Το τελευταίο κρουαζιερόπλοιο ενός ομίλου που κάποτε μεσουρανούσε στο Αιγαίο αλλά και στη Μεσόγειο διαλύεται σήμερα στην Ινδία για λίγα δολάρια, βάζοντας τέλος μετά από δύο αιώνες διαδρομής στη ναυτιλία
Στα διαλυτήρια της Ινδίας, εκεί όπου γερασμένα τα κάποτε κραταιά πλοία μετατρέπονται σε παλιοσίδερα αντί λίγων εκατοντάδων δολαρίων τον τόνο, σβήνει το ταξίδι της οικογένειας Ποταμιάνου στην κρουαζιέρα. Το τελευταίο κρουαζιερόπλοιο ενός ομίλου που μεσουράνησε στο Αιγαίο αλλά και στη Μεσόγειο, το «Princess Daphne», είναι πλέον στο έλεος των καμινέτων που το τεμαχίζουν μέτρο μέτρο.
Πρόκειται για πλοίο που βρισκόταν στον έλεγχο του Αιμίλιου και του Αλεξάνδρου Ποταμιάνου, γιων του αείμνηστου πλέον Γιώργου που από το 1980 διαχώρισε την πορεία του από τον αδελφό του Ανδρέα και έφυγε στην Πορτογαλία για να φτιάξει τη δική του αυτοκρατορία στην κρουαζιέρα, την Classic International Cruises.
Στα παλιοσίδερα
Ομως, φευ, η τύχη της δεν ήταν τελικά διαφορετική. Εφτασε και αυτή στο τέλος της, λίγα χρόνια αργότερα από αυτήν του Ανδρέα, που κατέληξε επίσης στα παλιοσίδερα το 2011, μαζί με το χρυσό τετράφυλλο τριφύλλι της Ηπειρωτικής, όταν το γνώριμο στο Αιγαίο «Ερμής» πουλήθηκε για scrap.
Η αντίστροφη μέτρηση για την Classic International Cruises του Γιώργου Ποταμιάνου άρχισε ουσιαστικά μετά τον θάνατο του, όταν ανέλαβαν τα παιδιά του και ύστερα από λίγο καιρό κυκλοφόρησαν φήμες ότι υπήρχαν σοβαρά οικονομικά προβλήματα. Ηταν τότε που οι πιστωτές της έσπευσαν να συλλάβουν τα πλοία της για να εξασφαλιστούν έναντι των κεφαλαίων τους. Το «Princess Daphne» πιάστηκε σε ταξίδι του μεσοπέλαγα στο Αιγαίο και παρέμεινε δεμένο στη Σούδα, από την οποία σάλπαρε προ τριών εβδομάδων για το τελευταίο του ταξίδι. Το δεύτερο πλοίο της οικογένειας, το «Princess Danae», πουλήθηκε σε εταιρεία ρωσικών συμφερόντων, στο πλαίσιο συμφωνίας με τους πιστωτές που τελικά άφησε το «Princess Daphne» στον έλεγχο της οικογένειας. Ομως ήταν πολύ αργά για ταξίδια, καθώς η ηλικία του πλοίου, ο ανταγωνισμός και η έλλειψη διάθεσης για χρηματοδότηση το καταδίκασαν.
Οσο αυτά συνέβαιναν στο σκέλος της οικογένειας του Γιώργου Ποταμιάνου στην Πορτογαλία, ο αδελφός του Ανδρέας είχε ήδη κλείσει όχι μία αλλά πολλές εταιρίες στην προσπάθεια να επιβιώσει σε ένα περιβάλλον που δεν συγχωρούσε λάθη, καθώς οι μεγάλοι ξένοι operators αφήνουν απειροελάχιστα περιθώρια στους μικρότερους παίκτες. Πόσο μάλλον όταν αυτοί είναι «ανοιχτοί». Στην Ακτή Μιαούλη κάποιοι κατηγορούν τον Ανδρέα πως ποτέ δεν έμαθε να παίζει με ανταγωνιστικούς όρους και ότι πάντοτε επιδίωκε την εξασφάλιση κρατικής προστασίας. Modus Operandi πολλών επιχειρηματιών, που έχει πάψει να είναι βιώσιμο από καιρό, ενώ «κυνηγιέται» και από τις ευρωπαϊκές αρχές ανταγωνισμού.
