
Ο ευεργέτης
«Το νεοκλασικό κτίριο κατασκευάστηκε κατά την ένδοξη περίοδο του Πύργου από τον ευεργέτη Μανωλόπουλο και στέγαζε το νοσοκομείο της πόλης, που μεταφέρθηκε σε νέο κτίριο. Είχε πληγεί έντονα στον σεισμό του 1993 και διασώθηκε από την ολική κατάρρευση το 2012 μετά από δημοτική παρέμβαση με έργα στήριξης σε τοιχοποιίες» λέει στην «Espresso» ο δήμαρχος Πύργου Ηλείας Μάκης Παρασκευόπουλος και καταλήγει: «Αποτελεί μια σημαντική κίνηση για τον Πύργο, αφού το “Μανωλοπούλειο” μαζί με τη δημοτική αγορά αποτελούν την ταυτότητα της πόλης που θυμίζει μια μεγάλη εποχή πριν από πολλά χρόνια». Ακόμη και ρημαγμένο, το «Μανωλοπούλειο» εκπέμπει το άρωμα της αρχιτεκτονικής καλαισθησίας μιας εποχής που έχει να επιδείξει μοναδικά στολίδια. Φέροντας την υπογραφή ενός αρχιτέκτονα που χαρακτηρίστηκε ο «ποιητής του νεοκλασικισμού» και άφησε το στίγμα του σε ολόκληρη την Ελλάδα, του Ερνέστο Τσίλερ, χτίστηκε το 1886 με αρχική χορηγία των οικογενειών Αθανασίου Μανωλόπουλου (του πλούσιου σταφιδεμπόρου και μεγάλου ευεργέτη του Πύργου) και του πεθερού του Ιωάννη Κανδηλιέρη.
Πτώχευση
Ο Μανωλόπουλος, με καταγωγή από την Πύλο της Μεσσηνίας, φτάνοντας στον Πύργο προκειμένου να αναπτύξει τις εμπορικές του δραστηριότητες, γνώρισε και παντρεύτηκε την κόρη του πλούσιου Ιωάννη Κανδηλιέρη που πεθαίνοντας το 1883 κληροδότησε στην κόρη και τον γαμπρό του μεγάλη περιουσία. Εναν χρόνο αργότερα, ο μεγαλέμπορος κάλεσε στον Πύργο τον Ερνέστο Τσίλερ, πασίγνωστο αρχιτέκτονα για τα νεοκλασικά του έργα ανά την Ελλάδα, και του ανέθεσε τον σχεδιασμό του πρώτου μεγάλου για τα τότε δεδομένα νοσοκομείου της περιοχής. Ο θεμέλιος λίθος του νέου νοσοκομείου μιας πόλης με σοβαρά υγειονομικά προβλήματα μπήκε εν μέσω πανηγυρισμών στις 28 Φεβρουαρίου του 1888. Το κτίριο ήταν τόσο μεγαλοπρεπές και ακριβό στην κατασκευή του, που ο Αθανάσιος Μανωλόπουλος διέθεσε όλα τα χρήματά του στην ανέγερση του και λίγο αργότερα πτώχευσε. Επίσης, η οικογένεια Λυρή το 1890 πρόσφερε 20.000 δραχμές, ενώ ο πλούσιος σταφιδέμπορος Αγγελής Παπαδόπουλος ανέλαβε τη δαπάνη για τα πρώτα είκοσι κρεβάτια. Το μεγαλοπρεπές κτίριο εγκαινιάστηκε ως νοσοκομείο τον Ιανουάριο του 1894, με το κόστος λειτουργίας να είναι τόσο υψηλό, που ο Μανωλόπουλος το παραχώρησε στον δήμο Λετρίνων το 1900.
Η (ελληνική) περιπέτεια ενός ιστορικού μνημείου
Το Μανωλοπούλειο Γενικό Νοσοκομείο Πύργου λειτούργησε για 110 χρόνια (!), οπότε μεταφέρθηκε στο νέο κτίριο στη Συντριάδα Πύργου. Το 1936 έγιναν κάποιες εργασίες ανακαίνισης με μικρές προσθήκες εξωτερικά, ενώ τριάντα χρόνια αργότερα έγιναν νέες επισκευές με τη συνεισφορά Ηλείων που ζούσαν μόνιμα στις Ηνωμένες Πολιτείες και την Αυστραλία. Ο σεισμός του 1993 όμως δεν σεβάστηκε την ιστορία του. Σημαντικό τμήμα του κατέρρευσε από τις ισχυρές δονήσεις, σηματοδοτώντας την αρχή του τέλους για την ιστορία του κτιρίου ως νοσοκομείου. Οι υπεύθυνες αρχές έκριναν ασύμφορη την αναστήλωση του ιστορικού «Μανωλοπούλειου», του μνημείου που αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα της νεότερης ιστορίας της πόλης, και μαζί με τα υπόλοιπα νεότερα μνημεία της συνιστούν δείγμα της πολιτιστικής και οικονομικής άνθισής της. Το κτίριο έτσι αφέθηκε στην τύχη του, ώσπου το 2003 εγκαταλείφθηκε ολοκληρωτικά, καθώς και οι λίγες τελευταίες υπηρεσίες του νοσοκομείου μεταφέρθηκαν σε νέα κτίρια. Ηταν ήδη πληγωμένο ανεπανόρθωτα, όταν το 2006 το ελληνικό Δημόσιο παραχώρησε το ερειπωμένο κτίριο στον δήμο με απόφαση του τότε υπουργού Υγείας, αλλά από τότε πέρασαν πολλά χρόνια απραξίας.
ΕΥΑ ΠΑΠΑΔΑΤΟΥ