Πώς οι Ελληνες μετανάστες καθιέρωσαν τον αμερικανικό τρόπο ζωής στη μακρινή ήπειρο μέσα από τα καταστήματά τους.
Ο αμερικανικός τρόπος ζωής έφτασε στην Αυστραλία μέσω… Ελλάδας. Ο «δούρειος ίππος» για τη μεταλαμπάδευση των υπερατλαντικής κουλτούρας δεν ήταν άλλος από τα χιλιάδες ελληνικά καφέ που επί δεκαετίες άκμασαν στην πέμπτη ήπειρο και σε σημαντικό βαθμό διαμόρφωσαν τη σύγχρονη ταυτότητά της, όχι μόνο στο φαγητό και το ποτό, αλλά και σε τομείς όπως οι κοινωνικές σχέσεις και η αρχιτεκτονική!
Την εξαιρετικά ενδιαφέρουσα αλλά άγνωστη ιστορία αυτών των επιχειρήσεων, τις οποίες ίδρυσαν και λειτούργησαν γενιές Ελλήνων μεταναστών, επιχείρησε να αναδείξει η έκθεση με τίτλο «Πουλώντας ένα αμερικανικό όνειρο: Τα ελληνικά καφέ της Αυστραλίας», που εντυπωσίασε τους επισκέπτες της. Η μεγάλη φωτογραφική έκθεση που παρουσιάστηκε για έναν μήνα στο Σίδνεϊ συγκέντρωσε το ενδιαφέρον του κοινού και τις διθυραμβικές κριτικές των ειδικών. Η έκθεση είναι αποτέλεσμα της δουλειάς της φωτογράφου Εφης Αλεξάκη και του ιστορικού Λέοναρντ Ζανιζέφσκι, που συγκέντρωσαν χιλιάδες φωτογραφίες αλλά και ιστορίες σχετικές με τα ελληνικά καφέ, με στόχο να αναδείξουν την καθοριστική συμβολή τους στη διαμόρφωση της σημερινής αυστραλιανής κουλτούρας.
Ολα άρχισαν πριν από 140 χρόνια, γύρω στο 1870, όταν οι πρώτες «φουρνιές» Ελλήνων μεταναστών ίδρυσαν επιχειρήσεις με αντικείμενο το ποτό και το φαγητό στην Αυστραλία. Οντας άνθρωποι προσαρμοστικοί και με ανοιχτές αντιλήψεις, οι πρώτοι επιχειρηματίες του χώρου δεν μετέφεραν σε αυστραλιανό έδαφος την ιδέα του κλασικού ελληνικού καφενείου, αλλά προτίμησαν να ακολουθήσουν το αμερικανικό πρότυπο του εστιατορίου-μπαρ. Ουσιαστικά γεφύρωσαν το χάσμα ανάμεσα στα ακριβά ρεστοράν και τις επιχειρήσεις φθηνού φαγητού προσφέροντας στους πελάτες τους μια πρωτοφανή ποικιλία εδεσμάτων, σε καλή ποιότητα και λογικές τιμές. Ετσι οι θαμώνες των ελληνικών καφέ, εκ των οποίων οι περισσότεροι δεν ήταν Ελληνες, αλλά βρετανικής καταγωγής Αυστραλοί, συνήθισαν σε γεύματα με μπριζόλες, αγγλικό «fish and chips», μύδια και κρεατόπιτες, όλα σερβιρισμένα σε προσεγμένα σερβίτσια και με περιποίηση αντάξια της παραδοσιακής ελληνικής φιλοξενίας.
Στις αρχές του 20ού αιώνα (λίγο μετά το 1910) οι Ελληνες καταγράφουν μια ακόμη πρωτιά, καθιερώνοντας στην Αυστραλία το νέο αμερικανικό πρότυπο των soda bars, που έδιναν έμφαση στα ανθρακούχα ποτά, στα γλυκά και τα παγωτά. Ωστόσο, η πραγματικά εκρηκτική ανάπτυξη των ελληνικών καφέ θα σημειωθεί τη δεκαετία του ’30 με την εισαγωγή μιας ακόμη αμερικανικής συνταγής, εκείνης των milk bars που πρόσφεραν αποκλειστικά milkshakes, χυμούς φρούτων και αναψυκτικά. Η πρώτη επιχείρηση του είδους ονομαζόταν «Black and White Milk Bar» και σημείωσε ασύλληπτη επιτυχία, συγκεντρώνοντας 27.000 πελάτες την πρώτη εβδομάδα λειτουργίας. Το αποτέλεσμα ήταν μέσα σε λίγα χρόνια η Αυστραλία να κατακλυστεί από 4.000 milk bars, τα περισσότερα από τα οποία ήταν ελληνικών συμφερόντων. Η έκθεση με το πλούσιο φωτογραφικό υλικό και τις χιλιάδες ιστορίες των Ελλήνων μεταναστών παρουσιάστηκε στο Macquarie University Art Gallery, ενώ τους επόμενους μήνες θα κάνει τον γύρο της Αυστραλίας.
Η ΧΡΥΣΗ ΕΠΟΧΗ ΚΑΙ Η ΜΟΔΑ ΤΩΝ FAST FOOD
Σύμφωνα με τους δύο ερευνητές, η χρυσή εποχή των ελληνικών καφέ διήρκεσε μέχρι τη δεκαετία του ’60, οπότε ξεκίνησαν να δίνουν σταδιακά τη θέση τους σε μια άλλη αμερικανική «εφεύρεση», τις τεράστιες αλυσίδες των fast food. Ωστόσο, σημειώνουν οι ίδιοι, η επιρροή τους στην αυστραλιανή κουλτούρα ήταν και παραμένει βαθιά ακόμη και σήμερα. Επί δεκαετίες υπήρξαν από τους σημαντικότερους χώρους κοινωνικών συναντήσεων, οικογενειακών εκδηλώσεων και επιχειρηματικών διαπραγματεύσεων. Σε τέτοιο βαθμό μάλιστα, που «μπόλιασαν» την Αυστραλία με μια γερή δόση αμερικανικών συνηθειών και αισθητικής. Ακόμη και η αρχιτεκτονική των ελληνικών καφέ παρέπεμπε περισσότερο στις ΗΠΑ και λιγότερο στην Ευρώπη, εισάγοντας στην Αυστραλία τα αισθητικά ρεύματα του καλιφορνέζικου art deco και στη συνέχεια του neo deco.