Κάποιοι άλλοι, ενθυμούμενοι τις εποχές που ο Ανδρέας Ποταμιάνος μεσουρανούσε, ανακαλούν ισχυρισμούς ότι ο Ανδρέας Ποταμιάνος, ο Ιωάννης Σωσσίδης και ο προσωπικός του φίλος Χρήστος Λαμπράκης ήταν οι ηθικοί αυτουργοί του πραξικοπήματος κατά του Μακαρίου στις 15 Ιουλίου του 1974.
Το τηλεγράφημα
Σημειώνεται πως, σύμφωνα με εμπιστευτικό τηλεγράφημα της αμερικανικής πρεσβείας της Λευκωσίας προς τον Χένρι Κίσινγκερ στις 8 Απριλίου του 1974, ο Μακάριος κατονόμασε τον Ανδρέα Ποταμιάνο ως χρηματοδότη της «τρομοκρατικής» ΕΟΚΑ Β.
Υπάρχουν κι εκείνοι που συνδέουν το τέλος της Ηπειρωτικής και με εκτεταμένη κακοδιαχείριση. Η κίνηση στα κρουαζιερόπλοια υφίστατο καθίζηση, οι ζημίες άρχιζαν να πλημμυρίζουν με κόκκινο μελάνι τους ισολογισμούς, ενώ η στρόφιγγα του δανεισμού είχε κλείσει. Η αλήθεια είναι ότι ο Ανδρέας Ποταμιάνος προσπάθησε να κρατηθεί στον αφρό με κάθε τρόπο, αλλά δεν τα κατάφερε. Συμμετείχε σε μικρότερες εταιρείες, ενώ επιχείρησε μαζί με τον εφοπλιστή Λου Κολλάκη να γυρίσει σελίδα με τη Monarch Classic Cruises. Λίγο νωρίτερα η Ηπειρωτική είχε εξαγοραστεί από την Carnival Cruises, είχε συγχωνευθεί με ανταγωνιστή του και είχε δημιουργήσει τη Royal Olympic Cruises, την οποία όμως έκλεισε το 2004, παρά το γεγονός ότι ήταν χρονιά των Ολυμπιακών Αγώνων και αυξημένης τουριστικής κίνησης.
Ειδικά ο Ανδρέας λέγεται πως «κατάφερε να πέσει σε ξέρα, σε μια χώρα που αποτελεί ιδανικό προορισμό για κρουαζιέρες και με βαριά βιομηχανία της τον τουρισμό». Αφορισμοί περί γενικής απαξίωσης του κλάδου δεν ισχύουν. Τρανή απόδειξη περί του αντιθέτου αποτελεί ο Μιχάλης Χανδρής, αντιπρόεδρος της Ενωσης Ελλήνων Εφοπλιστών και γνωστός από την πώληση το 1997 της Celebrity Cruises, αξίας 1,3 δισ. δολ., στη Royal Caribbean Cruises. Ο όμιλος Χανδρή ξεκίνησε τη διαδρομή του το 1911 από τον Γιάννη Δ. Χανδρή για να εξελιχθεί σε έναν από τους μεγαλύτερους στην κρουαζιέρα παγκοσμίως, με παράλληλη δραστηριοποίηση και στην ποντοπόρο ναυτιλία. Σήμερα ο Μιχάλης παραμένει μέτοχος στην πολυεθνική και ελέγχει παράλληλα στόλο με περισσότερα από 20 ποντοπόρα φορτηγά με διακριτικό σήμα το γνώριμο «Χ».
«Αυλαία» έπειτα από πολλά χρόνια
Η οικογένεια Ποταμιάνου κατάγεται από την Πύλαρο της Κεφαλλονιάς. Πατριάρχης και εμβληματική μορφή της υπήρξε ο Γεώργιος Αναστ. Ποταμιάνος (1868-1932), καπετάνιος σε μικρά ακτοπλοϊκά ιστιοφόρα, με τα οποία μετέφερε φορτία από την Ηπειρο στη Μάλτα για τον βρετανικό στόλο. Μετέφερε το γραφείο του στον Πειραιά το 1912, οπότε ονόμασε την εταιρεία του «Ηπειρωτική» και μετά το τέλος του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου αγόρασε σταδιακά έξι επιβατηγά ατμόπλοια. Οι γιοι του Αναστάσιος (1901-1975), Πέτρος, Κίμων και Φωκίων συνέχισαν τις ναυτιλιακές δραστηριότητες ιδρύοντας την Ηπειρωτική Ατμοπλοϊκή Εταιρεία, η οποία ανέπτυξε και μεταπολεμικά ένα σημαντικό επιβατηγό στόλο, ενώ το 1956 πρωτοπόρησε στον χώρο των κρουαζιερόπλοιων με το «Σεμίραμις». Οι γιοι του Αναστασίου, Γεώργιος και Ανδρέας, συνέχισαν τη δραστηριότητα της οικογενειακής επιχείρησης στον επιβατηγό στόλο και στα κρουαζιερόπλοια καθιστώντας την Ηπειρωτική μία από τις κορυφαίες εταιρείες στον διεθνή χώρο. Τα παιδιά του Γιώργου και ο Ανδρέας ήταν όμως και οι άνθρωποι που έβαλαν τους τίτλους τέλους ύστερα από δύο αιώνες οικογενειακής διαδρομής στη ναυτιλία.
Η «Dream team» στη βιομηχανία της κρουαζιέρας
Η πορεία της δυναμικής ομάδας των Ελλήνων πλοιοκτητών ξεκίνησε πενήντα χρόνια πριν, όταν κυριάρχησαν στη βιομηχανία της κρουαζιέρας το ’60 και το ’70, συναγωνιζόμενοι μόνο τους Νορβηγούς. Οδηγός της ομάδας αυτής ήταν τότε η οικογένεια Ποταμιάνου. Το μεγάλο άλμα έγινε το 1954, όταν ένα από τα επιβατηγά της ναυλώθηκε από την Ελληνική Ενωση Τουρισμού (τον αντίστοιχο τότε ΕΟΤ) για να πραγματοποιεί κρουαζιέρες γύρω από τα νησιά. Σύντομα ένας σημαντικός αριθμός εφοπλιστών ακολούθησε την ίδια ρότα. Εφοπλιστικές οικογένειες, όπως αυτές των Χανδρή, Τυπάλδου, Ευθυμιάδη, Καβουνίδη, Παναγόπουλου και Καραγεώργη, έγιναν γρήγορα γνωστές παρέχοντας τις υπηρεσίες τους σε διεθνείς επιβάτες κρουαζιέρας, ανταγωνιζόμενες μεγάλες ξένες εταιρείες.
Το 1972 ένας άλλος Ελληνας εφοπλιστής, ο Γιάννης Καρράς, αγόρασε δύο πλοία ψυγεία, το «Port Melbourne» και το «Port Sydney», που είχαν χτιστεί για να μεταφέρουν κρέατα από την Αυστραλία στην Ευρώπη. Ο Καρράς σχεδίαζε να χρησιμοποιήσει τα δύο καλά σκαριά και τις αξιόπιστες γρήγορες ντιζελομηχανές τους για να τα μετατρέψει σε ακτοπλοϊκά. Επέλεξε τελικά να τα κάνει πολυτελή κρουαζιερόπλοια και ανέθεσε το έργο σε κορυφαία εταιρία της εποχής. Το «Port Melbourne» έγινε το «Princess Danae» και το «Port Sydney» μετονομάστηκε σε «Princess Daphne». Ο Καρράς τα πούλησε ύστερα από λίγα χρόνια στην ιταλική Costa Line και από αυτήν κατέληξαν τελικά στους Ποταμιάνους. Τώρα το «Princess Daphne» κόβεται για παλιοσίδερα στις ινδικές ακτές.